*Γράφει ο Δημήτρης Δανίκας
«Ναι, στο τέλος θα νικήσουμε, αρκεί όλοι να πειθαρχήσουμε». Και την πίστεψα. Και υποκλίθηκα στον επιστημονικό λόγο της καθηγήτριας Πνευμονολογίας στην Α’ Κλινική Εντατικής Θεραπείας του «Ευαγγελισμού» Αναστασίας Κοτανίδου. Από τους επιτελικούς στρατηγούς σε αυτόν τον ύπουλο και αόρατο πόλεμο. Από τους είκοσι, τριάντα στρατηγούς του κύκλου εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας. Οποιος μπει στον κόπο να γκουγκλάρει για το βιογραφικό της θα μείνει με το στόμα ανοιχτό. Ατελείωτος κατάλογος διπλωμάτων και μεταπτυχιακών καθώς και νοσοκομειακών, πανεπιστημιακών και ακαδημαϊκών θέσεων.
Δύσκολη η επικοινωνία μαζί της. Λογικό. Διαρκώς και ασταμάτητα στη μάχη. Ενα επιχείρημα έκαμψε τις αντιστάσεις της: η ανάγκη μετάδοσης έγκυρων και αξιόπιστων πληροφοριών προς τους ανυπάκουους Ελληνες.
Η κουβέντα με το τηλέφωνο, φυσικά. Από σταθερό. Μου μίλησε με την ανάσα στο στόμα. Μόλις είχε ολοκληρωθεί μία ακόμα από τις τόσες καθημερινές συναντήσεις όλων των μελών της ειδικής επιτροπής εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας. Μια κουβέντα της, σύντομη και κοφτή, με εντυπωσίασε όταν μου είπε:
Στο πόδι ο Κικίλιας από το πρωί μέχρι τα μεσάνυχτα
«Ο υπουργός (σ.σ.: εννοεί τον Βασίλη Κικίλια) παραμένει στο γραφείο πάνω από 18 ώρες το 24ωρο. Για παράδειγμα, μια νύχτα, μεσάνυχτα, τον συνάντησα στο γραφείο του».
– Μπορείτε ανά πάσα στιγμή να μιλήσετε μαζί του;
«Φυσικά. Κάθε στιγμή όταν είναι απαραίτητο. Πάντα η πόρτα του είναι ανοιχτή».
– Με όλους τους ανώτερους αξιωματούχους έχετε τη δυνατότητα πρόσβασης ανά πάσα στιγμή;
«Με όλους. Και πρώτα απ’ όλα με τον πρωθυπουργό. Υπάρχει δίαυλος επικοινωνίας μαζί του. Το σύστημα, από την κορυφή, είναι στο κόκκινο, διαρκώς σε συναγερμό».
Ηταν βράδυ, λίγο πριν τις οκτώ. Η κυρία Αναστασία Κοτανίδου ακουγόταν λαχανιασμένη. Από τη μία σύσκεψη στην άλλη και από τη μία επεξεργασία δεδομένων στην επόμενη. Από το τηλέφωνο ακουγόταν ολοκληρωτικά κατειλημμένη από πολεμικό πυρετό. Η πρώτη σκέψη που έκανα αφορούσε στις κρατικές υποδομές γιατί, ως γνωστόν, το χάος ταιριάζει στο ελληνικό κράτος.
– Κατά τη γνώμη σας οι υποδομές είναι επαρκείς να σηκώσουν το βάρος ενός τέτοιου αόρατου και ύπουλου πολέμου;
«Οι υποδομές επαρκούν για την αντιμετώπιση των περιστατικών που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Ακόμα και για περισσότερα. Οχι όμως για περιστατικά και για τόσο μεγάλες ροές όπως συμβαίνει στην Ιταλία».
Επακολουθεί παύση κλάσματος δευτερολέπτου και συμπληρώνει: «Δεν μπορείτε να φανταστείτε τις απίστευτες δυνατότητες που διαθέτει το κράτος με αυτή την πράξη νομοθετικού περιεχομένου».
Οι συμπολίτες μας πρέπει να μάθουν να συμμορφώνονται
– Εχετε σκεφτεί την πιθανότητα απαγόρευσης κυκλοφορίας των πολιτών στους δρόμους; (σ.σ. η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στο φύλλο της Κυριακής πριν την ανακοίνωση για την επιβολή του μέτρου)
«Φυσικά την έχουμε σκεφτεί. Αν δεν συμμορφωθούν όλοι, τότε πρέπει να πάρουμε κι άλλα μέτρα. Προς το συμφέρον του συνόλου. Πρέπει οι συμπολίτες μας να μάθουν να ακολουθούν, να συμμορφώνονται και να υπακούν. Πρέπει να καταλάβουν πως κανένας δεν μας λέει ούτε μας αναγκάζει να κάνουμε κάτι για το κακό μας. Ολα αυτά τα μέτρα λαμβάνονται για το καλό μας».
– Εγώ για παράδειγμα ακολουθώ όλες τις οδηγίες. Πλένω συχνά και σχολαστικά, με καυτό νερό, τα χέρια μου, φοράω πλαστικά γάντια, όποτε χρειαστεί, ψεκάζω με αντισηπτικό παράθυρα, χερούλια και πόρτες, αποφεύγω τις επαφές, αλλά παρ’ όλα αυτά αισθάνομαι ανασφαλής.
«Λάθος. Μια χαρά ασφαλής είστε. Με την προϋπόθεση πως δεν θα έρθετε σε επαφή με κανέναν».
– Μου επιτρέπεται το περπάτημα χωρίς κανέναν δίπλα μου;
«Βεβαίως μπορείτε. Πάντα με την προϋπόθεση να μην έρθετε σε επαφή με άλλο πρόσωπο».
– Κι αυτή η πρόσφατη απαγόρευση για συναθροίσεις δέκα ατόμων;
«Εννοείται πως αφορά σε περιπτώσεις συγκεντρώσεων σε κλειστούς, ιδιωτικούς χώρους πολλών ατόμων. Αυτό απαγορεύεται. Υπάρχει σοβαρός κίνδυνος μετάδοσης του κορωνοϊού».
– Και πώς εσείς έχετε τη δυνατότητα πληροφόρησης ώστε να μαθαίνετε τέτοιες πληροφορίες;
«Δεν έχουμε κάποιο μέτρο για να το πληροφορηθούμε κι έτσι πάει η Αστυνομία να το διαπιστώσει».
– Κι αν ο γείτονας το καταγγείλει στην Αστυνομία;
«Φυσικά μπορεί ο γείτονας να το καταγγείλει στην Αστυνομία. Μια τέτοια πληροφορία κάτω από αυτές τις συνθήκες είναι χρήσιμη υπέρ του συνόλου. Το είπαμε στην επιτροπή εμπειρογνώμων».
Από το μυαλό μου πέρασε μια σκέψη, όπως τότε με τον πόλεμο. Σαν να λέμε όσοι δεν ακολουθούν τις άνωθεν εντολές και υποδείξεις λειτουργούν σαν πράκτορες του κορωνοϊού.
– Μερικές φορές σκέφτομαι μερικά νούμερα. Οπως για παράδειγμα ότι ετησίως και παγκοσμίως από καρκίνο πεθαίνουν 10 εκατομμύρια. Οπως για παράδειγμα με την εποχική γρίπη όπου ετησίως πεθαίνουν 60 χιλιάδες παγκοσμίως.
«Προσέξτε ποια είναι η διαφορά. Ο κορωνοϊός δεν είναι πιο επικίνδυνος από τον καρκίνο, είναι όμως εξαιρετικά μεταδοτικός. Τον κολλάς πολύ εύκολα. Αυτή είναι η μεγάλη διαφορά».
Στις ΗΠΑ δεν γνωρίζουν την έκταση της κρίσης
– Τελευταία διάβασα κάποιες ενθαρρυντικές και πιλοτικές προσπάθειες από Γαλλία και Κίνα. Μάλιστα οι Γάλλοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι υπάρχουν σοβαρές πιθανότητες να καταπολεμήσουν αυτόν τον ιό με χλωροκίνη, συγκεκριμένα, όπως το διάβασα, με υδρο-ξυχλω-ροκίνη.
«Και εμείς στην Ελλάδα διαθέτουμε τεράστιες ποσότητες από αυτή την ουσία. Αλλωστε υπάρχει εργοστάσιο που την παρασκευάζει. Τα περισσότερα νοσοκομεία αναφοράς έχουν ήδη μεγάλες ποσότητες. Μπορείς να την προμηθευτείς από το φαρμακείο. Κάθε κουτί περιέχει τριάντα δισκία, όταν ο ασθενής δεν έχει ανάγκη ούτε δέκα».
– Το ερώτημα είναι αν αυτή η μέθοδος εφαρμόζεται στην Ελλάδα.
«Φυσικά την εφαρμόζουμε».
– Και τα αποτελέσματα;
«Δεν έχουμε ακόμα μεγάλη ποσότητα ασθενών ώστε να βγάλουμε αξιόπιστα συμπεράσματα. Και στην Κίνα λένε πως με τη δική τους μέθοδο, από συνδυασμό φαρμάκων, έχουν δει αισιόδοξα αποτελέσματα».
– Η δική σας πρόβλεψη-ορίζοντας για την παρασκευή αποτελεσματικών φαρμάκων και εμβολίου;
«Οτι θα βγει το εμβόλιο είναι σίγουρο, αλλά όχι αυτό τον χρόνο. Ισως αρχές του 2021. Απαιτείται ένας ολόκληρος χρόνος για δοκιμές και πειράματα. Ηδη έχουν αρχίσει οι δοκιμές στις ΗΠΑ. Και να ξέρετε ότι η Αμερική έχει μεγάλο πρόβλημα. Παρά το γεγονός πως το σύστημα Υγείας διαθέτει πολλά κρεβάτια και Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Στην Αμερική δεν γνωρίζουν ακόμα το μέγεθος της κρίσης. Μέχρι πού θα φτάσουν».
Άγνωστος ο αριθμός των κρουσμάτων
– Δηλαδή η μικρή και μέχρι πρότινος ανυπόληπτη Ελλάδα έχει βάλει τα γυαλιά σε πολλές μεγάλες δυνάμεις;
«Η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες που είχε την πρόνοια να λάβει αποτελεσματικά μέτρα προστασίας. Πολύ καλό αυτό. Λάβετε υπόψη σας πως η κατάσταση της γειτονικής Ιταλίας είναι ολέθρια. Πράγμα που θα συμβεί και στη Γαλλία και στην Ισπανία. Ακόμα και στην Ελβετία. Ολες αυτές οι χώρες βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από εμάς».
– Αν δεν κάνω λάθος, διορθώστε με, δύο σχολές αντιμετώπισης του κορωνοϊού έχουν εφαρμοστεί στον πλανήτη. Η πρώτη είναι της Κίνας, δηλαδή η προληπτική. Πάνω κάτω αυτή ακολουθούμε κι εμείς. Και η δεύτερη της Αγγλίας που λέει πως καλύτερα είναι να αφήσεις όλους τους πολίτες εκτεθειμένους στον κίνδυνο, έτσι ώστε οι νεότεροι που θα επιβιώσουν θα οχυρωθούν με ανοσία και άσε τους άλλους, τους ηλικιωμένους, και όσο αντέξουν.
«Υπάρχουν μερικές αβεβαιότητες σχετικά με τη δεύτερη λύση. Αραγε πόσο διάστημα θα αντέξει η ανοσία των νεότερων που θα αντέξουν; Για πόσο καιρό θα κρατήσουν τα αντισώματα; Τίποτα δεν είναι σίγουρο. Τώρα πρόκειται να κυκλοφορήσουν οι πρώτες μελέτες πάνω σε αυτά τα ερωτήματα. Και μετά είναι απάνθρωπο αυτό που είπε ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, “αφήστε τους γέρους να πεθάνουν”. Το ζήτημα είναι να τους σώσουμε και όχι να τους εγκαταλείψουμε στη μοίρα τους να πεθάνουν. Δεν νομίζετε;».
– Ο αριθμός των κρουσμάτων που ανακοινώνεται καθημερινά είναι σχετικά χαμηλός;
«Τα νούμερα είναι συμβολικά. Δεν έχει κανένα νόημα να δίνουμε προς δημοσίευση αυτά τα νούμερα. Μάλλον περισσότερο διευκολύνει εσάς τους δημοσιογράφους. Και είναι συμβολικά και ενδεικτικά επειδή δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό. Για να τον μάθουμε θα έπρεπε να κάνουμε περί τα δέκα χιλιάδες τεστ ανά ημέρα. Εχουμε κάποιες εκτιμήσεις για τα πραγματικά κρούσματα ημερησίως, αλλά κι αυτά δεν είναι απολύτως έγκυρα. Γιʼ αυτό επιμένω ότι δεν έχει νόημα να λέμε πόσα κρούσματα έχουμε. Λόγου χάριν αν αύριο ανακοινώσουμε πως εντοπίσαμε εκατό κρούσματα, φανταστείτε τον πανικό που θα προκαλέσει ένα τέτοιο νούμερο. Για παράδειγμα ενημερωθήκαμε πόσα κρούσματα εποχικής γρίπης έχουμε;».
Αρκετοί γίνονται καλά
– Το νούμερο των θανάτων δεν είναι καθοριστικό;
«Αυτό είναι καθοριστικό. Λόγου χάριν γνωρίζουμε ότι από τους 100 που θα μπουν σε θαλάμους εντατικής θεραπείας, οι 12 ίσως 15 θα καταλήξουν. Ασθενείς μεγάλης ηλικίας. Με διαστρωμάτωση φυσικά. Από τα 70 μέχρι τα 80 το 6%. Από τα 80 και μετά το νούμερο εκτοξεύεται».
-Τελικά υπάρχει ορίζοντας; Τελειώνει κάπου αυτή η δοκιμασία; Και αν ναι, πότε υπολογίζετε;
«Αρχές Απριλίου θα ξέρουμε πώς θα πάμε. Αυτός είναι ο πρώτος ορίζοντας. Αρχές του επόμενου μήνα. Ενας παράγοντας θα παίξει καθοριστικό ρόλο: η καμπύλη των κρουσμάτων να παραμείνει φλατ. Οπως σήμερα (σ.σ.: περασμένη Τετάρτη βράδυ). Η καμπύλη να μην εκτοξευτεί. Να μην έχουμε μια οξεία καμπύλη, να έχουμε μια πλατιά καμπύλη, να μην εκτοξευτεί και πάει σφαίρα. Μέχρι στιγμής τα έχουμε καταφέρει. Αν συνεχίσουμε έτσι, τότε σας βεβαιώ ότι το σύστημα υγείας θα αντέξει. Καταρχάς. Συγχρόνως αρκετοί που έχουν νοσήσει θα γίνονται καλά. Θα επανέρχονται. Ετσι σιγά-σιγά και προσεκτικά αρκετοί θα επιστρέψουν στις δουλειές τους».
– Συγκεκριμένη ημερομηνία;
«Περίπου 10 Απριλίου. Με την προϋπόθεση ότι όλα θα πηγαίνουν όπως τώρα. Οτι η καμπύλη δεν θα εκτοξευτεί. Τότε θα είμαστε σε πολύ καλή κατάσταση. Τότε ένα μέρος των επιχειρήσεων θα επιστρέψει στην κανονική του λειτουργία».
Δεν μεταδίδεται με τον αέρα αλλά από τα σταγονίδια
– Ο δεύτερος ορίζοντας ποιος είναι;
«Με το τέλος του Απριλίου και την είσοδο του Μαΐου. Αν όλα πάνε καλά και ελεγχόμενα, τότε θα αρχίσουμε να παίρνουμε ανάσα».
– Με τις καλοκαιρινές, μεγάλες θερμοκρασίες;
«Δεν υπάρχουν δημοσιεύσεις που να πιστοποιούν κάτι τέτοιο με εγκυρότητα. Δεν υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Δεν το γνωρίζουμε. Απλώς μερικοί το υποθέτουν».
– Από συγκεκριμένη ανάρτηση της UNICEF διάβασα πως ο ιός σκοτώνεται στους 28 βαθμούς.
«Σας είπα, δεν το ξέρουμε».
– Ενα ζευγάρι μπορεί να κάνει έρωτα;
(χαμόγελο) «Βεβαίως μπορεί να κάνει. Οχι, δεν επηρεάζεται. Μόνο να αποφεύγουν τα φιλιά. Χωρίς να φιλιούνται. Ο κίνδυνος προέρχεται από τα σάλια, τα φτερνίσματα, από τις επιφάνειες όλων των πραγμάτων και των αντικειμένων. Γιʼ αυτό συνιστούμε και επιμένουμε να πλένουμε συχνά και σχολαστικά τα χέρια μας».
– Δεν μεταδίδεται από τον αέρα;
«Οχι, δεν μεταδίδεται από τον αέρα. Ωστόσο υπάρχουν μερικές σπάνιες αναφορές για σταγονίδια που υπάρχουν στον αέρα».
– Από τηλεοπτικά ρεπορτάζ, σχετικά με την Κίνα, έβλεπα να κυκλοφορούν στους δρόμους της μολυσμένης πόλης τεράστια οχήματα απολυμαίνοντας τα πάντα με καπνούς από αντισηπτικό σπρέι…
«Δεν βρίσκω την ανάγκη να κάνουμε κάτι τέτοιο. Οι επιφάνειες, κυρίως αυτές, χρειάζονται προσεκτική απολύμανση. Στα καταστήματα, στις τουαλέτες, γενικά όλες οι επιφάνειες».
– Τα τρόφιμα;
«Τα τρόφιμα θεωρητικά δεν μεταφέρουν τον ιό. Αν όμως τα έχουμε πιάσει με τα χέρια και τα καταναλώνουμε χωρίς προηγουμένως να τα έχουμε πλύνει και καθαρίσει, τότε υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης. Μέχρι στιγμής έχουν διαπιστωθεί ελάχιστα περιστατικά μόλυνσης του πεπτικού συστήματος. Μόνο τέσσερα στα εκατό. Βασικό σύμπτωμα μόλυνσης του πεπτικού συστήματος είναι η διάρροια».
Τώρα κρίνεται και η υπευθυνότητα των νέων
– Δεν σας ανησυχεί αυτή η ολέθρια κατάσταση της Ιταλίας;
«Θα σας πω κάτι. Ναι μεν στην Ιταλία η θνητότητα έχει φτάσει στο 8%, αλλά ο πληθυσμός που καταλήγει είναι πολύ ευαίσθητος. Οι περισσότεροι από αυτούς ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες. Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά στην Κίνα. Και κάτι άλλο, πολύ λίγα πράγματα γνωρίζουμε για την Ιταλία. Εσείς οι δημοσιογράφοι πρέπει διαρκώς να επιμένετε ώστε όλοι οι πολίτες να συμμορφώνονται και να ακολουθούν τις υποδείξεις των εμπειρογνωμόνων. Πολλά από τα νέα παιδιά το είδαν σαν παιχνίδι. Εμείς, λένε, δεν παθαίνουμε τίποτα. Ναι μπορεί αυτό να ισχύει, αλλά πρέπει να σκεφτούν και να νοιαστούν για το τι θα πάθουν οι άλλοι, οι μεγαλύτεροι. Πρέπει να είμαστε σοβαροί, να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο με την προσωπική, ατομική μας ευθύνη. Αυτές τις κρίσιμες στιγμές είναι σημαντικό, ευεργετικό και ωφέλιμο για την πατρίδα να είσαι υπεύθυνο άτομο κι ας είσαι νέος. Και κάτι ακόμα σχετικά με τους παππούδες και τις γιαγιάδες που ακόμα και τώρα εξακολουθούν να παίζουν ρόλο μπέιμπι σίτερ: τα παιδιά δεν νοσούν, όμως μεταδίδουν τον ιό στους μεγαλύτερους. Τα μικρά παιδιά είναι ζωντανές βόμβες για τους μεγάλους, πόσο μάλλον για τους ηλικιωμένους».
– Θέλω να μου πείτε κάτι με την επιστημονική σας σκέψη και όχι μόνο με την καρδιά σας. Τελικά είστε αισιόδοξη;
«Ναι, είμαι εντελώς και απερίφραστα αισιόδοξη. Πιστεύω πως θα τα καταφέρουμε».
– Το λέτε ως ευχή και επιθυμία;
«Οχι, το λέω επιστημονικά. Και το εννοώ. Ακολουθήστε πιστά τις συμβουλές. Στο τέλος θα βγούμε θριαμβευτές από αυτό τον πόλεμο με τον κορωνοϊό».
Διαβάστε επίσης:
Σωτήρης Τσιόδρας στο ΘΕΜΑ: Είναι σαν να είσαι στο φυλάκιο και να περιμένεις τον εχθρό
Κορωνοϊός: Οι 4 ελπιδοφόρες θεραπείες στις οποίες εστιάζει μελέτη του ΠΟΥ
