Έντονα προβληματισμένη φαίνεται ότι είναι η παγκόσμια ιατρική κοινότητα με τα χαρακτηριστικά της παραλλαγής Όμικρον του νέου κορωνοϊού. Οι ειδικοί ανησυχούν επειδή η Όμικρον είναι πολύ μεταδοτική (από 3 έως 6 φορές περισσότερο από ό,τι η Δέλτα) και ταυτόχρονα είναι ανθεκτική στα εμβόλια, γεγονός που πιστοποιείται από το ότι πλήττει και τους εμβολιασμένους. Ταυτόχρονα, όμως, τείνει να επικρατήσει η άποψη ότι η Όμικρον δεν προξενεί πιο σοβαρή νόσηση, με βαρύτερα συμπτώματα από τις προηγούμενες εκδοχές του SARS-Cov-2. Άρα, το συμπέρασμα είναι ότι, αφ’ ενός η Όμικρον θα επικρατήσει, αφ’ ετέρου δεν πρέπει να ανησυχούμε; Όχι ακριβώς.
Το ότι μάλλον θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με την Όμικρον, είναι αναπόφευκτο. Αλλά η πορεία της Covid-19 εφεξής παραμένει ένα σύνθετο και πολυπαραγοντικό ζήτημα, με απρόβλεπτη εξέλιξη και με τον εμβολιασμό να αποτελεί πάντα την πλέον κρίσιμη παράμετρο ως προς την αναχαίτιση της επιδημίας.
Οι μεταλλάξεις της παραλλαγής Όμικρον συνηγορούν υπέρ της «ανοσίας» της στα σημερινά εμβόλια -σε κάποιο μέτρο, τουλάχιστον. Το ευοίωνο είναι όμως τα συμπτώματα όσων έχουν νοσήσει με την Όμικρον είναι σαφώς πιο ήπια από ό,τι με την παραλλαγή Δέλτα. Ωστόσο, το πρόβλημα είναι ότι οι μέχρι στιγμής μελέτες βασίζονται σε ένα περιορισμένο δείγμα και γι’ αυτό οι ερευνητές παραμένουν πολύ επιφυλακτικοί προτού χαρακτηρίσουν την Όμικρον σαν «λιγότερο επικίνδυνη» και, βέβαια, πριν δοθεί η άρρητη εντολή ακύρωσης για τον σχετικό παγκόσμιο συναγερμό.
Η σύσταση της Όμικρον εξακολουθεί να αποτελεί μυστήριο. Φέρει υπερδιπλάσιες μεταλλάξεις σε σύγκριση με τη Δέλτα. Οι περισσότερες εξ αυτών εντοπίζονται στην ακίδα, δηλαδή την πρωτεΐνη στην εξωτερική στοιβάδα του ιού, η οποία μοιάζει με κορώνα. Στην εξουδετέρωση αυτού ακριβώς του στοιχείου στοχεύει η δράση των εμβολίων μέσα στον ανθρώπινο οργανισμό.
Η θέση των μεταλλάξεων πάνω στον κορωνοϊό οδηγούν τους επιστήμονες στην υπόθεση ότι η Όμικρον είναι άτρωτη από τα εμβόλια, δηλαδή από τα αντισώματα που αναπτύσσει ο οργανισμός του ανθρώπου για να καταπολεμήσει τη λοίμωξη. Την ίδια στιγμή όμως, η Όμικρον δεν κρίνεται επαρκώς ισχυρή ώστε να υπερπηδήσει τη δεύτερη γραμμή άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού, το τείχος των λεγόμενων κυττάρων «T».
Η αλήθεια είναι ότι η επιστημονική κοινότητα αιφνιδιάστηκε από την Όμικρον, εφόσον έτεινε να κυριαρχεί η εκτίμηση ότι η Δέλτα ήταν η πιο επιθετική αλλά και η τελευταία απόπειρα του κορωνοϊού να πλήξει την ανθρωπότητα. Το σχήμα που είχε προδιαγραφεί ήταν ότι η Δέλτα θα εξαπλωνόταν μεν, θα εξασθενούσε δε, περίπου όπως είχε συμβεί με τη θανατηφόρο επιδημία της γρίπης το 1918. Πάντως, θεωρείται δεδομένο ότι θα χρειαστεί αρκετός καιρός, πιθανώς μερικοί μήνες -και κατ’ ανάγκην περισσότερες μολύνσεις- έως ότου οι επιστήμονες καταρτίσουν ένα ολοκληρωμένο προφίλ της Όμικρον.
Η πρόβλεψη της Μαρίας Θεοδωρίδου
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ήταν όσα είπε τη Δευτέρα 6 Δεκεμβρίου η Πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, κα Μαρία Θεοδωρίδου, αναφερόμενη στην Όμικρον. Τόνισε μεταξύ άλλων ότι η παραλλαγή ήρθε για να μείνει, αλλά και ότι ο εμβολιασμός είναι πλέον ακόμη πιο απαραίτητος και επείγων από κάθε άλλη φορά.
Συγκεκριμένα, η κα Θεοδωρίδου ανέφερε ότι «η εξέλιξη της πανδημίας μάς επιφυλάσσει συνεχώς ανατροπές. Από τις 26 Νοεμβρίου, που αναγνωρίστηκε και από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας η παραλλαγή Όμικρον, ως στέλεχος αυξημένης ανησυχίας, δημιουργήθηκε ένας παγκόσμιος συναγερμός. Το ιδιαίτερα ανησυχητικό χαρακτηριστικό του ιού είναι ο μεγάλος αριθμός των μεταλλάξεων (50), εκ των οποίων οι 22 εντοπίζονται στην πρωτεΐνη ακίδα του ιού και οι 10 στην περιοχή πρόσδεσής του με τον υποδοχέα των κυττάρων.
» Συγκριτικά η παραλλαγή Δέλτα έχει 9 μεταλλάξεις στην περιοχή της ακίδας. Σύμφωνα, λοιπόν, με μαθηματικά μοντέλα του ECDC, προβλέπεται ότι η παραλλαγή Όμικρον θα επικρατήσει της Δέλτα και στους επόμενους μήνες περισσότερα από τα μισά κρούσματα θα οφείλονται στην παραλλαγή Όμικρον. Τα τρία σημαντικά θέματα που θα διαμορφώσουν την τελική επίδραση του στελέχους Όμικρον και για τη χώρα μας, αλλά και γενικότερα για όλες τις χώρες, είναι τα εξής:
» Πρώτον, πόσο μεταδοτικός είναι ο ιός. Δεύτερον, πόσο ικανός είναι να παρακάμπτει τα αντισώματα και τα ανοσοκύτταρα και να διαταράσσει τον ανοσιακό μηχανισμό. Τρίτον, πόσο επιβαρυντικός είναι, ενδεχομένως, στην κλινική έκφραση της νόσου, δηλαδή εάν αυξάνει τις εισαγωγές στο νοσοκομείο λόγω βαρύτητας νόσου ή και τους θανάτους.
» Πολλά είναι τα ερωτήματα, για τα οποία θα απαιτηθεί χρόνος, ελπίζουμε όχι μεγάλος για να δοθούν απαντήσεις. Τι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα, πρώτον, σχετικά με τη μεταδοτικότητα: Το Εθνικό Ινστιτούτου το Γιοχάνεσμπουργκ επιβεβαίωσε την ταχεία διασπορά της μετάλλαξης. Μέσα σε λίγες ημέρες αναφέρεται ότι ο αριθμός των κρουσμάτων από περίπου 3.500 κρούσματα ανήλθε στις 8.500. Με βάση δε την εξελικτική βιολογία του Πανεπιστημίου του Βελγίου εκτιμάται ότι ο ιός μπορεί να προκαλέσει 3 έως 6 φορές περισσότερες λοιμώξεις από ότι η μετάλλαξη Δέλτα στο ίδιο χρονικό διάστημα.
» Τώρα για την επίδραση του ιού της παραλλαγής Όμικρον στους μηχανισμούς της ανοσίας: Μέχρι σήμερα είναι γνωστό ότι ο ιός παρακάμπτει σε κάποιο βαθμό το ανοσιακό σύστημα σε σχέση με τις άλλες μεταλλάξεις και προκαλεί επαναλοιμώξεις σε άτομα που έχουν νοσήσει. Υπάρχει μία μεγάλη αναδρομική ανάλυση επιδημιολογικών δεδομένων από την έναρξη της πανδημίας μέχρι σήμερα, αλλά αν εντοπίσει κανείς, όπως έκαναν οι ερευνητές, στο διάστημα που επικρατεί η μετάλλαξη Όμικρον στη Νότιο Αφρική, φαίνεται ότι ο αριθμός των επαναλοιμώξεων- σε άτομα δηλαδή που έχουν νοσήσει- είναι υπερτριπλάσιος έως και υπερτετραπλάσιος.
» Στην περίπτωση των εμβολιασμένων, στα άτομα τα οποία νόσησαν, με τον αριθμό που είπαμε των επαναλοιμώξεων, φαίνεται ότι τα εξουδετερωτικά αντισώματα δεν αδρανοποιούν τον ιό με την παραλλαγή. Η θέση πολλών ειδικών -και του Αμερικανού Άντονι Φάουτσι μεταξύ αυτών- είναι παρόμοια. Υποστηρίζουν ότι είναι εξαιρετικά απίθανο οι μεταλλάξεις να ακυρώσουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, αλλά απαιτούνται, βέβαια, μελέτες σε πραγματικές συνθήκες για τον καθορισμό του βαθμού προστασίας. Αυτό είναι ένα στοιχείο που πρέπει να το κρατήσουμε ως αισιόδοξο και το οποίο αντιρροπεί τον όποιο πανικό μπορεί να δημιουργείται για την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και την επικράτηση της Όμικρον.
» Στο κλίμα, λοιπόν, αυτής της αβεβαιότητας μπορεί κανείς να αντιπαραθέσει την τεκμηριωμένη, την πρώτη μελέτη από το Ισραήλ, αλλά και άλλες που ακολουθήσαν γύρω από την αποτελεσματικότητα της τρίτης δόσης των εμβολίων που χορηγούνται. Να θυμηθούμε την κατά 93% προστασία από την εισαγωγή στο νοσοκομείο, 92% από τη σοβαρή νόσο και 81% από το θάνατο, ενώ ταυτόχρονα ο εμβολιασμός μειώνει και τον αριθμό των κρουσμάτων στην κοινότητα.
» Η αναμνηστική δόση αυξάνει κατά 20 φορές το επίπεδο των εξουδετερωτικών αντισωμάτων και τριπλασιάζει τον αριθμό των μνημονικών Τ και Β λεμφοκυττάρων. Η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών, με την εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον σε πολλές χώρες, όπως και στη δική μας, σε συνδυασμό με τη διαφαινόμενη μεταβολή του κινδύνου μόλυνσης από τον ιό και την έναρξη του χειμώνα, επανεξέτασε προ τριημέρου, όπως ανακοινώθηκε την Παρασκευή από τον Γενικό Γραμματέα τον κύριο Θεμιστοκλέους, τις συστάσεις χορήγησης της τρίτης δόσης και ομόφωνα γνωμοδότησε για τη χορήγηση της τρίτης δόσης σε όλους τους συμπολίτες μας ηλικίας άνω των 18 ετών, στους 3 μήνες μετά την ολοκλήρωση του εμβολιασμού με τις δύο δόσεις, όπως και μετά προηγηθείσα λοίμωξη.
» Θα πρέπει να τονιστεί όμως ότι η βράχυνση του χρόνου χορήγησης στοχεύει στην βέλτιστη προστασία του πληθυσμού λόγω της μετάλλαξης. Τα εμβόλια έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους για την πρόληψη, όπως προανέφερα, των εισαγωγών της βαριάς νόσησης και των θανάτων και η πιθανή σκέψη που μπορεί να πλανάται ότι η ανοσοπροστασία διαρκεί τρεις μήνες είναι αβάσιμη.
» Ο εμβολιασμός προκαλεί παραγωγή των Β και Τ λεμφοκυττάρων, αυτό που ακούτε κατ΄ επανάληψη να αναφέρουμε ως κυτταρική ανοσία, τα οποία συνεχίζουν να αυξάνουν, να ωριμάζουν και να αποτελούν μια εμμένουσα μορφή ανοσιακής προστασίας έναντι του κορονοϊού ακόμη και όταν ο τίτλος των αντισωμάτων φθίνει, μειώνεται.
» Στις 2 Δεκεμβρίου, στο επιστημονικό περιοδικό The Lancet δημοσιεύτηκαν τα αποτελέσματα μελέτης, ασφάλειας και ανοσογονικότητας από 7 εμβόλια που έχουν παρασκευαστεί για την Covid και χορηγήθηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο ως αναμνηστικές δόσεις. Είναι η COV-Boost πολυκεντρική, τυφλή, τυχαιοποιημένη μελέτη, με δείγματα από εμβολιασμένους με τρίτη δόση, η οποία χορηγήθηκε τρεις μήνες μετά την δεύτερη δόση. Η μελέτη έδειξε ότι η λειτουργικότητα των Τ κυττάρων, αυτό που προανέφερα ως κυτταρική ανοσία, ελάχιστα επηρεάζεται από τις μεταλλάξεις της πρωτεϊνικής ακίδας και η ανοσία παραμένει ισχυρή και σημαντική για τον έλεγχο σοβαρής νόσου.
» Ανεξάρτητα από τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται στον βασικό εμβολιασμό, η ανοσιακή αυτή απόκριση με την τρίτη δόση είναι παρόμοια με αύξηση του τίτλου των εξουδετερωτικών αντισωμάτων 20 φορές και τριπλάσια των Τ κυττάρων της κυτταρικής ανοσίας. Με βάση αυτά τα ευρήματα, η αντίστοιχη Εθνική Επιτροπή της Αγγλίας γνωμοδότησε να χορηγείται η τρίτη δόση τρεις μήνες μετά τον βασικό εμβολιασμό. Μάλιστα αναφέρει ότι η ανοσογονικότητα στους τέσσερις και πέντε μήνες είναι παρόμοια.
» Η εμφάνιση, λοιπόν, της μετάλλαξης Όμικρον, που ακόμα δεν γνωρίζουμε πολλά από τα χαρακτηριστικά της, μας προτρέπει να χρησιμοποιήσουμε τα όπλα που ήδη διαθέτουμε. Και ποια είναι; Τα εμβόλια και τα μέτρα που παίρνουμε για ατομική προστασία, για να έχουμε έγκαιρη και ισχυρότερη προστασία. Σύμφωνα, μάλιστα, με το CDC, η τρίτη δόση με την εμφάνιση της παραλλαγής Όμικρον, δεν είναι πολυτέλεια ή υπερβολή αλλά απόλυτη αναγκαιότητα».
Τα 3 κρούσματα στην Ελλάδα
Προς επίρρωσιν, ίσως, της εντύπωσης ότι η Όμικρον δεν είναι τρομακτικά επικίνδυνη και επαναφέρει την ανθρωπότητα, απροστάτευτη, επί της ουσίας στο «σημείο μηδέν» της πανδημίας, τα 3 κρούσματα στην Ελλάδα δεν εμπνέουν σοβαρή ανησυχία.
Ο «ασθενής 0», ένας 40χρονος άνδρας παρακολουθείται κατ’ οίκον, στα Χανιά και δεν έχει καθόλου συμπτώματα. Στην Αθήνα έχουν εντοπιστεί δύο φορείς της Όμικρον. Πρόκειται για ένα ζευγάρι που επέστρεψε από τη Νότια Αφρική πριν την απαγόρευση πτήσεων της χώρας με το εξωτερικό, με ήπια συμπτωματολογία.
Από την πρώτη στιγμή του εντοπισμού τους, ο ΕΟΔΥ προχώρησε σε ιχνηλάτηση των επαφών τους και διευκρινίστηκε πως δεν σχετίζονται με τον 40χρονο Κρητικό.
Ο Υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης σε δηλώσεις του είχε διαβεβαιώσει ότι «γίνονται όσα πρέπει για τον εντοπισμό τυχόν κρουσμάτων σε πολίτες που ήρθαν στην Ελλάδα πριν από την λήψη των μέτρων».
Ειδήσεις σήμερα:
Θεοδωρίδου: Η μετάλλαξη Όμικρον θα επικρατήσει τους επόμενους μήνες
Σε θάλαμο αρνητικής πίεσης με κορωνοϊό έξι ημερών βρέφος στην Πάτρα
