Στις στιγμές του έντονου άγχους συχνά εκδηλώνεται το αίσθημα της λιποθυμίας. Πρόκειται όμως για μια παραίσθηση, καθώς η λιποθυμία συμβαίνει έπειτα από μεγάλη μείωση της αρτηριακής πίεσης, κατάσταση που είναι εκ διαμέτρου αντίθετη με το έντονο άγχος, όπου η αρτηριακή πίεση αυξάνεται.
Η εξαίρεση στον κανόνα αυτό είναι η περίπτωση της φοβίας της βελόνας. Μοναδικό φαινόμενο στις αγχώδεις διαταραχές, οι άνθρωποι με αυτή τη φοβία που βλέπουν μια υποδόρια ένεση βιώνουν αρχικά αύξηση του καρδιακού τους ρυθμού και της αρτηριακής πίεσης και αμέσως μετά ακολουθεί μια απότομη πτώση και στα δύο, με αποτέλεσμα ορισμένοι πράγματι να λιποθυμούν.
Αν βιώνετε κάτι τέτοιο, είναι απόλυτα κατανοητό να θέλετε να αποφύγετε οποιαδήποτε ένεση. Η ανάγκη εμβολιασμού για την COVID-19, όμως, σημαίνει ότι όλοι κάποια στιγμή θα κληθούμε να έρθουμε αντιμέτωποι με τη βελόνα. Θα μπορούσε, λοιπόν, αυτή η φοβία να εξηγήσει το γιατί κάποιοι άνθρωποι αρνούνται να εμβολιαστούν;
Εντοπίζοντας τους φόβους
Για να βρει τι ρόλο παίζει το άγχος στον δισταγμό απέναντι στον εμβολιασμό για την COVID-19, ο Daniel Freeman, καθηγητής Κλινικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, στράφηκε σε 15.014 συμμετέχοντες στην έρευνα OCEANS-III, project που σκοπό έχει να παράσχει επιστημονικές απαντήσεις σχετικά με τον καλύτερο τρόπο παρουσίασης των πληροφοριών για τον εμβολιασμό στο κοινό προκειμένου να καταπολεμηθεί η υπερβολική δυσπιστία.
«Καλέσαμε τους συμμετέχοντες να βαθμολογήσουν τα συναισθήματά τους για τις ενέσεις, την αιμοδοσία ή ακόμα και την παρακολούθηση μιας χειρουργικής επέμβασης στην τηλεόραση. Επίσης, τους ρωτήσαμε για την προθυμία τους να εμβολιαστούν για την COVID-19», αναφέρει ο Δρ. Freeman σχετικά με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Psychological Medicine.
Όπως αναφέρεται σε σχετική δημοσίευση στο The Conversation, το 1/4 των συμμετεχόντων αποδείχθηκε θετικό σε πιθανό φόβο της βελόνας, γεγονός που δείχνει πόσο συχνή είναι αυτή η κατάσταση. Το ενδιαφέρον, ωστόσο, είναι ότι τα άτομα αυτά είχαν διπλάσιες πιθανότητες να αναφέρουν ότι διστάζουν να εμβολιαστούν για τον κορωνοϊό -είτε αναβάλλοντάς το είτε αποφεύγοντάς το συνολικά.
«Εμείς βρήκαμε βέβαια έναν συσχετισμό, αλλά η αιτιότητα δεν έχει εδραιωθεί ακόμα. Επειδή, όμως, ο φόβος της βελόνας είναι ιδιαίτερα πιθανή αιτία τέτοιων περιστατικών δισταγμού, υποδεικνύεται ότι αν με κάποιο μαγικό τρόπο μπορούσαμε να διώξουμε το άγχος της ένεσης από τους ανθρώπους, περίπου το 10% των περιστατικών θα εξαφανιζόταν την ίδια στιγμή», επισημαίνει ειδικός.
Ο δισταγμός για τον εμβολιασμό τείνει να είναι λίγο υψηλότερος ανάμεσα στους νεότερους ανθρώπους και ορισμένες εθνικές μειονότητες. Αλλά σε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες δεν είναι μόνο ο σκεπτικισμός απέναντι στο εμβόλιο πιο συχνός, αλλά και ο φόβος της ένεσης, γεγονός που δείχνει ότι δεν πρόκειται για σύμπτωση. «Παρόλο που σίγουρα δεν φαίνεται να αποτελεί τον βασικό παράγοντα, η εργασία OCEANS-III υποδεικνύει ότι ο φόβος της ένεσης είναι υπεύθυνος για τα υψηλότερα ποσοστά δισταγμού για τον εμβολιασμό σε αυτές τις ομάδες πληθυσμού», σχολιάζει ο Δρ. Freeman.
Πώς να καταπολεμήσετε τις φοβίες
Στην προσπάθεια για τον έλεγχο της πανδημίας, κάθε εμβολιασμός μετράει. Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν, για να αντιμετωπίσουμε τον φόβο της ένεσης; Ο ειδικός τονίζει ότι έχουν αναπτυχθεί γρήγορες και αποτελεσματικές γνωστικές-συμπεριφορικές θεραπείες, οι οποίες λειτουργούν σταδιακά, εκθέτοντας τον ασθενή σε διεγερτικά που σχετίζονται με την ένεση έως ότου υποχωρήσουν οι φοβίες.
Για παράδειγμα, η θεραπεία μίας συνεδρίαςπου αναπτύχθηκε από τον Lars‐Göran Öst περιλαμβάνει τη σταδιακή εξέλιξη από το επαναλαμβανόμενο τρύπημα του δαχτύλου με ένα μικρό νυστέρι στην εισαγωγή βελόνας χωρίς ένεση και μετά στις πραγματικές ενέσεις με αλατούχο διάλυμα. Διαρκεί τρεις ώρες και παράγει αποτελέσματα που διαρκούν για το 80% των ανθρώπων.
Οι λιποθυμικές τάσεις μπορούν, επίσης, να αντιμετωπιστούν. Οι ασθενείς μαθαίνουν πρώτα να αναγνωρίζουν τα πρώιμα σημάδια πτώσης στην αρτηριακής τους πίεση κι έπειτα να την αντιμετωπίζουν εφαρμόζοντας ένταση στους μύες: πέντε κύκλοι πίεσης στους μύες του χεριού, του θώρακα και των ποδιών για 20 δευτερόλεπτα και στη συνέχεια 20-30″ ακόμα με πίεση σε φυσιολογικά επίπεδα.
Συμπερασματικά, η εργασία OCEANS-III υποδεικνύει ότι η αυξημένη πρόσβαση σε τέτοιες θεραπείες της φοβίας για τις βελόνες είναι πιθανό να μειώσει τον δισταγμό απέναντι στον εμβολιασμό.
Διαβάστε επίσης
Κορωνοϊός – Εμβόλια: Δεν μας «πιάνουν» όλους το ίδιο – Σε ποιους δρουν καλύτερα
Κορωνοϊός: Η μέθοδος που καθιστά πιο αποτελεσματικά τα τεστ σάλιου
