Το Pac-Man ήταν ένα από τα δημοφιλή βιντεοπαιχνίδια της δεκαετίας του 1980 και του 1990 που οι τότε γενιές έπαιζαν μανιωδώς. Ο κίτρινος Pac-Man κυνηγά και καταβροχθίζει τα φαντάσματα, με παρόμοιο τρόπο που οι εξειδικευμένες πρωτεΐνες του καρκίνου του παγκρέατος καταβροχθίζουν τους ιστούς. Μιμούμενο αυτή την κίνηση, ένα τέτοιο τεστ, με περίπου την ίδια ονομασία, θα μπορούσε να τις ανιχνεύσει στα αρχικά στάδια της νόσου.
Ειδικότερα, το νέο τεστ αίματος, με την ονομασία PAC-MANN θα μπορούσε να εντοπίσει σημάδια της νόσου στο αίμα, ακόμη και σε πρώιμο στάδιο, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Science Translational Medicine. Μια και μόνο σταγόνα αρκεί για να ανιχνεύσει αλλαγές στη δραστηριότητα της πρωτεάσης – βασικό δείκτη του αδενοκαρκινώματος του παγκρεατικού πόρου, της πιο κοινής και θανατηφόρας μορφής καρκίνου του παγκρέατος.
Το συγκεκριμένο τεστ θα μπορούσε μελλοντικά να αποτελέσει ένα αποτελεσματικό και απλό εργαλείο, για να εντοπιστεί έγκαιρα η νόσος, πριν να είναι πολύ αργά για θεραπεία, λέει ο συν-συγγραφέας της μελέτης Δρ. Jared Fischer, μοριακός βιολόγος στο Πανεπιστήμιο Υγείας και Επιστήμης του Oregon στο Πόρτλαντ (OHSU).«Υπάρχει πραγματικά μεγάλη ανάγκη στον τομέα για ένα τεστ έγκαιρης ανίχνευσης του καρκίνου του παγκρέατος», σημειώνει.
Αν και σχετικά σπάνιος, ο καρκίνος του παγκρέατος είναι ένας από τους πιο θανατηφόρους καρκίνους. Οι ασθενείς συχνά διαγιγνώσκονται αργά στην εξέλιξή του, επειδή η νόσος είναι τόσο δύσκολο να εντοπιστεί. Σε αντίθεση με τα εργαλεία που είναι διαθέσιμα για άλλους τύπους καρκίνου, δεν υπάρχει αντίστοιχα μέθοδος που να μπορεί να αποκαλύψει πρώιμες περιπτώσεις καρκίνου του παγκρέατος. Ως επί το πλείστον, οι γιατροί περιορίζονται σε βιοψίες και απεικονιστικές εξετάσεις.
Εντούτοις, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις τις οποίες αξιοποίησε η ερευνητική ομάδα με το PAC-MANN. Όπως ο ήρωας καταβροχθίζει τις «τελίτσες» στο παιχνίδι κυνηγώντας τα φαντάσματα, έτσι και ορισμένες πρωτεΐνες του καρκίνου του παγκρέατος είναι γνωστές για την ικανότητά τους να διασπούν τους συνδετικούς ιστούς, δίνοντας χώρο στους όγκους να αναπτυχθούν. Οι πρωτεΐνες αυτές ονομάζονται πρωτεάσες.
Aπό το… Pac-Man στον καρκίνο
Η ομάδα κατασκεύασε το PAC-MANN (Protease-ACtivated MAgnetic NaNosensor) για να ανιχνεύσει αυτές τις πρωτεΐνες που «ροκανίζουν» τους ιστούς. Το μη επεμβατικό τεστ δημιουργήθηκε χρησιμοποιώντας δείγματα αίματος από 350 ασθενείς από το Κέντρο Brenden-Colson του OHSU για τη φροντίδα του παγκρέατος – είτε είχαν καρκίνο του παγκρέατος, είτε διέτρεχαν υψηλό κίνδυνο για την εμφάνιση καρκίνου, είτε ήταν υγιείς. Σκοπός ήταν να εντοπιστούν οι πρωτεάσες. Εντοπίζοντας αυτές τις πρωτεΐνες, ανέπτυξαν ένα τεστ που θα μπορούσε να ανιχνεύσει ειδικά τον καρκίνο του παγκρέατος.
Τελικά, το τεστ PAC-MANN κατάφερε να ξεχωρίσει σωστά τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος από τους υγιείς και όσους είχαν άλλα παγκρεατικά προβλήματα στο 98% των περιπτώσεων.
«Αυτό το τεστ δεν αφορά μόνο την ανίχνευση του καρκίνου. Θα μπορούσε επίσης να μας βοηθήσει να υπολογίσουμε πόσο καλά λειτουργούν οι θεραπείες και να καθοδηγήσουμε τις θεραπευτικές επιλογές» δήλωσε ο Δρ. Fischer. «Εάν μπορούμε να παρακολουθούμε την ανταπόκριση ενός ασθενούς στη θεραπεία σε πραγματικό χρόνο, μπορούμε να λαμβάνουμε καλύτερες αποφάσεις για τη θεραπεία και να βελτιώνουμε τα αποτελέσματα» εξήγησε.
Ακόμα ένα πλεονέκτημα της μεθόδου αποτελεί η μικρή ποσότητα του δείγματος που απαιτείται, αλλά και ο σύντομος χρόνος αναμονής: «Η μεγάλη διαφορά αυτής της εξέτασης είναι το κόστος: χρειάζονται μόνο 8 μικρολίτρα αίματος και 45 λεπτά για να γίνει η εξέταση, με αντίστοιχα χαμηλό κόστος», δήλωσε ο Δρ. Jose L. Montoya, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης.
Καρκίνος Παγκρέατος: Το φυτό που ανοίγει το δρόμο για τη θεραπεία
Καρκίνος Παγκρέατος: Τα επικίνδυνα συμπτώματα και οι παράγοντες κινδύνου
Καρκίνος Παγκρέατος: Εξελίξεις στη θεραπεία αυτής της επιθετικής μορφής νόσου
