Σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των πρόωρων βρεφών φαίνεται πως μπορεί να παίξει η μουσική που έχει γραφτεί ειδικά γι’ αυτά σύμφωνα με νέα έρευνα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης (UNIGE) και το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Γενεύης (HUG). Τα πρώτα αποτελέσματα της έρευνας που δημοσιεύθηκαν στο Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) είναι εκπληκτικά. Η ιατρική απεικόνιση αποκαλύπτει πως τα νευρωνικά δίκτυα των πρόωρων βρεφών που έχουν ακούσει τη «δική» τους μουσική και συγκεκριμένα ένα δίκτυο νευρώνων που εμπλέκεται σε πολλές αισθητηριακές και αντιληπτικές λειτουργίες, αναπτύσσονται πολύ καλύτερα.
Η Μονάδα Εντατικής Θεραπείας νεογνών στο HUG υποδέχεται 80 πρόωρα βρέφη ετησίως, γεννημένα μεταξύ των 24-32 εβδομάδων κύησης. Η μεγάλη πλειοψηφία τους θα επιβιώσει, αλλά τουλάχιστον τα μισά από αυτά θα εμφανίσουν νευροαναπτυξιακές διαταραχές συμπεριλαμβανομένων μαθησιακών δυσκολιών και συναισθηματικών διαταραχών. «Κατά τη γέννησή τους, οι εγκέφαλοι αυτών των παιδιών δεν έχουν αναπτυχθεί επαρκώς. Η εγκεφαλική εξέλιξη πρέπει να συνεχιστεί στη θερμοκοιτίδα της Μονάδας Εντατικής Θεραπείας κάτω από πολύ διαφορετικές συνθήκες συγκριτικά με το αν συνέχιζαν να βρίσκονται στην μήτρα της μητέρας τους», εξηγεί η Petra Huppi, επικεφαλής της έρευνας. «Η υπανάπτυξη των εγκεφάλων σε συνδυασμό με ένα δυσάρεστο περιβάλλον εξηγεί γιατί τα νευρικά δίκτυα δεν αναπτύσσονται φυσιολογικά».
Οι ερευνητές από τη Γενεύη ξεκίνησαν από μία πρακτική ιδέα. Δεδομένου ότι τα νευρικά ελλείμματα των πρόωρων βρεφών οφείλονται, τουλάχιστον εν μέρει, σε απροσδόκητα και αγχωτικά ερεθίσματα καθώς και σε έλλειψη ερεθισμάτων προσαρμοσμένων στην κατάστασή τους, το περιβάλλον τους πρέπει να εμπλουτιστεί με την εισαγωγή ευχάριστων και δομικών ερεθισμάτων. Καθώς η ακοή των παιδιών λειτουργεί από νωρίς, η μουσική φαίνεται να είναι μία καλή επιλογή. Αλλά ποια μουσική; «Ευτυχώς συναντήσαμε τον συνθέτη Andreas Vollenweider, ο οποίος έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για τη δημιουργία μουσικής κατάλληλης για πρόωρα παιδιά», δήλωσε η Δρ. Huppi.
«Ήταν σημαντικό ότι αυτά τα μουσικά ερεθίσματα είχαν σχετιστεί με την κατάσταση του βρέφους. Θέλαμε να βάλουμε στη μέρα τους ευχάριστα ερεθίσματα σε κατάλληλες στιγμές: μουσική να τα συντροφεύει στα ξυπνήματά τους, μουσική που να τα νανουρίζει και μουσική για να αλληλεπιδρούν όταν είναι ξύπνια» δηλώνει η ερευνήτρια Lara Lordier.
Για να επιλέξει μουσικά όργανα που θα ήταν κατάλληλα για τους νεαρούς ακροατές του ο συνθέτης έπαιξε δοκιμαστικά πολλά είδη μουσικών οργάνων στα παιδιά, παρουσία μίας νοσοκόμας εξειδικευμένης στην αναπτυξιακή υποστήριξη και φροντίδα. «Το μουσικό όργανο που δημιούργησε τις περισσότερες αντιδράσεις ήταν ένα είδος φλάουτου», θυμάται η Lara Lordier. «Τα πολύ ανήσυχα παιδιά ηρέμησαν σχεδόν αμέσως, η μουσική είχε αποσπάσει την προσοχή τους». Ο Andreas Vollenweider συνέθεσε τρία μουσικά κομμάτια διάρκειας οκτώ λεπτών έκαστο με φλάουτο, άρπα και κουδουνάκια.
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε σε τρεις ομάδες παιδιών. Μία η οποία περιλάμβανε πρόωρα βρέφη που άκουσαν μουσική, μία ομάδα ελέγχου με πρόωρα βρέφη και μία ομάδα ελέγχου από νεογέννητα που γεννήθηκαν στους εννέα μήνες για να αξιολογηθεί αν η ανάπτυξη του εγκεφάλου των πρόωρων παιδιών που είχαν ακούσει μουσική θα μπορούσε να είναι παρόμοια με των παιδιών που δεν γεννήθηκαν πρόωρα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τα πρόωρα βρέφη που δεν άκουγαν μουσική είχαν γενικά χειρότερη λειτουργική συνδεσιμότητα μεταξύ των εγκεφαλικών περιοχών συγκριτικά με τα παιδιά που δεν γεννήθηκαν πρόωρα, επικυρώνοντας την αρνητική επίδραση της πρόωρης γέννησης.
Από την άλλη πλευρά, τα νευρωνικά δίκτυα των παιδιών που άκουσαν τη μουσική ήταν σημαντικά βελτιωμένα, η λειτουργική συνδεσιμότητα τους ήταν κατά πολύ βελτιωμένη με αποτέλεσμα η οργάνωση των εγκεφαλικών δικτύων να είναι πιο κοντά με εκείνη των βρεφών που δεν γεννήθηκαν πρόωρα.
Τα πρώτα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα είναι τώρα έξι ετών, ηλικία κατά την οποία τα γνωστικά προβλήματα αρχίζουν να εμφανίζονται. Οι επιστήμονες θα συναντηθούν τώρα ξανά με τους νέους ασθενείς τους για να αξιολογήσουν την πλήρη γνωστική και κοινωνικο-συναισθηματική τους λειτουργία και να παρατηρήσουν αν τα θετικά αποτελέσματα που είχαν μετρηθεί τις πρώτες εβδομάδες της ζωής τους έχουν διατηρηθεί.
