Aντιμέτωπη με το πέμπτο επιδημικό κύμα κορωνοϊού βρίσκεται η χώρα μας, όπως και σχεδόν όλος ο πλανήτης. Παρά το γεγονός ότι η επιστήμη έχει «δωρίσει» στην ανθρωπότητα το απόλυτο μέσο πρόληψης της νόσου COVID-19, το εμβόλιο, η ειδοποιός διαφορά αυτού του κύματος με τις προηγούμενες φάσεις της επιδημίας είναι ότι κινητήριος δύναμή του είναι οι ανεμβολίαστοι.
Η νέα έξαρση των κρουσμάτων πυροδοτείται από τους συμπολίτες μας που επιμένουν ή διστάζουν να θωρακιστούν έναντι του επικίνδυνου ιού. Περίπου 2,9 εκατομμύρια άτομα ηλικίας άνω των 12 χρόνων (4,1 εκατομμύρια πολίτες στο σύνολο του πληθυσμού) δεν έχουν εμβολιαστεί κατά του κορωνοϊού, με τους 600.000 εξ αυτών να ανήκουν στην πιο ευάλωτη ηλικιακή ομάδα, εκείνη των ατόμων ηλικίας άνω των 60 ετών, διατρέχοντας μεγάλο κίνδυνο για βαριά νόσηση και θάνατο.
Πλέον οι ανεμβολίαστοι πληρώνουν με πολύ βαρύ τίμημα, με την ίδια τους τη ζωή, την επιλογή τους. Τα στοιχεία για τους θανάτους που καταγράφηκαν μέσα στον Οκτώβριο είναι αποκαλυπτικά: κατέληξαν 1.110 άτομα λόγω των επιπλοκών της λοίμωξης COVID-19, με τα 943 άτομα (85%) να είναι ανεμβολίαστα. Το 82% των θυμάτων του κορωνοϊού του περασμένου μήνα ήταν ηλικίας άνω των 65 χρόνων, γεγονός εξαρχής επιβαρυντικό για τη διαχείριση της νόσου. Κι αυτό ενώ τα επιστημονικά στοιχεία αποδεικνύουν περίτρανα ότι το εμβόλιο βοηθά στο να δοθεί η μάχη όλων κατά του κορωνοϊού από πλεονεκτική θέση. Άλλοι 210 άνθρωποι έχουν καταλήξει, στη συντριπτική τους πλειονότητα ανεμβολίαστοι, μέσα στις πέντε πρώτες ημέρες του Νοεμβρίου, αριθμός που προοιωνίζεται βαρύ απολογισμό θυμάτων στο τέλος του μήνα. Οπως χαρακτηριστικά είπε την περασμένη Πέμπτη κατά την ενημέρωση ο επίκουρος καθηγητής Επιδημιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Γκίκας Μαγιορκίνης, «περίπου ένας στους τρεις μη εμβολιασμένους και χωρίς υποκείμενα νοσήματα, με ηλικία άνω των 70 χρόνων, θα μπει στο νοσοκομείο όταν προσβληθεί από τη νόσο COVID-19. Αν έχει ένα υποκείμενο νόσημα, έχει 50% πιθανότητα να νοσηλευτεί. Από όσους εισαχθούν για νοσηλεία, τουλάχιστον 1 στους 7 θα χάσει τη ζωή του. Ο εμβολιασμός μειώνει αυτές τις πιθανότητες 10-20 φορές. Με εμβολιασμένο πληθυσμό, αντί να μπουν, λοιπόν, 50 στους 100 ανθρώπους άνω των 70 χρόνων στο νοσοκομείο, θα εισαχθούν μόλις 2 άνθρωποι. Σας παρακαλώ κάντε τη λογική και ασφαλή επιλογή. Εμβολιαστείτε». Την ίδια δραματική έκκληση έκανε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας Μίνα Γκάγκα, απευθυνόμενη σε έναν ιδιαίτερο και ευάλωτο πληθυσμό, αυτό των εγκύων. «Έχουμε επίσης εγκύους διασωληνωμένες, όπως και θύματα, και αυτό πρέπει να το προσέξουμε. Παρακαλώ, κάνω έκκληση, στις γυναίκες που κυοφορούν, εμβολιαστείτε μετά το πρώτο τρίμηνο αν φοβάστε, αλλά εμβολιαστείτε. Είναι πολύ σημαντικό για την ασφάλεια μητέρας και παιδιού», τόνισε η κυρία Γκάγκα.
Μάλιστα για το μείζον αυτό θέμα ο υπουργός Υγείας Θάνος Πλεύρης ζήτησε από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο να εξετάσει καταγγελίες σύμφωνα με τις οποίες κάποιοι γυναικολόγοι απέτρεψαν και αποτρέπουν εγκύους από τον εμβολιασμό για τη λοίμωξη COVID-19.
Οι «μαύρες τρύπες» ανά ηλικιακή ομάδα
Σύμφωνα με τα ποσοστά εμβολιασμού ανά ηλικιακή κατηγορία στη χώρα μας, που δημοσιεύει το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC), καταγράφονται διακυμάνσεις στα ποσοστά ανεμβολίαστων, από 16,7% έως 39,5%, ανάλογα με την ομάδα πληθυσμού. Οι πλήρως εμβολιασμένοι ανέρχονται πλέον σε περισσότερους από 6,4 εκατομμύρια.
Σε ό,τι αφορά τα άτομα ηλικίας άνω των 60 χρόνων, διαπιστώνεται μία καλή αλλά όχι ικανοποιητική εμβολιαστική κάλυψη, καθώς ζητούμενο γι’ αυτούς ήταν και παραμένει να φτάσουν στο 100%. Είναι η ηλικιακή ομάδα που «τροφοδοτεί» τα νοσοκομεία και τις λίστες των θυμάτων – το 83,4% των νεκρών από την αρχή της επιδημίας στη χώρα μας αφορά άτομα ηλικίας άνω των 65 χρόνων. Ωστόσο, διαπιστώνεται στασιμότητα πλέον στους εμβολιασμούς με 1η δόση, κι ενώ είναι επιτακτική η ανάγκη του εμβολιασμού σε αυτή την ομάδα με την επαναληπτική δόση, μετά την επιστημονική τεκμηρίωση για τη μείωση των αντισωμάτων με την παρέλευση εξαμήνου από τη δεύτερη δόση. Εμβολιαστική «μαύρη τρύπα» εντοπίζεται στην ομάδα των πλέον ευάλωτων ατόμων ηλικίας άνω των 80 χρόνων, όπου παραμένουν ανεμβολίαστα τουλάχιστον 194.000 άτομα (ποσοστό 25,1% επί του συνόλου αυτού του πληθυσμού). Ανεμβολίαστοι ηλικίας 70-79 χρόνων είναι περίπου 168.000 πολίτες, δηλαδή του 16,7% του συνόλου αυτής της ομάδας, η οποία αποτελεί και την «πρωταθλήτρια» ηλικιακή ομάδα σε ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης. Αλλοι 243.000 ανεμβολίαστοι δημιουργούν «μαύρη τρύπα» στον εμβολιασμό στην ηλικιακή ομάδα των ατόμων ηλικίας 60-69 χρόνων.
Οι πολίτες ηλικίας 50-59 ετών είναι εμβολιασμένοι σε ποσοστό 75,9% και ανεμβολίαστο παραμένει το 24,1% -πρόκειται για έναν διόλου αμελητέο απροστάτευτο πληθυσμό 376.000 ατόμων. Σε αυτούς προστίθενται και άλλοι 1.157.000 ανεμβολίαστοι ηλικίας 25-49 χρόνων, άνθρωποι δηλαδή της πιο παραγωγικής ηλικίας που βρίσκονται σε κινητικότητα με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για την έκθεσή τους στον κορωνοϊό αλλά και τη μετάδοσή του. Στην ηλικιακή ομάδα των νέων 18-24 χρόνων έχει εμβολιαστεί το 60,5% και αν συμπεριληφθούν τα προγραμματισμένα ραντεβού το ποσοστό ανεβαίνει το 62%. Παραμένουν ανεμβολίαστα περίπου 320.000 άτομα. Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι σε αυτή την ομάδα το ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης έχει εκτιναχθεί από τον περασμένο Αύγουστο, καθώς ήταν στο 13% και πλέον έχει πενταπλασιαστεί, δείχνοντας τα αντανακλαστικά των νέων απέναντι στον κίνδυνο του κορωνοϊού. Σταθερή αύξηση καταγράφεται και στην εμβολιαστική κάλυψη των εφήβων ηλικίας 15-17 χρόνων, όπου το 35% των εμβολιασμένων στα μέσα του Οκτωβρίου αυξήθηκε στο 40%, σύμφωνα με τα στοιχεία της περασμένης Παρασκευής. Επίσης, παραμένουν ανεμβολίαστα περίπου 238.000 παιδιά ηλικίας 12-14 χρόνων. Κατά την τελευταία εβδομάδα προγραμματίζονται περισσότερα ραντεβού για 1η δόση (έως και 30.000 κλείστηκαν την περασμένη Πέμπτη), ενώ διενεργούνται περί τους 30.000 επαναληπτικούς εμβολιασμούς κάθε μέρα, με τους ειδικούς να εκτιμούν ότι η έξαρση της πανδημίας ενεργοποιεί τους πολίτες. Οι χιλιάδες νέες μολύνσεις που καταγράφονται καθημερινά -και που βεβαίως εντοπίζονται επί εκατοντάδων χιλιάδων ελέγχων- οδηγούν σε ημερήσια βάση περίπου 350 άτομα με σοβαρή νόσο στα νοσοκομεία. Μέχρι προχθές οι νοσηλευόμενοι λόγω κορωνοϊού ξεπερνούσαν τους 3.000 στην επικράτεια, με το 70% εξ αυτών να είναι άνω των 55 ετών. Επίσης, 450 ήταν διασωληνωμένοι σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ).
Το Plan B του ΕΣΥ
Mε βάση τα προγνωστικά μοντέλα των ειδικών θεωρείται πολύ πιθανό ότι μέσα στις επόμενες τρεις εβδομάδες οι διασωληνωμένοι θα φτάσουν τους 600, αντανακλώντας την ευρεία διασπορά του ιού στην επικράτεια και τις μεταδόσεις που πολλαπλασιάζονται δραστικά. Είναι ενδεικτικό ότι από την περασμένη Δευτέρα μέχρι και την Παρασκευή καταγράφηκαν 32.095 νέα κρούσματα κορωνοϊού, μια «δεξαμενή» μολυσμένων ατόμων που θα συνδεθεί αναγκαστικά με τα νοσοκομεία, καθώς χιλιάδες θα χρειαστούν νοσηλεία. Γίνεται προφανές ότι όσο περισσότερο «γεμίζει» αυτή η δεξαμενή, τόσο θα εντείνεται το πρόβλημα των εισαγωγών νέων ασθενών. Βάσει των προβλεπτικών μοντέλων, γίνεται εκτίμηση για 10.000 θετικά κρούσματα την ημέρα το επόμενο διάστημα. Το ΕΣΥ λειτουργεί υπό συνθήκες πολύ μεγάλης πίεσης και με την αγωνία των αρμοδίων να κορυφώνεται εβδομάδα με την εβδομάδα για το αν θα μπορέσει να αντεπεξέλθει και στις ανάγκες των ασθενών με άλλα προβλήματα υγείας ή είναι αναπόφευκτη η πορεία προς ένα μονοθεματικό ΕΣΥ, όπως είχε γίνει τον περασμένο Νοέμβριο καθώς και τον περασμένο Μάρτιο.
Παρότι ο αριθμός των κλινών ΜΕΘ -όπου εντοπίζονται πάντα οι μεγαλύτερες ανάγκες- έχει αυξηθεί σημαντικά κατά τη διάρκεια της επιδημίας, οι ανεμβολίαστοι πολίτες «αλώνουν» τις κλίνες που συνεχώς παραχωρούνται.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε η κυρία Γκάγκα, στα νοσοκομεία της 3ης Υγειονομικής Περιφέρειας, δηλαδή της Δυτικής Μακεδονίας και της Θεσσαλονίκης, τον Σεπτέμβριο του 2019 ήταν διαθέσιμες 71 κλίνες ΜΕΘ, ενώ σήμερα είναι 124 και από αυτές οι 94 είναι κλίνες COVID. Στην 4η ΥΠΕ (Θεσσαλονίκη, Ανατολική Μακεδονία και Θράκη), ήταν διαθέσιμες 70 κλίνες ΜΕΘ, που σήμερα έχουν αυξηθεί στις 135, και από αυτές οι 74 είναι COVID. Αναλόγως διαμορφώθηκε η κατάσταση και στα νοσοκομεία της Θεσσαλίας όπου οι κλίνες ΜΕΘ έχουν σχεδόν διπλασιαστεί από τον Σεπτέμβριο του 2019 μέχρι σήμερα: οι 51 κλίνες ΜΕΘ ανέρχονται πλέον στις 95 και οι 62 είναι κλίνες COVID. Στην Αττική έχουν παραχωρηθεί 189 κλίνες ΜΕΘ COVID, περισσότερες από όσες διέθετε συνολικά το Λεκανοπέδιο τον Σεπτέμβριο του 2019 – τότε είχε 156 κλίνες ΜΕΘ και σήμερα έχει συνολικά 374 κλίνες.
Η ηγεσία του υπουργείου Υγείας παρακολουθώντας τον ρυθμό των νέων εισαγωγών ασθενών στα νοσοκομεία έχει ξεδιπλώσει και πάλι το Σχέδιο Εκτακτης Ανάγκης για την επιδημία κορωνοϊού και μελετά τα επιδημιολογικά δεδομένα για να δρομολογήσει την επόμενη φάση στη λειτουργία των νοσοκομείων. Η μελανή επιδημιολογική εικόνα στην Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα και η αντίστοιχη επιβάρυνση των νοσοκομείων φαίνεται να μην μπορεί να αποτρέψει την αναστολή των προγραμματισμένων χειρουργείων στα νοσοκομεία, ένα μέτρο που είχε εφαρμοστεί επίσης κατά τα προηγούμενα σφοδρά επιδημικά κύματα. Στόχος των αρμοδίων είναι να εξαντληθούν όλες οι δυνατότητες του συστήματος υγείας, αλλά ο ρυθμός με τον οποίο γίνονται οι εισαγωγές ασθενών με COVID-19 στις ΜΕΘ αφήνει ελάχιστα περιθώρια για τη διατήρηση κανονικότητας στο ΕΣΥ. Στο μεταξύ, έχουν συναφθεί συμφωνίες με επτά ιδιωτικές κλινικές συνολικής δυναμικότητας 361 κλινών, στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, που θα απορροφήσουν COVID και non-COVID ασθενείς, ενώ οι συμφωνίες θα επεκτείνονται ανάλογα με τις ανάγκες του συστήματος υγείας και την πορεία της επιδημίας. Η συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα έχει άλλωστε καλή βάση από τον περυσινό χειμώνα, όταν το υπουργείο Υγείας ζήτησε και έλαβε κλίνες ή και κλινικές ολόκληρες όπου και όταν το χρειάστηκε.
Η επιστράτευση ιδιωτών γιατρών είναι ένα ακόμη μέσο για την ενίσχυση του ΕΣΥ που ετοιμάζεται να ενεργοποιήσει η ηγεσία του υπουργείου Υγείας, όπως είχε γίνει και τον περασμένο Μάρτιο όταν επιστρατεύτηκαν 206 ιδιώτες γιατροί για να καλύψουν τις ανάγκες των νοσοκομείων της Αττικής. Σε μία προσπάθεια να εξασφαλιστεί το πολύτιμο ιατρικό δυναμικό το υπουργείο Υγείας νομοθέτησε την παροχή οικονομικού κινήτρου (αμοιβή 250 ευρώ ανά εφημερία) σε γιατρούς του ΕΣΥ και σε ιδιώτες ώστε να συνδράμουν στα δημόσια νοσοκομεία.
Ωστόσο, όπως επισήμανε η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας -μάχιμη γιατρός στο «Σωτηρία» μέχρι και τον περασμένο Σεπτέμβριο-, η έλλειψη γιατρών είναι σύνθετο πρόβλημα στη χώρα μας. «Οι γιατροί είναι μία μακροχρόνια “παραγωγή”. Χρειάζονται πέντε χρόνια για μία βασική ειδικότητα και δύο χρόνια για Εντατικολογία. Έχουμε απορροφήσει όλους τους εντατικολόγους που μπορούσαμε. Έχουμε βάλει και γιατρούς που δεν είναι εντατικολόγοι. Είναι εξαιρετικά δύσκολο. Έχουμε αναπνευστήρες, μπορούμε να βάλουμε και άλλους αρρώστους. Είναι εύκολο να σας πω ότι ανοίγω και άλλες Μονάδες, αλλά με ποιον θα τις ανοίξω; Ούτε νοσηλευτικό παραπάνω έχουμε, ούτε ιατρικό, γιατί δεν φροντίσαμε να το έχουμε τα προηγούμενα χρόνια. Δεν είναι κάτι που μπορούμε να αλλάξουμε σήμερα. Θέλουμε πάρα πολλά χρόνια για να “φτιάξουμε” τους γιατρούς που χρειαζόμαστε», τόνισε και δεσμεύτηκε ότι θα κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση.
Διαβάστε επίσης:
Εμβόλιο κορωνοϊού: Επτά ερωτήσεις και απαντήσεις για ασθενείς με καρκίνο
Στους 100.000 εμβολιασμένους μόνο ένας πάει στην εντατική με κορωνοϊό, λέει ο Εξαδάκτυλος
