Η πιο ενδελεχής ερευνητική μελέτη έως σήμερα σχετικά με τον αντίκτυπο της κατάκτησης και χρήσης δύο γλωσσών στην εγκεφαλική δομή και γνωστική λειτουργία των παιδιών -με επικεφαλής τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Reading στο Ηνωμένο Βασίλειο Χρήστο Πλιάτσικα– έρχεται να αποκαλύψει πως παιδιά και έφηβοι που μεγαλώνουν μιλώντας περισσότερες από δύο γλώσσες θα έχουν χάσει λιγότερη φαιά ουσία του ιππόκαμπου του εγκεφάλου όταν ενηλικιωθούν.
Η ερευνητική μελέτη διεθνούς ομάδας ακαδημαϊκών, υπό την εποπτεία του Πανεπιστημίου Reading και του Πανεπιστημίου Georgetown στις Ηνωμένες Πολιτείες, δημοσιεύεται στο Brain Structure and Function.
Αναλύοντας σαρώσεις εγκεφάλου παιδιών και εφήβων οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι εκείνοι που μιλούσαν δύο γλώσσες είχαν πιθανά πλεονεκτήματα σε ό,τι αφορά τόσο την γκρίζα, όσο και τη λευκή ύλη του εγκεφάλου, έναντι των παιδιών και εφήβων αντίστοιχης ηλικίας που μιλούσαν μία γλώσσα.
Είναι σημαντικό να εξηγήσουμε ότι στον νευρικό ιστό του εγκεφάλου συναντούμε δύο περιοχές με διαφορετικά χρώματα: γκρίζο ή άσπρο. Η περιοχή με γκρίζο χρώμα ονομάζεται φαιά ουσία και η περιοχή με άσπρο χρώμα ονομάζεται λευκή ουσία. Η φαιά ουσία σχηματίζεται από τα κυτταρικά σώματα πολλών νευρικών κυττάρων μαζεμένων, ενώ η λευκή ουσία σχηματίζεται από τις εμμύελες νευρικές ίνες των ίδιων αυτών νευρικών κυττάρων. Με απλά λόγια οι νευράξονες έχουν χρώμα λευκό αφού έχουν μυελίνη (που είναι λευκή), ενώ τα σώματα νευρικών κυττάρων δίνουν ένα χρώμα γκρίζο (φαιό) αφού το κυτταρικό σώμα δεν έχει μυελίνη.
Αν και προγενέστερες έρευνες έχουν καταδείξει πως η διγλωσσία επηρεάζει θετικά τη δομή του εγκεφάλου και τη γνωστική ικανότητα σε ενήλικες, η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί την πιο ολοκληρωμένη μέχρι σήμερα ανάλυση που καταγράφει ανάλογη επίπτωση στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.
«Η γκρίζα ύλη στον εγκέφαλο μειώνεται από νεαρή ηλικία, αλλά η μελέτη μας διαπίστωσε ότι οι βασικές περιοχές του εγκεφάλου έδειξαν μικρότερη σχετική συρρίκνωση σε δίγλωσσους απ’ ότι σε μονόγλωσσους κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης» επισήμανε ο Δρ Χρήστος Πλιάτσικας, επικεφαλής του εγχειρήματος και επίκουρος καθηγητής Ψυχογλωσσολογίας σε Δίγλωσσους/Πολύγλωσσους στο Πανεπιστήμιο Reading.
Ο ίδιος επισήμανε πως είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται ισχυρές ενδείξεις για θετική επίδραση της διγλωσσίας στην φαιά και λευκή ουσία του εγκεφάλου των παιδιών, πέραν του εγκεφάλου των ενηλίκων.
Ο Δρ Michael Ullman, ανώτερος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής Νευροεπιστημών στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Georgetown, συμπληρώνει πως αυτό που μπορεί να συμβαίνει είναι ότι η επίδραση που έχει παρατηρηθεί στον εγκέφαλο δίγλωσσων ενηλίκων να έχει τις ρίζες της στην παιδική τους ηλικία, κάτι που επισημαίνει πως θα εξετάσει η ερευνητική ομάδα σε μεγαλύτερο βάθος σε μελλοντικές μελέτες.
Οι σαρώσεις εγκεφάλου έδειξαν ότι η απώλεια γκρίζας ύλης για παιδιά και εφήβους κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης ήταν λιγότερο έντονη στους δίγλωσσους έναντι εκείνων που μιλούσαν μόνο μία γλώσσα.
Η μελέτη διαπίστωσε ότι οι δίγλωσσοι διατηρούσαν περισσότερη φαιά ουσία κατά την ανάπτυξη του εγκεφάλου και επίσης αύξησαν τη λευκή ουσία, γεγονός που υποδηλώνει πιο αποτελεσματική επικοινωνία του εγκεφάλου. Σε αμφότερες τις περιπτώσεις η επίδραση εντοπίστηκε κυρίως στις περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την εκμάθηση και χρήση της γλώσσας.
Ο Δρ. Χρήστος Πλιάτσικας επισημαίνει: «Αυτή είναι μια σημαντική μελέτη για δύο λόγους. Ο πρώτος είναι ότι κοιτάζοντας τον εγκέφαλο των παιδιών και των εφήβων, μπορούμε να αρχίσουμε να βλέπουμε πώς και πότε η διγλωσσία έχει επίδραση στον εγκέφαλο κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της γλωσσικής ικανότητας. Έχουμε εξετάσει στο παρελθόν τις διαφορές στον εγκέφαλο δίγλωσσων και μονόγλωσσων ενηλίκων σε στατικά σημεία, εδώ βλέπουμε την επίδραση της διγλωσσίας στον εγκέφαλο καθώς αναπτυσσόμαστε».
Κατά δεύτερον, συνεχίζει, «ο αντίκτυπος της διγλωσσίας στην γκρίζα και λευκή ύλη μπορεί να έχει κάποια ευρύτερα οφέλη για τη γλωσσική και τη γνωστική λειτουργία, όπως η απόδοση σε εργασίες που σχετίζονται με την προσοχή και τον εκτελεστικό έλεγχο, που φαίνεται ότι είναι ενισχυμένες σε δίγλωσσους μεγαλύτερης ηλικίας.
Συνοψίζοντας, ο καθηγητής αναφέρει πως η ενθάρρυνση των παιδιών να μιλούν μεγαλώνοντας δύο γλώσσες μπορεί να έχει οφέλη στη μετέπειτα ζωή τους.
Διαβάστε επίσης
Ξένες γλώσσες: Ωφελούν ή όχι τον εγκέφαλο;
Οι τροφές που κάνουν τα παιδιά πιο έξυπνα
Η κίνηση ματ κατά της γήρανσης του εγκεφάλου που όλοι μπορούμε να κάνουμε
