Τα παραδοσιακά γράμματα και όχι sms θα μπορούσαν να μειώσουν τη διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια και να αυξήσουν τα ποσοστά εμβολιασμού σε πληθυσμιακές ομάδες υψηλού κινδύνου. Τα ευρήματα για την αποτελεσματικότητα των απλών επιστολών εμβολιασμού σε Σουηδούς πολίτες την περίοδο της πανδημίας COVID-19, παρουσίασε στο φετινό Επιστημονικό Συνέδριο για την Εφαρμοσμένη Επιδημιολογία των Λοιμωδών Νοσημάτων (ESCAIDE 2024) ο Γεώργιος Βαρότσης, επιδημιολόγος με εμπειρία στην ετοιμότητα και απόκριση της δημόσιας υγείας και στην επιτήρηση των πανδημικών απειλών, υποψήφιος διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα.
Η έρευνα, που διεξήχθη στην Ουψάλα με επικεφαλής τους Γ. Βαρότση, Tove Fall και Helena Svaleryd, θέλησε να εμβαθύνει στο πώς συγκεκριμένες επικοινωνιακές στρατηγικές πρόληψης μπορούν να παρακάμψουν εμπόδια, όπως η δυσπιστία, η δυσκολία πρόσβασης στον εμβολιασμό και η αναβλητικότητα όταν προϋποτίθεται η ατομική πρωτοβουλία, και να συμβάλουν στη θωράκιση ομάδων ευάλωτων για δυσμενείς εκβάσεις από αναπνευστικές λοιμώξεις (ηλικιωμένοι, άτομα χαμηλής κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, ασθενείς με χρόνια νοσήματα) όπου τα ποσοστά εμβολιασμού είναι σταθερά χαμηλότερα.
O Γεώργιος Βαρότσης στο ESCAIDE 2024
Επιστολές vs SMS
Η μελέτη περιέλαβε πάνω από 96.000 άτομα με ημερομηνία γέννησης μεταξύ 1962 και 1981. Η ερευνητική ομάδα αξιοποίησε την ανάλυση διακοπής παλινδρόμησης (regression discontinuity analysis), μια στατιστική μέθοδο που χρησιμοποιείται συχνά στην αξιολόγηση πολιτικών για να εκτιμηθεί η αιτιώδης επίδραση (causal effect) ενός προγράμματος ή μιας παρέμβασης.
Η ανάλυση διακοπής παλινδρόμησης βασίζεται σε ένα αυστηρό σημείο διαχωρισμού, εν προκειμένω το έτος γέννησης 1971: όσοι γεννήθηκαν πριν ή κατά το 1971 έλαβαν επιστολή με συγκεκριμένη ημερομηνία, ώρα και τόπο για τον εμβολιασμό τους, ενώ οι γεννηθέντες το 1972 και μετά έλαβαν SMS που τους προέτρεπε να κλείσουν μόνοι τους ραντεβού.
Οι ερευνητές ανέλυσαν το ποσοστό όσων έλαβαν την πρώτη δόση εμβολίου μέσα σε 90 ημέρες από την έναρξη του προγράμματος για την ηλικιακή τους ομάδα. Παράλληλα, κατηγοριοποίησαν τους συμμετέχοντες βάσει παραγόντων όπως το φύλο, το επίπεδο εκπαίδευσης, το ετήσιο εισόδημα, η χώρα γέννησης και η διάρκεια παραμονής στη Σουηδία.
Μεγαλύτερη πρόθεση και αύξηση εμβολιασμών
Τα αποτελέσματα έδειξαν ξεκάθαρα ότι η πολιτική των επιστολών είχε θετική επίδραση:
- οι παραλήπτες επιστολών είχαν 30% υψηλότερες πιθανότητες να εμβολιαστούν σε σύγκριση με όσους έπρεπε να κλείσουν μόνοι τους ραντεβού μέσω SMS.
- το ποσοστό εμβολιασμού αυξήθηκε κατά 1,97 ποσοστιαίες μονάδες στους παραλήπτες επιστολών.
Η αποτελεσματικότητα της παρέμβασης ήταν μεγαλύτερη σε ορισμένες κοινωνικοδημογραφικές ομάδες:
- άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες
- άτομα με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο (απόφοιτοι πρωτοβάθμιας ή δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης)
- άτομα με εισόδημα κάτω από τον μέσο όρο
- μετανάστες από χώρες με χαμηλά επίπεδα εμπιστοσύνης στους θεσμούς.
Σύμφωνα με τον κ. Βαρότση, η μελέτη υπογραμμίζει τη δύναμη των απλών, προδραστικών στρατηγικών επικοινωνίας, όπως οι επιστολές εμβολιασμού, για τη μείωση της διστακτικότητας απέναντι στα εμβόλια και των ανισοτήτων στην πρόσβαση σε αυτά, συμβάλλοντας παράλληλα στην καλύτερη οργάνωση των εμβολιαστικών κέντρων. Το μοντέλο, εξηγεί θα μπορούσε να λειτουργήσει για άλλες περιπτώσεις, όπως των τακτικών εμβολιασμών.
Αμετανόητοι οι Έλληνες
Ο κ. Βαρότσης αναφέρθηκε στην «εμπιστοσύνη [στους θεσμούς] στη χώρα γέννησης», έννοια βασισμένη στην διαπολιτισμική ψυχολογία και τους αναθεωρημένους δείκτες της θεωρίας των πολιτισμικών διαστάσεων του Ολλανδού κοινωνικού ψυχολόγου Geert Hofstede, για το πώς η κολεκτιβιστική ή ατομικιστική κουλτούρα μιας χώρας, ο βαθμός κοινωνικής συνοχής και εμπιστοσύνης των πολιτών της σε θεσμούς και συνανθρώπους διαμορφώνουν τις εκάστοτε συμπεριφορές τους.
«Είναι ένας δείκτης που δείχνει κατά πόσο οι άνθρωποι θα συμμορφώνονταν με τις οδηγίες του οργανισμού δημόσιας υγείας, αλλά δεν τον έχουμε αξιοποιήσει επαρκώς στη δημόσια υγεία» εξήγησε, λέγοντας πως το εργαλείο αποδείχθηκε πιο αποτελεσματικό από την επιμέρους εξέταση περιπτώσεων γέννησης π.χ. στις ΗΠΑ ή την Αυστραλία, που δεν αποτύπωσαν τις επιθυμητές λεπτές αποχρώσεις.
Στο σημείο αυτό, δήλωσε για τους αμετανόητους ως προς τον εμβολιασμό Έλληνες του εξωτερικού «Ξέρετε, είμαι από την Ελλάδα, μια προηγμένη χώρα, αλλά οι άνθρωποι δεν εμπιστεύονται τους θεσμούς. Οπότε, είχα την προσδοκία ότι ο κόσμος [που έχει μεταναστεύσει στη Σουηδία] θα εμβολιαζόταν περισσότερο αλλά, στην πραγματικότητα, δε συνέβη. Όταν μετακομίζεις στο εξωτερικό δεν σημαίνει ότι αλλάζεις και τις πεποιθήσεις σου».
Εμβολιασμός – Διστακτικότητα: Τι ρόλο έπαιξαν οι αγχώδεις διαταραχές
Κορωνοϊός – Αντισώματα: Το απρόσμενο πλεονέκτημα των 50ρηδων
