Όταν σπάει το δοντάκι…

Όπως και σε όλα τα απρόβλεπτα συμβάντα στη ζωή, έτσι και στην περίπτωση του οδοντικού τραύματος η ψυχραιμία στις αντιδράσεις μας είναι αυτή που θα κάνει τη μεγαλύτερη διαφορά. Και για να είμαστε ψύχραιμοι, χρειάζεται να γνωρίζουμε εκ των προτέρων πώς πρέπει να αντιδράσουμε.

Οι τραυματισμοί στα δόντια είναι πολύ συχνοί στην παιδική ηλικία, πολύ περισσότερο απ’ ό,τι φανταζόμαστε. Τα παιδιά μέσα στο παιχνίδι, αλλά και κατά τις αθλητικές τους δραστηριότητες, μπορούν να συγκρουστούν ή να πέσουν με το πρόσωπο και πάνω στα δόντια τους. Τα νήπια, στην προσπάθειά τους να περπατήσουν και να ισορροπήσουν, συχνά πέφτουν, τις περισσότερες φορές χωρίς συνέπειες, δεν είναι όμως σπάνιες οι περιπτώσεις που σε αυτά τα πεσίματα τραυματίζονται τα δόντια.

Τι κάνουμε, λοιπόν, αν έχουμε την ατυχία να πέσει το παιδί μας και χτυπήσει στα δόντια; Να καλέσουμε αμέσως τον παιδοδοντίατρο, είναι η απάντηση.

Να απευθυνθούμε σε αυτόν όσο αθώο κι αν είναι το χτύπημα. Να μην κρίνουμε μόνοι μας ότι δεν χρειάζεται να επικοινωνήσουμε με τον γιατρό. Οι οδηγίες που θα λάβουμε για τα πρώτα λεπτά μετά το τραύμα θα παίξουν καθοριστικό ρόλο στο να σωθεί το δόντι και στην πρόγνωση που θα έχει για το μέλλον.

Ας δούμε, όμως, τι πραγματικά σημαίνει τραύμα στα δόντια, πώς κατηγοριοποιείται και ποια είναι τα βασικά βήματα που χρειάζεται να γνωρίζουμε για την πρώτη μας αντίδραση. Το οδοντικό τραύμα χωρίζεται σε δύο βασικές κατηγορίες, το τραύμα στα νεογιλά (παιδικά) δόντια και το τραύμα στα μόνιμα.

Νεογιλά δόντια
Ένας βασικός κανόνας που διέπει το τραύμα στα παιδικά δόντια είναι ότι ποτέ μα ποτέ δεν επαναφέρουμε ένα παιδικό δόντι πίσω στη θέση από την οποία έχει μετακινηθεί. Κι αυτό γιατί με τους χειρισμούς μας μπορεί να τραυματίσουμε το μόνιμο δόντι. Μέσα στο κόκκαλο, ακριβώς εκεί που τελειώνει η ρίζα του νεογιλού δοντιού, βρίσκεται το σπέρμα του μόνιμου δοντιού. Σπέρμα σημαίνει ότι το δόντι είναι υπό κατασκευή και ανάλογα με την ηλικία του παιδιού μπορεί να είναι ακόμα μαλακό, γιατί δεν έχει φτάσει στο στάδιο που απορροφά ασβέστιο για να σκληρύνει. Αν εμείς αρχίσουμε να σπρώχνουμε το παιδικό δόντι πίσω στη θέση του, τότε μπορεί να πιέσουμε το σπέρμα του μόνιμου. Έτσι κινδυνεύει να το μετατοπίσουμε ή να του αλλάξουμε την πορεία και αργότερα να ανατείλει σε έκτοπη, όπως λέμε, θέση. Μπορεί επίσης να προκαλέσουμε αλλαγή στο χρώμα ή στο σχήμα του μόνιμου δοντιού.

Τελικά όμως, όσο κι αν διαβάζοντας αυτές τις γραμμές αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε καλύτερα τι ακριβώς συμβαίνει με ένα χτυπημένο παιδικό δόντι, τη στιγμή που θα βρεθούμε πραγματικά αντιμέτωποι με το αληθινό συμβάν, τα πράγματα αλλάζουν τελείως! Γιατί είναι πολύ δύσκολο για έναν γονιό, όταν το δόντι της τρίχρονης κορούλας ή του γιου του βγει εντελώς από τη θέση του, να δεχθεί ότι χάθηκε για πάντα… Είναι πολύ ανθρώπινη η πρώτη αντίδραση τού να θέλει να το βάλει αμέσως πίσω στη θέση του. Όμως η αλήθεια είναι ότι το δόντι, αν έχει βγει τελείως από τη θέση του, χάθηκε.

Στις περισσότερες περιπτώσεις όμως, τα νήπια χτυπούν τα μπροστινά κυρίως δόντια και μάλιστα τα πάνω, χωρίς ποτέ κανείς να το αντιληφθεί. Αργότερα, κάποια στιγμή οι γονείς παρατηρούν ότι, ένα ή και περισσότερα δόντια έχει αλλάξει χρώμα. Έχει γκριζάρει, έχει σκουρύνει. Αυτό συμβαίνει γιατί εξαιτίας του χτυπήματος το νεύρο, δηλαδή ο πολφός έχει αιμορραγήσει. Αν ο πολφός παραμείνει ζωντανός, τότε θα δούμε ότι με την πάροδο των εβδομάδων το δόντι σιγά-σιγά επανέρχεται στο λευκό χρώμα που είχε και πριν. Αν όμως η αιμορραγία είναι πιο σοβαρή, προκαλεί νέκρωση του πολφού και το δόντι θα παραμείνει σκούρο. Τότε ο νεκρός ιστός του πολφού, μέσα στον μικρό χώρο που βρίσκεται, θα αρχίσει να αποδομείται και να μετατρέπεται σε πύον. Το πύον με τη σειρά του, μην έχοντας πού να εκτονωθεί, θα βγει από την άκρη της ρίζας στους γύρω ιστούς και θα δημιουργήσει απόστημα. Αυτό μπορεί να βλάψει τόσο το μόνιμο δόντι που βρίσκεται στην περιοχή, όσο και το ίδιο το παιδί. Χρειάζεται να έχουμε κατά νου ότι στα παιδιά τα οστά και οι ιστοί γενικότερα είναι πιο μαλακοί και μια φλεγμονή όπως αυτή του αποστήματος μπορεί εύκολα να πάρει μεγάλες διαστάσεις.

Σε κάθε περίπτωση, αν ένα παιδικό δόντι έχει αλλάξει χρώμα, χρειάζεται να το αξιολογήσει ο ειδικός παιδοδοντίατρος και ίσως να βγάλει και μια ακτινογραφία για να αποφασίσει ποια είναι η σωστή θεραπεία.

Μόνιμα δόντια
Ένα τραύμα σε μόνιμο δόντι αποτελεί μια εντελώς ξεχωριστή ενότητα και ο τρόπος σκέψης για τη θεραπεία του είναι τελείως διαφορετικός από ό,τι στα νεογιλά δόντια.

Ένα χτύπημα στα μπροστινά δόντια μπορεί να σπάσει το δόντι, να το μετατοπίσει ή και να το βγάλει εξ’ ολοκλήρου από τη θέση του, ή και συνδυασμός των παραπάνω. Αν μάλιστα αυτό το δόντι έχει ανατείλει πρόσφατα στο στόμα, τότε η ρίζα του δεν έχει ολοκληρώσει την ανάπτυξή της. Αυτό περιπλέκει την αντιμετώπιση του τραύματος γιατί είναι σημαντικό να διαφυλαχτεί η ζωτικότητα του πολφού, ώστε να συνεχίσει και να ολοκληρωθεί η ανάπτυξη της ρίζας. Η θεραπεία, λοιπόν, έχει διάφορα παρακλάδια και πρωτόκολλα που ακολουθούνται από τον έμπειρο γιατρό κατά περίπτωση.

Τι κάνουμε, όμως, εμείς ως γονείς, αν το παιδί μας πέσει πάνω στα μπροστινά μόνιμα δόντια και ένα από αυτά βγει τελείως από τη  θέση του;

Το δόντι μπορεί να επανεμφυτευτεί, αρκεί να ακολουθηθούν τα επόμενα βήματα:
– Βρείτε το δόντι και πιάστε το από τη μύλη (το άσπρο μέρος).
– Αν το δόντι είναι βρώμικο, πλύνετε το σύντομα (10 δευτερόλεπτα) με κρύο τρεχούμενο νερό και επανατοποθετήστε το αμέσως στη θέση του.
– Αν αυτό δεν είναι δυνατό, βάλτε το δόντι μέσα σε ποτήρι που να περιέχει γάλα ή το ειδικό υγρό γι’ αυτό τον σκοπό, το οποίο θα βρείτε στο φαρμακείο. Το δόντι μπορεί επίσης να μεταφερθεί μέσα στο στόμα, κρατώντας το ανάμεσα στο μάγουλο και τους πίσω κάτω τραπεζίτες. Αν το παιδί είναι, όμως, πολύ μικρό, κινδυνεύει να το καταπιεί, γι’ αυτό βάλτε το να φτύσει μέσα σε ένα ποτήρι και τοποθετήστε το δόντι εκεί. Προσοχή, μην τοποθετήσετε το δόντι σε νερό βρύσης!
– Πηγαίνετε στο οδοντιατρείο το συντομότερο δυνατό.

Με την επιστημονική συνεργασία της Βέρας Μπάκαλα, παιδοδοντιάτρου του Πανεπιστημίου ΤUFΤS της Βοστόνης.