Ανησυχία για τη γενετική προδιάθεση που υπάρχει σε σοβαρή νόσο και θάνατο λόγω Covid-19, «ξεκληρίζοντας» οικογένειες, εξέφρασε ο καθηγητής Γκίκας Μαγιορκίνης κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης από το υπουργείο Υγείας για την πορεία του κορωνοϊού.
Όπως επισήμανε, υπάρχουν πλέον σαφή στοιχεία για γενετική προδιάθεση στη σοβαρή νόσο, αλλά και στον θάνατο από κορωνοϊό, στις νεότερες ηλικίες.
Αυτό σημαίνει ότι, όταν ο ιός εισβάλλει σε οικογένειες που έχουν αυτή την προδιάθεση, η πιθανότητα να καταλήξουν πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας είναι σημαντική.
«Δυστυχώς, υπάρχουν παραδείγματα περιπτώσεων, που κατέληξαν πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας» τόνισε ο Γκίκας Μαγιορκίνης.
«Ο εμβολιασμός μπορεί να αποτρέψει αυτές τις οικογενειακές τραγωδίες» συμπλήρωσε.
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε σε δύο καθοριστικούς παράγοντες για την πορεία της πανδημίας. Το ποσοστό των εμβολιασμένων ενηλίκων και ιδιαίτερα το ποσοστό των εμβολιασμένων σε ηλικία άνω των 60 ετών, παίζει σημαντικό ρόλο στην πίεση που δέχονται τα συστήματα υγείας και στη θνησιμότητα. Από την άλλη, καθοριστικός παράγοντας στον αριθμό των κρουσμάτων είναι το ποσοστό των εμβολιασμένων στις παραγωγικές και τις κοινωνικά δραστήριες ηλικίες, μικρότερες δηλαδή των 60 ετών.
«Πρόκειται για δύο κρίσιμες μάζες του τείχους ανοσίας που έχουν διαφορετικό ρόλο στους δείκτες της πανδημίας αυτή τι στιγμή. Οι νέοι έχουν τον κύριο ρόλο στην διασπορά, ενώ οι μεγαλύτεροι στην πίεση στο σύστημα υγείας. Οι δύο αυτές μάζες δεν είναι ανεξάρτητες, η μία τροφοδοτεί την άλλη. Δεν μπορούμε να ελπίζουμε ότι θα μειωθεί η πίεση στο σύστημα υγείας, αν δεν αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό εμβολιασμού σε ηλικίες μεγαλύτερες από 60 ετών» υπογράμμισε ο κ. Μαγιορκίνης.
«Ο εμβολιασμός τους θα αποτελέσει παρακαταθήκη όχι μόνο γι’ αυτό το κύμα της επιδημίας, αλλά και στην επερχόμενη φάση της ενδημικότητας, την οποία περιμένουμε μέχρι το τέλος του επόμενου έτους. Όσες χώρες δεν φτάσουν σε υψηλό ποσοστό εμβολιασμού στους άνω των 60 ετών, θα συνεχίσουν να έχουν υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας για μεγάλο χρονικό διάστημα» ξεκαθάρισε.
Πότε υπάρχει γενετική προδιάθεση για σοβαρή νόσηση με κορωνοϊό
Τον Φεβρουάριο του 2020, ολλανδική έρευνα «περιέγραφε» τη γενετική «ευαισθησία» στη λοίμωξη με SARS-CoV-2. Ο υποδοχέας TLR7 αποτελεί τμήμα του «έμφυτου» ανοσοποιητικού συστήματος, το οποίο παρέχει την πρώτη γραμμή άμυνας έναντι των ιών. Κατά τη μόλυνση των κυττάρων της αναπνευστικής οδού από τον SARS-CoV-2, ο TLR7 αναγνωρίζει τη δομή RNA του SARS-CoV-2, η οποία οδηγεί στην πρόκληση της παραγωγής προ-φλεγμονωδών κυτταροκινών και ιντερφερόνης. Στα περισσότερα άτομα, αυτή η ανοσολογική απόκριση είναι επαρκής για να «καθαρίσει» τον ιό και να αποτρέψει την ανάπτυξη σοβαρής νόσου.
Σε ορισμένα άτομα, ωστόσο, το ανοσοποιητικό σύστημα δεν καθαρίζει τον ιό, επιτρέποντας την αντιγραφή και την εξάπλωση του ενώ σε άλλα άτομα, ένα υπερ-αντιδραστικό ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να ελέγξει την αντιγραφή του ιού, αλλά να οδηγήσει σε παράπλευρες βλάβες.
Και στα δύο σενάρια, ο ανεπαρκής έλεγχος της αντιγραφής του ιού ή η υπερβολική ανοσολογική απόκριση, μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρή αναπνευστική νόσο, ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων και θάνατο.
Εάν ο ανεπαρκής έλεγχος της αντιγραφής του ιού οδηγεί σε σοβαρή νόσο, τότε οι θεραπείες που ενισχύουν το ανοσοποιητικό σύστημα (π.χ. ιντερφερόνες) μπορεί να είναι επωφελείς για την εκκαθάριση του ιού SARS-CoV-2, ιδιαίτερα νωρίς κατά τη μόλυνση. Εάν μια υπερβολική ανοσολογική απόκριση είναι η αιτία της σοβαρής νόσου, τότε οι θεραπείες που «κατευνάζουν» την ανοσολογική απόκριση (π.χ. η δεξαμεθαζόνη) μπορεί να είναι ευεργετικές.
Σε δημοσίευση, στα τέλη Φεβρουαρίου του περασμένου έτους, στο ιατρικό περιοδικό JAMA, Ολλανδοί ερευνητές περιγράφουν δύο ανεξάρτητες οικογένειες με σπάνιες γενετικές παραλλαγές σε ένα γονίδιο που κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη που αποτελεί «ανιχνευτή» του ανοσοποιητικού, τον υποδοχέα TLR7 (Toll-Like Receptor-7).
Οι καθηγητές της Θεραπευτικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Ευστάθιος Καστρίτης και Θάνος Δημόπουλος (Πρύτανης ΕΚΠΑ), συνοψίζοντας τα ευρήματα αυτής της δημοσίευσης, υπογράμμισαν ότι αυτή η παραλλαγή φαίνεται ότι έχει σαν αποτέλεσμα σοβαρή νόσο COVID-19 σε άνδρες που κληρονομούν το μεταλλαγμένο γονίδιο.
Επειδή το γονίδιο αυτό βρίσκεται στο χρωμόσωμα Χ , οι άνδρες κληρονομούν ένα μόνο αντίγραφο (το «παθολογικό»). Αντίθετα οι γυναίκες έχουν δύο αντίγραφα (ένα σε κάθε Χ χρωμόσωμα), οπότε αν το ένα είναι «φυσιολογικό», τότε αναπληρώνει την δραστικότητα του παθολογικού σε σημαντικό βαθμό. Η μελέτη αυτή, πέρα από την αναγνώριση αυτής της γενετικής παραλλαγής, επίσης αναδεικνύει τον υποδοχέα TLR7 ως ένα κρίσιμο κόμβο στην αναγνώριση του SARS-CoV-2 και στην έναρξη μιας πρώιμης ανοσολογικής απόκρισης για την εκκαθάριση του ιού και την πρόληψη της εξέλιξης της COVID-19. Στη μελέτη προκύπτει ότι υπήρχε ανεπαρκής έλεγχος της αντιγραφής του ιού λόγω ανεπαρκούς «ανίχνευσης» από τον υποδοχέα TLR7, με αποτέλεσμα ανεπαρκή «έμφυτη» ανοσολογική απόκριση.
Οι ερευνητές ανέλυσαν το DNA σε τέσσερις προηγουμένως υγιείς νεαρούς άνδρες (ηλικίας από 21 έως 32 ετών) από 2 ανεξάρτητες οικογένειες (δυο αδέλφια από κάθε οικογένεια) οι οποίο εκδήλωσαν σοβαρή COVID-19, εκ των οποίων ο ένας κατέληξε. Από την γενετική ανάλυση διαπίστωσαν ότι σε κάθε μια από τις δυο οικογένειες τα αδέλφια έφεραν μια μετάλλαξη στο γονίδιο του υποδοχέα TLR7 που οδηγούσε σε απώλεια της λειτουργικότητας του (διαφορετικές σε κάθε οικογένεια). Στην πρώτη οικογένεια την μετάλλαξη αυτή έφερε η μητέρα τους (σε ετεροζυγωτία , καθώς είχε δυο χρωμοσώματα Χ) αλλά όχι ο πατέρας τους.
Στη δεύτερη οικογένεια τα δύο αδέλφια επίσης έφεραν την ίδια μετάλλαξη. Η μεταλλάξεις αυτές είναι εξαιρετικά σπάνιες στο γενικό πληθυσμό. Λειτουργικές μελέτες που χρησιμοποίησαν τα μονοπύρηνα κύτταρα περιφερικού αίματος απέδειξα ότι πραγματικά οι μεταλλάξεις αυτές οδηγούν σε απώλεια της λειτουργικότητα του υποδοχέα.
Οι μεταλλάξεις του TLR7 που βρέθηκαν σε αυτές τις δύο οικογένειες είναι εξαιρετικά σπάνιες και με βάση δεδομένα από μεγάλες βάσεις δεδομένων σε πληθυσμιακή κλίμακα, αυτές οι σπάνιες μεταλλάξεις στο TLR7 είναι απίθανο να δίνουν από μόνες τους μια ικανοποιητική εξήγηση για την σοβαρή COVID-19 στον γενικό πληθυσμό. Επιπλέον, μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι πιο κοινές παραλλαγές του TLR7 μπορεί να αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρής COVID-19.
Οι μελέτες συσχέτισης μεγάλης κλίμακας σε πλήρη γονιδίωματα που πραγματοποιούνται σε άλλους ασθενείς με λοίμωξη από τον SARS-CoV-2, θα διερευνήσουν κοινές και σπάνιες παραλλαγές στον TLR7 αλλά και σε άλλα γονίδια του «έμφυτου» ανοσοποιητικού συστήματος. Αυτές οι παραλλαγές μπορεί επίσης να έχουν σημασία και για το θεραπευτικό αποτέλεσμα των διαφόρων παρεμβάσεων (π.χ αντιϊκών φαρμάκων, εμβολίων).
Επίσης, μπορεί να αναγνωριστούν παραλλαγές που σχετίζονται αντίθετα με υπερβολική ανοσολογική απόκριση, και στην περίπτωση αυτή οι ασθενείς να ωφελούνται περισσότερο από μια ανοσοκατασταλτική αγωγή.
