Σε κατάσταση υγειονομικού συναγερμού βρίσκεται (και) η Ελλάδα, καθώς η επιδημία του νέου κορωνοϊού 2019n-CoV εξελίσσεται ραγδαία, εκτός από την Κίνα, στην Ευρώπη, στην Ασία, στην Αυστραλία. Την κλιμάκωση των ενεργειών του υπουργείου Υγείας σε ό,τι αφορά την προετοιμασία και τη θωράκιση της χώρας για τον νέο κορωνοϊό, μετά και το «alert» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), σηματοδοτεί η σημερινή συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Δημόσιας Υγείας (ΕΣΥΔΥ) που συγκάλεσε ο υπουργός Βασίλης Κικίλιας.
Το συμβούλιο, στο οποίο θα προεδρεύει ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας Παναγιώτης Πρεζεράκος, έχει κομβικό ρόλο σε θέματα αξιολόγησης κινδύνων και στην κατάθεση προτάσεων σε θέματα στρατηγικής για τη Δημόσια Υγεία, που στην προκειμένη περίπτωση θα συζητηθούν υπό το πρίσμα της επέλασης του κορωνοϊού και της άφιξής του στην Ελλάδα. Καθώς οι θάνατοι εξαιτίας της επιδημίας ιογενούς πνευμονίας που προκαλεί ο νέος κορωνοϊός αυξήθηκε σε 361 σε όλη την επικράτεια της Κίνας ως τα μεσάνυχτα της Κυριακής, κατά 57 από την προηγουμένη, σύμφωνα με τη Εθνική Επιτροπή Υγείας της Κίνας. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι 56 νέοι θάνατοι καταγράφηκαν στην επαρχία Χουμπέι, εστία της επιδημίας, ενώ άλλος ένας καταγράφηκε στον δήμο της Τσονγκτσίνγκ (νοτιοδυτικά).
Εξάλλου ο αριθμός των επιβεβαιωμένων νέων κρουσμάτων σε όλη την Κίνα αυξήθηκε κατά 2.829 ως τα μεσάνυχτα της Κυριακής, γεγονός που σημαίνει ότι το σύνολο των κρουσμάτων είναι 17.205. Ο αριθμός των θανάτων είναι πλέον υψηλότερος από εκείνον της επιδημίας του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS) την περίοδο 2002-2003. O SARS είχε στοιχίσει τη ζωή σε 349 ανθρώπους. Με τον θάνατο ενός 44χρονου Κινέζου στη Μανίλα χθες Κυριακή, για τον οποίο ενημερώθηκε από τις υγειονομικές αρχές των Φιλιππίνων ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΫ), ο συνολικός απολογισμός της επιδημίας ανέρχεται σε 362 νεκρούς.
Την ώρα που κρούσματα του κορωνοϊού έχουν καταγραφεί συνολικά σε 24 χώρες καταλαμβάνοντας ολοένα περισσότερα σημεία του παγκόσμιου χάρτη, οι ελληνικές αρμόδιες αρχές δίνουν τη δική τους αθόρυβη μάχη στις πύλες εισόδου της επικράτειας, στα νοσοκομεία αναφοράς, στα εργαστήρια. Στόχος τους σε πρώτη φάση είναι ο περιορισμός, στον μέγιστο δυνατό βαθμό, των εισαγόμενων κρουσμάτων.
Σύμφωνα με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, καθώς και τις οδηγίες του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Νόσων (ECDC) και του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ο κίνδυνος εισαγωγής του κορωνοϊού στη χώρα μας κρίνεται χαμηλός. Η εκτίμηση δεν έχει αλλάξει παρά το γεγονός ότι ήδη σε έξι ευρωπαϊκές χώρες εντοπίζονται κρούσματα. Πρόκειται για τη Γαλλίαμ τη Γερμανία, την Ιταλία, τη Φινλανδία και τη Βρετανία, σύμφωνα με τα στοιχεία της περασμένης Παρασκευής, ενώ σε μία τουλάχιστον χώρα, τη Γερμανία, καταγράφεται ήδη δευτερογενής μετάδοση, δηλαδή μετάδοση του ιού από ασθενή που είχε νοσήσει σε άτομο του περιβάλλοντός του. Μάλιστα, σύμφωνα με τα στοιχεία που έγιναν γνωστά, στην αλυσίδα της μετάδοσης βρίσκεται πλέον και ένα παιδί καθώς προσβλήθηκε από τον νέο κορωνοϊό.
«Η χώρα μας βρίσκεται μέσω των αρμοδίων οργάνων σε συνεχή επικοινωνία με το ECDC και τον ΠΟΥ και ακολουθεί τις οδηγίες τους. Η διαχείριση της επιδημίας κορωνοϊού, που εξαπλώνεται, κρίνεται σε δύο σημεία σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, αλλά και κάθε χώρα: πρώτον, στην έγκαιρη διάγνωση και ανίχνευση των εισαγόμενων κρουσμάτων και, δεύτερον, στην απομόνωση των ασθενών ώστε να σπάσει η αλυσίδα μετάδοσης του ιού. Γι’ αυτά τα δύο σημεία λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα», λέει στο «ΘΕΜΑ» ο καθηγητής Παθολογίας και Λοιμώξεων της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΟΔΥ, Σωτήρης Τσιόδρας. Στο πλαίσιο αυτό έχουν δοθεί αναλυτικές οδηγίες για ταξιδιώτες προς και από την Κίνα, για πληρώματα πλοίων και αεροσκαφών, για ξενοδοχεία και λοιπά καταλύματα ταξιδιωτών, για όλους όσοι εργάζονται σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας, για τα πληρώματα του ΕΚΑΒ, για τους Ιατρικούς Συλλόγους και τα μέλη τους, καθώς και για τις σχολικές μονάδες και τους φορείς που προσφέρουν εκπαιδευτικές υπηρεσίες.
Ουσιαστικά η διαχείριση των εισαγόμενων κρουσμάτων -τα οποία θεωρούνται βέβαια και αναμένονται αργά ή γρήγορα- με τρόπο που να μην υπάρξει δευτερογενής μετάδοση της λοίμωξης είναι το καλό σενάριο για τους ειδικούς. Το λιγότερο καλό είναι η μετάδοση του κορωνοϊού από άτομο σε άτομο μέσα στη χώρα εφόσον «εισαχθεί» κρούσμα. Στην περίπτωση αυτή, η διαχείριση απαιτεί την ενεργοποίηση των κεφαλαίων του Εθνικού Σχεδίου Δράσης που αφορούν την αντιμετώπιση πολλών περιστατικών μόλυνσης και νόσησης και, συνεπώς, πολλών ασθενών είτε στην κοινότητα, είτε στα νοσοκομεία αναφοράς (Αττικόν, «Σωτηρία», ΑΧΕΠΑ), δηλαδή την αντιμετώπιση μιας επιδημίας.
Στα 7 μέχρι τώρα «ύποπτα» κρούσματα που διαχειρίστηκαν οι υγειονομικές υπηρεσίες έδειξαν τα καλά αντανακλαστικά τους. Επρόκειτο για τρεις Κινέζους, εκ των οποίων ένα βρέφος κι ένα παιδί, και τέσσερις Ελληνες, που εξετάστηκαν στα νοσοκομεία αναφοράς. Εκτός από τα άτομα που επισκέπτονται μόνα τους τις μονάδες υγείας έχοντας ύποπτα συμπτώματα σε συνδυασμό με ταξίδι στην Κίνα ή επαφή με ταξιδιώτη από την Κίνα, κλιμάκιο του ΕΟΔΥ βρίσκεται σε ετοιμότητα στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος» τρεις φορές την εβδομάδα (Δευτέρα, Τετάρτη, Σάββατο) όταν προσγειώνονται πτήσεις τράνζιτ από την Κίνα.
Eλέγχοι για ταξιδιώτες από την Κίνα
Από τα αντανακλαστικά των υπηρεσιών υγείας κάθε χώρας ουσιαστικά θα κριθεί εν πολλοίς η πορεία και ο ρυθμός εξάπλωσης της νέας επιδημίας. Την περασμένη Πέμπτη ο ΠΟΥ κήρυξε μεν «alert», δηλαδή «κατάστασης έκτακτης ανάγκης σε παγκόσμιο επίπεδο» λόγω της επιδημίας, αλλά έκρινε ότι δεν υπάρχει λόγος για γενικό περιορισμό των ταξιδιών και των εμπορικών συναλλαγών με την Κίνα. «Οι χώρες πρέπει να διατηρήσουν ανοιχτά τα σύνορά τους, να συνεχίσουν να έχουν εμπορικές σχέσεις και να επιτρέπουν τις μετακινήσεις των πολιτών παρά το ξέσπασμα της επιδημίας του νέου κορωνοϊού», ανακοίνωσε ο Οργανισμός, προσθέτοντας όμως ότι κάθε χώρα έχει δικαίωμα να λαμβάνει μέτρα για να προστατεύει τους πολίτες της.
«Η εμπειρία από τις προηγούμενες επιδημίες έχει δείξει ότι η απομόνωση των κρουσμάτων σε τοπικό επίπεδο μπορεί να βοηθήσει στην ανακοπή του φαινομένου. Ηδη στην περιοχή Χουμπέι της Κίνας έχει εφαρμοστεί η μεγαλύτερη στην Ιστορία καραντίνα για την αποτροπή της εξέλιξης της επιδημίας. Εχει ανασταλεί η λειτουργία όλων των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και έχει απαγορευτεί η κυκλοφορία των οχημάτων και η μετακίνηση του πληθυσμού εκτός των ορίων της περιοχής αυτής. Δύο χώρες, το Κιργιστάν και η Βόρεια Κορέα, έχουν κλείσει τα σύνορά τους με την Κίνα. Επιπλέον, πολλές χώρες έχουν εγκαταστήσει συστήματα ελέγχου θερμοκρασίας και συμπτωμάτων και ζητούν συμπλήρωση ερωτηματολογίων από όλους τους ταξιδιώτες από την Κίνα. Ο μη επεμβατικός έλεγχος των ταξιδιωτών από την Κίνα που έχει επιβληθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός και εφαρμόζεται με σεβασμό στα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών», επισημαίνει ο πρύτανης του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Μελέτιος-Αθανάσιος Δημόπουλος.
Ειδικά για την Ελλάδα, όπου ο κίνδυνος μετάδοσης θεωρείται ακόμη χαμηλός, ο καθηγητής εμφανίζεται αισιόδοξος ότι «ο έλεγχος των ταξιδιωτών στα σύνορα με απομόνωση ύποπτων κρουσμάτων μπορεί να οδηγήσει σε έλεγχο της εξάπλωσης εντός της χώρας. Είναι σημαντικό όμως οι υγειονομικές δομές να έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα για την υποδοχή αυτών των περιστατικών και να εξασφαλίζεται η συνεχής τροφοδοσία τους με ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό. Επίσης καθίσταται απαραίτητη η προσήλωση στα μέτρα δημόσια υγείας, δηλαδή απομόνωση περιστατικών εντός της κοινότητας και εφαρμογή μέτρων προστασίας στις υγειονομικές δομές, όπως μάσκες, γάντια, προστατευτικά γυαλιά και χρήση απολυμαντικών μέσων», καταλήγει ο κ. Δημόπουλος.
Συναγερμός στην Καλιφόρνια
Ιδιαίτερα ανησυχητική έκταση αρχίζει να λαμβάνει η εξάπλωση του νέου κορωνοϊού στις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς ανακοινώθαν άλλα τρία επιβεβαιωμένα κρούσματα, όλα στην Καλιφόρνια, ανεβάζοντας τον αριθμό των ασθενών στους 11.
Η Καλιφόρνια φαίνεται να αποτελεί τη «ναυαρχίδα» στην εξάπλωση του νέου κορωνοϊού στις ΗΠΑ, καθώς τα έξι από τα 11 επιβεβαιωμένα κρούσματα, έχουν εντοπιστεί εκεί.
Τελευταίες περιπτώσεις που διαγνώστηκαν με τον νέο κορωνοϊό στην Καλιφόρνια, είναι ένα παντρεμένο ζευγάρι. Ο 54χρονος σύζυγος είχε ταξιδέψει πρόσφατα στο επίκεντρο της εκδήλωσης του ιού, στην πόλη Ουχάν της Κίνας. Η 57χρονη συζυγός του, ωστόσο, δεν είχε ταξιδέψει μαζί του, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο ιός μεταφέρθηκε από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Το τρίτο κρούσμα που διαγνώστηκε την Κυριακή, ήταν μία ενήλικη γυναίκα από την Κίνα, η οποία αφίχθη στις ΗΠΑ στις 23 Ιανουαρίου.
Και οι τρεις δεν αντιμετωπίζουν σοβαρά συμπτώματα, ωστόσο οι αρχές αναζητούν όλους τους ανθρώπους με τους οποίους ήρθαν σε επαφή στο διάστημα πριν εκδηλώσουν την ασθένεια, ώστε να τους κάνουν το τεστ και να διαπιστώσουν αν έχουν κολλήσει ή όχι.
Τι γνωρίζουμε για τον νέο κορωνοϊό
O νέος κορωνοϊός 2019n-CoV, που εντοπίστηκε στις αρχές του έτους στην κινεζική πόλη Γουχάν, προκαλεί αναπνευστική λοίμωξη με σοβαρότητα που ποικίλλει. Σύμφωνα με τον διευθυντή του Εργαστηρίου Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής και αντιπρύτανη του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Αθανάσιο Τσακρή, με βάση τα στοιχεία από την επιδημία στην Κίνα, το 15%-20% των προσβληθέντων εκτιμάται ότι θα χρειαστεί νοσηλεία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως από 2 έως 5 -αλλά και έως 14- ημέρες μετά την έκθεση στον ιό και είναι κλιμακούμενα: πονοκέφαλος, συνάχι, βήχας, πυρετός, δύσπνοια.
Σε ό,τι αφορά τον βαθμό επικινδυνότητας του 2019n-CoV, ο ειδικός αναφέρει ότι «είναι αρκετά όσα δεν γνωρίζουμε ακόμα για τον 2019n-CoV, αφού η επιδημία βρίσκεται σε εξέλιξη. Είναι όμως πολύτιμη η εμπειρία μας από άλλους “συγγενείς” ιούς, τον SARS και τον MERS-CoV. Ο νέος κορωνοϊός μεταδίδεται με μεγαλύτερη ταχύτητα, αλλά η θνητότητά του είναι σαφώς χαμηλότερη: δεν ξεπερνά το 4%. Στην πραγματικότητα ίσως είναι πολύ πιο χαμηλή, αφού πολλοί ασθενείς με ήπια συμπτώματα ενδεχομένως δεν απευθύνθηκαν στις υγειονομικές αρχές και συνεπώς δεν έχουν καταμετρηθεί», εξηγεί ο κ. Τσακρής. Σύμφωνα με υπολογισμούς του ΠΟΥ, ο μέσος αριθμός νέων λοιμώξεων ανά μολυσμένο άτομο είναι 1,4-2,5 ασθενείς. Σημειωτέον ότι στην εποχική γρίπη κάθε ασθενής κολλάει κατά μέσο όρο 1,3 άτομα.
Η κρίσιμη διαφορά είναι βέβαια ότι σε αντίθεση με τη γρίπη, για τον 2019-nCoV δεν υπάρχει εμβόλιο, και αυτό σημαίνει ότι είναι πιο δύσκολο για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού -ηλικιωμένους ή άτομα με χρόνια νοσήματα- να προστατευτούν.
Η μετάδοση γίνεται μέσω του αέρα από άτομο που έχει προσβληθεί (σταγονίδια βήχα ή φτερνίσματος) ή μολυσμένων επιφανειών. Στοιχεία για τη μετάδοση μέσω εισαγόμενων προϊόντων ή δεμάτων δεν έχουν βρεθεί. Τα αντισηπτικά αλκοολούχα διαλύματα εξουδετερώνουν τον νέο κορωνοϊό, όπως και τα μέτρα ατομικής υγιεινής.
Ο ρόλος των επιστημόνων
Με δεδομένο ότι ο νέος κορωνοϊός συνιστά απειλή για τη δημόσια υγεία, η διαχείριση της κρίσης αποτελεί μεγάλη πρόκληση τόσο για την Κίνα αλλά και για τα συστήματα υγείας παγκοσμίως. Οι ειδικοί εξαρχής αντιλήφθηκαν ότι η αντιμετώπιση μιας τέτοιας επιδημίας χρειάζεται ταχεία επιστημονική πρόοδο και συνεργασία εκτός από την εφαρμογή μέτρων ελέγχου της εξάπλωσής της σε τοπικό και διεθνές επίπεδο.
«Αναφορικά με την επιστημονική εξέλιξη, αυτή επιτεύχθηκε με ταχύτατο ρυθμό. Εχει πλέον χαρακτηριστεί το γονιδίωμα του ιού, έχουν δημοσιευτεί επιδημιολογικά δεδομένα της εξάπλωσής του, έχει προσδιοριστεί ότι μάλλον προήλθε από τις νυχτερίδες, αν και δεν είναι γνωστό αν κάποιος ενδιάμεσος ξενιστής έπαιξε ρόλο στη μετάδοσή του στον άνθρωπο», λέει ο κ. Δημόπουλος. Μάλιστα, στις σχετικές μελέτες για την προέλευση του νέου κορωνοϊού υπάρχουν και ελληνικές υπογραφές, που αποδεικνύουν τα εξαιρετικά αντανακλαστικά των Ελλήνων επιστημόνων. Οι καθηγητές των Πανεπιστημίου Αθηνών και Κρήτης κύριοι Δημήτρης Παρασκευής και Σωτήρης Τσιόδρας εκπόνησαν και δημοσίευσαν μελέτη για τη γενετική ανάλυση πλήρους γονιδιώματος του 2019-nCoV, στην οποία κατέδειξαν ότι ο νέος κορωνοϊός δεν προέρχεται από τα ερπετά αλλά από τις νυχτερίδες και ότι δεν είναι αποτέλεσμα πρόσφατης γενετικής ανάμειξης με κάποιον άλλο κορωνοϊό, ούτε έχει τροποποιηθεί πρόσφατα.
