Πόσο συχνά ακούμε πλέον για παιδιά που εξαφανίστηκαν; Και πόσο σφίγγεται η ψυχή μας στο άκουσμα μιας τέτοιας είδησης; Το μυαλό των πιο πολλών από εμάς «τρέχει» στην απαγωγή για διάφορους λόγους! Και όμως, δεν είναι απαγωγές όλες οι εξαφανίσεις. Είναι αρκετά τα παιδιά ή μάλλον οι έφηβοι και οι έφηβες περισσότερο, που αποφασίζουν να το σκάσουν από το σπίτι τους και μάλιστα σύμφωνα με στοιχεία αυξάνεται ο αριθμός αυτός. Τα νούμερα ανατριχιαστικά: Το 2018 εξαφανίστηκαν στην Ελλάδα 299 παιδιά, σύμφωνα με την Ελληνική Αστυνομία, εκ των οποίων 123 αγόρια, από τα οποία ανευρέθηκαν τα 96 και αναζητούνται 27.

Την ίδια χρονιά, εξαφανίστηκαν 176 κορίτσια, βρέθηκαν τα 161 και αναζητούνται 15. Μέχρι τις 11 Μαΐου του 2019 (πρώτο 4μηνο του 2019), εξαφανίστηκαν 45 αγόρια και 71 κορίτσια. Εντοπίστηκαν 39 αγόρια και αναζητούνται 6, ενώ αντίστοιχα, βρέθηκαν 58 κορίτσια και αναζητούνται 13. Οι περισσότερες εξαφανίσεις έχουν καταγραφεί στην Αττική σε σχέση με την υπόλοιπη Ελλάδα. Η καταγωγή της πλειοψηφίας των εξαφανισθέντων είναι ελληνική, το μεγαλύτερο ποσοστό εξαφανίσεων απαντάται στις ηλικίες 13-18 ετών ενώ σχεδόν κάθε μέρα δηλώνεται η εξαφάνιση ενός παιδιού. Θλιβερό στη σημερινή εποχή που υποτίθεται πως υπάρχει πληροφόρηση αλλά και σημεία που μπορεί να αποταθεί ένας έφηβος όταν δεν περνάει καλά στο σπίτι του και νιώθει πως τον κακομεταχειρίζονται ή τον κακοποιούν ή ακόμη και αν απλά δεν νιώθει ψυχολογικά καλά.

Γιατί το σκάνε τα παιδιά από το σπίτι;

  • Οικογενειακά προβλήματα – τοξικό οικογενειακό περιβάλλον
  • Συγκρουσιακές σχέσεις στην οικογένεια, γονείς και παιδί
  • Συγκρουσιακές/εχθρικές σχέσεις των γονιών, όπου το παιδί προσπαθεί να τραβήξει το ενδιαφέρον και να «σπάσει» την πολεμική διάθεση των γονιών μεταξύ τους
  • Αποφυγή μιας τιμωρητικής ή αυστηρής στάσης από τους γονείς σε λανθασμένες εφηβικές συμπεριφορές, όπου ο έφηβος νιώθει πως «δεν θα το αντέξει»
  • Αποφυγή της οργής των γονιών σε εφηβικές αποτυχίες (πχ., κακοί βαθμοί)
  • Αποφυγή ανάληψης ευθύνης
  • Κακές συναναστροφές και επιρροές από συνομήλικους
  • Χρήση αλκοόλ ή τοξικών ουσιών
  • Παραβατική συμπεριφορά
  • Μίμηση και «μαγκιά» (το έκανε ο φίλος που θαυμάζει, άρα θα το κάνει και ο ίδιος για να είναι σπουδαίος!), συναισθηματική ανωριμότητα θα λέγαμε πιο σωστά.
  • Παραμέληση ή κακοποίηση στην οικογένεια
  • Κακοποίηση εκτός του στενού οικογενειακού περιβάλλοντος που όμως φοβάται να φανερώσει
  • Εκφοβισμός σε οποιαδήποτε μορφή, όπου η φυγή/εξαφάνιση φαντάζει ως λύση
  • Υπερεκτίμηση της εφηβικής εγωκεντρικότητας
  • Χειριστική φυγή, για να πετύχει ο έφηβος αυτό που θέλει, χρησιμοποιώντας τη φυγή ως εκβιασμό (ή μου κάνετε/αγοράζετε … ή έφυγα!)
  • Συχνά, η φυγή αποτελεί μια προσπάθεια να διεκδικήσει περισσότερη ανεξαρτησία, ιδιαίτερα αν είστε λίγο περισσότερο αυστηροί απέναντί του.
  • Ερωτικές ανησυχίες, για να μείνει με το ταίρι του, γιατί τον απέρριψε η αγαπημένη του, για να εκβιάσει τον πρώην σύντροφο να επιστρέψει…
  • Ο ρομαντισμός όπου μαζί με την εφηβική μελαγχολία δίνει «άλλο χρώμα» στη φυγή μέσα από την δραματοποίηση – άλλο ένα εφηβικό χαρακτηριστικό

Σε ποιες ηλικίες είναι συχνότερο το φαινόμενο;

Η φυγή παρατηρείται περισσότερο στην εφηβεία και κυρίως στα γυμνασιακά και λυκειακά χρόνια, όπου ο έφηβος πηγαίνει πλέον γυμνάσιο/λύκειο και νιώθει πως είναι μεγάλος πια. Η ορμονική αφύπνιση και οι ψυχοσυναισθηματικές και σωματικές αλλαγές, συχνά οδηγούν σε παρορμητικές συμπεριφορές κάνοντας πολλές φορές το παράλογο να φαίνεται λογικό. Επιπλέον, η τάση να αμφισβητήσει τους πάντες και τα πάντα γίνεται όλο και πιο έντονη, όπως και η επιθυμία του για ανεξαρτησία. Αν μάλιστα προσθέσουμε και τις έντονες συναισθηματικές μεταπτώσεις, όπου χαρακτηρίζουν την εφηβεία, καταλαβαίνουμε πόσο σχετικά εύκολα μπορεί να οδηγηθεί ο έφηβος σε τέτοιου είδους ανεξέλεγκτες καταστάσεις. Όλα τα παραπάνω, μπορούν να θεωρηθούν κίνητρα για μία τέτοια πράξη.

Τι πρέπει να κάνουν οι γονείς για να το προλάβουν ή να το αντιμετωπίσουν;

  • Πρώτα από όλα φροντίστε να αποκτήσετε με το παιδί σας μία επικοινωνιακή σχέση από τη μικρή του ηλικία, όπου ο ένας θα εμπιστεύεται τον άλλον. Στόχος είναι το παιδί να νιώθει άνετα να εκφράσει αυτό που του συμβαίνει, όσο σοβαρό και να είναι – χωρίς να έχει τον φόβο του γονιού.
  • Μην ξεχνάτε πως όσο μεγαλώνει το παιδί σας, χρειάζεται «να του αφήνετε λίγο περισσότερο λάσκα τα λουριά», έτσι ώστε να πειραματίζεται με νέες εμπειρίες στη ζωή του ενώ θα μπορεί ταυτόχρονα να συζητήσει μαζί σας τις εμπειρίες του. Με αυτό τον τρόπο, του δείχνετε πως το καθετί έχει συνέπειες στη ζωή μας, αναλαμβάνουμε την ευθύνη μας, χωρίς αυτό να σημαίνει πως ήρθε και το τέλος του κόσμου. Και ο ίδιος επίσης δοκιμάζει τη γεύση της «ελεγχόμενης» ανεξαρτησίας του, τη γεύεται και αποφασίζει τι του αρέσει και τι όχι, μέσα όμως από ένα σχετικά ασφαλές και ελεγχόμενο περιβάλλον. Δώστε του λοιπόν χώρο να μεγαλώσει.
  • Μάθετε το παιδί σας πως η ζωή δεν είναι στρωμένη με ροδοπέταλα, αντίθετα, έχει τα θετικά της, έχει όμως και πιο δύσκολες στιγμές και προβλήματα, τα οποία προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε και δεν το βάζουμε στα πόδια! Διδάξτε το λοιπόν τρόπους επίλυσης αυτών των προβλημάτων και διαφόρων καταστάσεων. Λύση υπάρχει σχεδόν για τα πάντα, μπορεί να μην μας αρέσει η συγκεκριμένη, δεν παύει όμως να είναι μία λύση που θα μας βγάλει από το αδιέξοδο.
  • Αφουγκραστείτε το παιδί σας όταν το βλέπετε να αλλάζει κάπως τη συμπεριφορά του. Ίσως δυσκολεύεται να μιλήσει για κάτι που του συμβαίνει. Μπορεί σε εσάς να φαίνεται πως είναι κάτι ασήμαντο, για εκείνο όμως μπορεί να είναι όλος ο κόσμος του σε σημαντικότητα.
  • Απευθυνθείτε σε ειδικό όταν δεν μπορείτε να συνεννοηθείτε μαζί του, δεν το καταλαβαίνετε, όταν βλέπετε πως έχει αλλάξει συμπεριφορές ή ακόμα και όταν δεν μπορείτε εσείς να ελέγξετε τον εαυτό σας και να είστε ψύχραιμοι απέναντί του – και όχι μόνο!

Σίγουρα δεν είναι μία εύκολη κατάσταση, ούτε και μπορούμε να βάλουμε όλους τους έφηβους στην ίδια κατηγορία, εφόσον ο καθένας είναι ξεχωριστός. Και μην ξεχνάμε πως υπάρχουν παιδιά που φεύγουν και ξαναφεύγουν από το σπίτι και παιδιά που το κάνουν μία και μόνο φορά, παιδιά που το σκέφτονται αλλά δεν το πραγματοποιούν ποτέ, παιδιά που μπορεί να βρίσκονται σε μικρότερη ηλικία…

Το παιδί εξαφανίστηκε – Τι πρέπει να κάνουμε
– Βρείτε την πιο πρόσφατη φωτογραφία και αναφέρετε άμεσα την εξαφάνιση στο αστυνομικό τμήμα της περιοχής σας.
– Να γνωρίζετε ότι για τις εξαφανίσεις ανηλίκων δεν ισχύει η αναμονή των 24 ωρών.
– Επικοινωνήστε με το 116000, την Ευρωπαϊκή Γραμμή για τα Εξαφανισμένα Παιδιά. Θα λάβετε τις κατάλληλες κατευθύνσεις καθώς οι πρώτες ώρες είναι οι κρίσιμες.
– Σκεφτείτε μήπως το παιδί είχε κάποιο λόγο που έφυγε.
– Θυμηθείτε εάν το παιδί είχε ξαναφύγει, πού είχε πάει.
– Επικοινωνήστε με φίλους, γνωστούς και συγγενείς.
– Προσπαθήστε να επικοινωνήσετε μαζί του μέσω κινητού, sms, σελίδων κοινωνικής δικτύωσης. Δείξτε του ότι νοιάζεστε και το ψάχνετε.
– Σε περίπτωση που το παιδί επικοινωνήσει μαζί σας, δείξτε του την αγάπη σας και όχι τον θυμό σας.

Ευχαριστούμε για την συνεργασία την κ. Μαρίνα Μόσχα, ΜΑ Κλινικής Ψυχολογίας