Την Έλενα ξέρω από παιδί. Κι από παιδί την άκουγα να λέει πως αν ποτέ έκανε δικό της παιδί οι γιαγιάδες θα κάθονταν στα αβγά τους, δηλαδή στο σπίτι τους μακριά από αυτά. Έλεγε ακόμη ότι οι γιαγιάδες είναι ακατάλληλες για baby sitting επειδή κουβαλάνε αναχρονιστικές ιδέες, ακατανόητες προλήψεις, ανατριχιαστικά γιατροσόφια και μία σακούλα με πολλά, πάρα πολλά χατίρια για τα εγγόνια τους τα οποία δεν αρνήθηκαν σθεναρά να κάνουν στα παιδιά τους. Η Έλενα, έκανε παιδί και πράγματι τους πέντε πρώτους μήνες κατάφερε να κρατήσει τις γιαγιάδες μακριά από τα… πόδια της οικογένειας. Μέχρι που τα τελευταία κινδύνευσαν να… κοπούν από ακριβοπληρωμένες νταντάδες, μειώσεις μισθών και κούρεμα a la garcon του οικογενειακού προϋπολογισμού. Και κάπως έτσι, η λύση της γιαγιάς, αποδείχθηκε ως η μόνη που θα μπορούσε να την βγάλει από την κρίση του baby-sitting. Λίγους μήνες αργότερα, εκείνη ήταν πιο ήρεμη, τα παιδιά πιο ευτυχισμένα και οι γιαγιάδες 20 χρόνια νεότερες.
Ναι. Όσο περίεργο κι αν ακουστεί, οι Ελληνίδες γιαγιάδες είναι οι καλύτερες ίσως γιαγιάδες του κόσμου όσον αφορά στην προθυμία τους να σταθούν δίπλα στα εγγόνια τους βοηθώντας συγχρόνως τους γονείς. Για του λόγου το αληθές, αρκεί να αναφερθεί ότι στην Αγγλία, παππούδες και γιαγιάδες έκαναν τη δική τους «επανάσταση» δημιουργώντας μία ιστοσελίδα (www. grannynet.co.uk) όπου διεκδικούν τα… δικαιώματά τους. Μέσα από την εν λόγω σελίδα θέλησαν να γνωστοποιήσουν ότι η παρουσία τους στις οικογένειες των παιδιών τους και η συμμετοχή τους στο μεγάλωμα των εγγονιών τους δεν είναι αυτονόητα και πως μοναδική τους αποστολή δεν είναι να επωμιστούν τη φροντίδα, το τάισμα, το διάβασμα και τη διαπαιδαγώγηση των εγγονιών τους, αλλά να απολαύσουν τα χρόνια που τους απομένουν και να ξεκουραστούν. Κάτι ανάλογο συνέβη και στην Ισπανία, όπου γιαγιάδες και παππούδες κατέβηκαν σε… πορεία, για να διεκδικήσουν μεγαλύτερη πρόνοια από το κράτος σε ό,τι αφορά στη φύλαξη των παιδιών, ώστε να μην είναι αναγκασμένοι να κρατούν εκείνοι σε καθημερινή βάση τα εγγόνια τους όταν οι γονείς εργάζονται. Άλλες συνήθειες, διαφορετικές νοοτροπίες, «προχωρημένα» ήθη και έθιμα που ευτυχώς δεν έχουν αγγίξει για την ώρα τις δικές μας γιαγιάδες. Αυτές που θέλουν να τα δώσουν όλα και στις οποίες θα πρέπει να συγχωρούμε μικρές ατασθαλίες μόνο και μόνο επειδή «τα παιδιά των παιδιών τους είναι δυο φορές παιδιά τους…». Και επιτρέψτε μου αλλά θα διαφωνήσω με ειδήμονες και επιστήμονες που ανακαλύπτουν κάθε λίγο και λιγάκι «μειονεκτήματα», «κατά» και μία οκά από «defaut» στο να μεγαλώνουν τα παιδιά μας οι γιαγιάδες τους. Κανένα παιδί δεν έπαθε ποτέ τίποτα με μία παραπάνω σοκολάτα, καμία ύπαρξη δεν πήγε στράφι από ένα ακόμη χατίρι και το κυριότερο: κανένα μωρό δεν έγινε «αδύναμος» ενήλικας από την αδυναμία που του έτρεφε η γιαγιά…
Η άποψη του ειδικού
Στο παρελθόν, οι παππούδες και οι γιαγιάδες κρατούσαν τη θέση του «σοφού», μετέδιδαν δηλαδή τη γνώση στην επόμενη γενιά. Σήμερα, ο ρόλος τους έχει αλλάξει. Λειτουργούν περισσότερο εξισορροπητικά μέσα στην οικογένεια, καλύπτοντας το κενό συναισθηματικής σταθερότητας που δημιουργείται στα παιδιά λόγω του σύγχρονου τρόπου ζωής, που κρατάει τους γονείς πολλές ώρες μακριά από το σπίτι, και ενίοτε συνδράμουν οικονομικά και ψυχολογικά στο γονεϊκό ζευγάρι. Η αίσθηση της συνέχειας που εξασφαλίζει η σταθερή παρουσία τους και η σύνδεση ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον είναι απαραίτητα στοιχεία για να συμπληρωθεί το παζλ της αυτοεκτίμησης ενός παιδιού. Η επαφή με την πρώτη γενιά είναι, επίσης, ο μόνος τρόπος για να γνωρίσουν τα παιδιά την παράδοση, να ακούσουν ιστορίες, να μάθουν έθιμα. Έτσι, οι παππούδες και οι γιαγιάδες αισθάνονται χρήσιμοι, αναλαμβάνοντας ενεργό ρόλο μέσα στην οικογένεια των παιδιών τους, και απολαμβάνουν τον χρόνο που μοιράζονται με τα εγγόνια τους από την προνομιακή θέση του γλυκύτερου και επιεικέστερου ενηλίκου, χωρίς το άγχος και την ευθύνη για την ανατροφή τους. Η εγγύτητα μέσα από την ιδανική απόσταση είναι το μεγάλο στοίχημα. Να είμαστε τόσο κοντά, ώστε να υπάρχει φροντίδα, αλλά και τόσο μακριά, ώστε να απολαμβάνει ο καθένας τη μοναδικότητα του ρόλου του. Το πιο σημαντικό είναι να θυμούνται οι γονείς ότι η βοήθεια των παππούδων είναι προαιρετική. Στην Ελλάδα, τείνουμε να το ξεχνάμε αυτό. Θεωρούμε αυτονόητο πως θα μας συμπαρασταθούν ή θα μας ενισχύσουν οικονομικά.
Ο δεκάλογος της συμπεριφοράς προς τη γιαγιά
- Μην ξεχνάτε ότι οι αντοχές της γιαγιάς δεν είναι ίδιες με τις δικές σας. Γι’ αυτό μην την φορτώνετε εκτός του baby sitting με δουλειές του σπιτιού, μαγείρεμα, σιδέρωμα και ψώνια και δώστε της day off το Σαββατοκύριακο
- Ενημερώστε την για τα «πρέπει» και τα «δεν πρέπει» όσον αφορά στο παιδί. Η τηλεόραση δεν μπορεί να είναι μονίμως ανοιχτή και οι σοκολάτες δεν αντικαθιστά το γεύμα
- Αφήστε την να μαγειρεύει μία στο τόσο εκείνα τα τραγανιστά – τίγκα στο λάδι – κεφτεδάκια που λατρέψατε κι εσείς σαν παιδί.
- Δείξτε της πώς να χειρίζεται ηλεκτρικές συσκευές, αποστειρωτές και περίπλοκους βραστήρες
- Εξηγήστε της ότι υπάρχουν όρια στα θέλω του παιδιού και πως αυτό είναι καλό για όλους – κυρίως όμως για το ίδιο. Οι γιαγιάδες δύσκολα λένε όχι σε ένα παιδί που παρακαλάει για σοκολάτες, πατατάκια, τηλεόραση και τηγανητές πατάτες!
- Δώστε στη γιαγιά ένα κινητό τηλέφωνο με το οποίο θα μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί της κάθε φορά που χρειάζεται
- Ρίξτε το μπαλάκι στον παιδίατρο κάθε φορά που θέλει να κάνει καλά το μικρό με γιατροσόφια και… μαντζούνια. Ωστόσο, μην είστε ιδιαίτερα επικριτικές μαζί της σε απλά γιατροσόφια του τύπου: «Το χαμομήλι γιατρεύει τους κολικούς»
- Πείτε της ότι οι μπαμπούλες, οι δράκοι, οι αστυνόμοι και οι… παλιατζήδες δεν έχουν καμία απολύτως θέση στον κόσμο του παιδιού. Τέτοιοι είδους χειρισμοί και αναφορές μόνο φοβίες μπορούν να προκαλέσουν στο παιδί.
- Δώστε της σαφείς οδηγίες για το τι πρέπει να κάνει στην περίπτωση που το παιδί εκδηλώσει συμπτώματα ασθένειας. Γράψτε της σε ένα τετράδιο δοσολογίες φαρμάκων και το τηλέφωνο του παιδιάτρου
- Δείξτε ελαστικότητα στην περίπτωση που η γιαγιά κάνει στο παιδί περισσότερα χατίρια από ό,τι πρέπει και μην την κρίνετε συνεχώς για όσα θεωρείτε λάθος. Στην τελική δεν υπάρχει τέλεια γιαγιά όπως ακριβώς δεν υπάρχει και τέλεια μαμά…
Ευχαριστούμε την κυρία Χρύσα Βαλαμουτοπούλου, Παιδοψυχολόγο- Οικογενειακή Σύμβουλο MSc
