Ο βαθύς ύπνος είναι προσφέρει στον εγκέφαλο τη δυνατότητα να «αυτοκαθαριστεί» από τις τοξικές ουσίες που ενδεχομένως τον «μολύνουν» κατά τη διάρκεια της ημέρας, υποστηρίζει μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Science.
Συγκεκριμένα, οι ερευνητές βρήκαν ότι η χαμηλών κυμάτων δραστηριότητα των νευρικών κυττάρων που παρατηρείται στον βαθύ ύπνο φαίνεται να επιτρέπει στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό να κινηθεί εντός και εκτός εγκεφάλου, μια διαδικασία που θεωρείται ότι καθαρίζει τα μεταβολικά απόβλητα. Στα απόβλητα αυτά περιλαμβάνεται μεταξύ άλλων και το β-αμυλοειδές, μια πρωτεΐνη που συγκεντρώνεται στον εγκέφαλο των πασχόντων από άνοια.
Οι επιστήμονες γνώριζαν ήδη ότι το εγκεφαλονωτιαίο υγρό συμβάλλει στον καθαρισμό του εγκεφάλου από τα μεταβολικά υποπροϊόντα, έτσι ώστε αυτά να μην συγκεντρώνονται εκεί και ότι η διαδικασία αυτή φαίνεται να συμβαίνει ως επί το πλείστον κατά τη διάρκεια του ύπνου, χωρίς όμως να είναι σίγουροι για το πώς ή το γιατί.
Για το λόγο αυτό, οι ερευνητές της παρούσας μελέτης ύπνου εξέτασαν 11 υγιείς ενήλικες, όπου χρησιμοποίησαν μη επεμβατικές τεχνικές, όπως μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου (MRI) για να παρακολουθήσουν τη ροή του υγρού στον εγκέφαλο και ηλεκτροεγκεφαλογραφήματα για να μετρήσουν την ηλεκτρική δραστηριότητα στα εγκεφαλικά κύτταρα.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειώσουμε ότι ο ύπνος χωρίζεται στους κύκλους REM και μη-REM (όπου REM σημαίνει rapid eye movement, δηλαδή ταχεία οφθαλμική κίνηση). Κατά τη διάρκεια του ύπνου REM, η αναπνοή και ο καρδιακός ρυθμούς είναι σχετικά αυξημένα, με τους ανθρώπους συχνά να βλέπουν έντονα όνειρα. Ο μη-REM ύπνος περιλαμβάνει στάδια βαθέος ύπνου – ή ύπνου χαμηλών κυμάτων, κατά τη διάρκεια του οποίου υπάρχει περιορισμένη δραστηριότητα των εγκεφαλικών κυττάρων, του καρδιακού ρυθμού και της ροής του αίματος. Στο πλαίσιο αυτό, η έρευνα να δείχνει ότι ο βαθύς ύπνος μπορεί να βοηθά στην ενοποίηση της μνήμης και να επιτρέπει στον εγκέφαλο να ανακάμψει από την καθημερινή επεξεργασία και συγκέντρωση στοιχείων και ουσιών.
Η ερευνητική ομάδα παρατήρησε ότι όταν οι συμμετέχοντες βρίσκονταν σε κατάσταση βαθέος ύπνου, κάθε παλμός στην εγκεφαλική δραστηριότητα χαμηλών κυμάτων ακολουθούταν από ταλαντώσεις στη ροή και τον όγκο του αίματος, πράγμα που επέτρεπε στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό να εισρεύσει μέσα στις κοιλότητες του κεντρικού εγκεφάλου.
Το εγκεφαλονωτιαίο υγρό κινούνταν με μια μορφή κυμάτων που εντοπίζεται μόνο κατά τον βαθύ ύπνο, εξήγησε η Δρ. Lewis. Βασιζόμενοι σε όσα γνωρίζουν για τη λειτουργία του εγκεφαλονωτιαίου υγρού, λοιπόν, οι ειδικοί καταλήγουν στο ότι ο ύπνος χαμηλών κυμάτων ενισχύει τον καθαρισμό του εγκεφάλου από τα απόβλητα.
Η ερευνήτρια Laura Lewis, αναπληρώτρια καθηγήτρια Βιοϊατρικής Μηχανικής στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης, πάντως, τονίζει ότι τα ευρήματα δεν αποδεικνύουν ότι ο βαθύς ύπνος μπορεί να αποτρέψει την εκδήλωση της άνοιας ή άλλων παθήσεων, αλλά ότι στόχος της έρευνας είναι να κατανοήσει γιατί η κακή ποιότητα ύπνου συνδέεται με υψηλότερο κίνδυνο για διάφορες χρόνιες παθήσεις, από την άνοια και τις καρδιακές παθήσεις μέχρι την κατάθλιψη.
Συμπερασματικά, η μελέτη βοηθά να εξηγήσουμε το πώς και το γιατί ο ύπνος είναι τόσο σημαντικός για την υγεία των νευρώνων, καθώς εξυπηρετεί την απομάκρυνση των τοξικών μορίων. Αντίθετα, μελέτες έχουν δείξει ότι η έλλειψη ύπνου έστω και για μία μόνο νύχτα ενεργοποιεί την αύξηση του β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο υγιών ατόμων.
