Η προστασία έναντι της πανδημίας του κορωνοϊού μπορεί να αποτελεί υπ’ αριθμόν ένα προτεραιότητα τόσο για εμάς, όσο και για τα συστήματα δημόσιας υγείας παγκοσμίως, στους δύσκολους καιρούς που διανύουμε, ωστόσο είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ο SARS-CoV-2 δεν είναι ο μόνος ιός έναντι του οποίου θα πρέπει να είμαστε προσεκτικοί.
Πολλοί ιοί προκαλούν λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος και συνοδεύονται από συμπτώματα που κυμαίνονται από ήπια έως πιο έντονα, όπως αυτά που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα, αλλά ακόμη και δυνάμει θανατηφόρα όπως στην περίπτωση της γρίπης.
Οι Connor Bamford και Grace C Roberts, ερευνητικοί συνεργάτες στο Τμήμα Ιολογίας του Queen’s University στο Μπέλφαστ, επισημαίνουν σε σχετικό άρθρο που συνυπογράφουν στο The Conversation ότι παρά την τεράστια πρόκληση που συνιστά για την ιατρική και επιστημονική κοινότητα η πανδημία του κορωνοϊού, οι ειδικοί σε όλο τον κόσμο εξακολουθούν να εργάζονται σκληρά για να αναπτύξουν θεραπείες και εμβόλια για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής μας έναντι και αυτών των ιών.
Ρινοϊοί
Οι ρινοϊοί συνήθως συνδέονται με το κοινό κρυολόγημα και προκαλούν ρινική συμφόρηση και καταρροή. Όμως οι ρινοϊοί έχουν και μία «κακόβουλη» πλευρά -έχουν συνδεθεί με την επιδείνωση των ασθενειών του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, όπως το άσθμα και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ).
Δεν είναι εποχικοί ιοί, αλλά «παρόντες» καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, και δεν υφίσταται εμβόλιο καθώς πρόκειται για εξαιρετικά ετερογενή ομάδα ιών. Ούτε και υπάρχει εγκεκριμένο αντιιικό φάρμακο για την αντιμετώπιση της λοίμωξης που προκαλούν, αν και οι επιστήμονες εργάζονται επ’ αυτού ώστε να συμβάλουν στη διαχείριση καταστάσεων όπως το άσθμα και η ΧΑΠ.
Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι εντοπίζονται μόνο σε ανθρώπους και σχετίζονται στενά με ιούς που προσβάλλουν το έντερο.
Αδενοϊοί
Οι αδενοϊοί απομονώθηκαν για πρώτη φορά από τα αδενοειδή -περιοχή του λαιμού κοντά στις αμυγδαλές- εξ ου και το όνομά τους. Υπάρχουν πάνω από 50 ανθρώπινοι αδενοϊοί, οι περισσότεροι εκ των οποίων προκαλούν λοίμωξη του αναπνευστικού. Ορισμένοι, ωστόσο, προκαλούν και λοίμωξη του γαστρεντερικού σωλήνα, του ματιού (επιπεφυκίτιδα) και του ουροποιητικού συστήματος (κυστίτιδα).
Στα περισσότερα υγιή άτομα αυτοί οι ιοί προκαλούν μόνο ήπια, βραχύβια ασθένεια, αλλά τείνουν να εξαπλώνονται γρήγορα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές. Δεν υπάρχουν αντιιικές θεραπείες για τους αδενοϊούς, αν και ορισμένες βρίσκονται στο στάδιο κλινικών δοκιμών.
Διατίθενται, όμως, εμβόλια για δύο από τους αναπνευστικούς αδενοϊούς που προκαλούν συχνά εξάρσεις σε πληθυσμούς υπό συνθήκες συνωστισμού. Αυτά τα εμβόλια χρησιμοποιούνται τακτικά από τις Ένοπλες Δυνάμεις
Ένας συναρπαστικό πεδίο έρευνας, όπως αναφέρουν οι Connor Bamford Grace C Roberts, χρησιμοποιεί τους αδενοϊούς ως αντικαρκινικές θεραπείες, καθώς ορισμένα στελέχη μπορούν επιλεκτικά να μολύνουν και να καταστρέψουν τα καρκινικά κύτταρα αφήνοντας ανέπαφα τα υγιή κύτταρα.
Πνευμονοϊοί
Οι άνθρωποι προσβάλλονται από δύο τύπους πνευμονοϊών: Τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV) και μεταπαπιοϊό (MPV). Όλα τα είδη πνευμονοϊών πρόκειται για ιούς που προκαλούν λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος, αλλά έχουν ένα εύρος ξενιστών που μπορούν να μολύνουν. Εκτός από τον άνθρωπο, ορισμένοι πνευμονοϊοί μπορούν να μολύνουν αγελάδες (βόειος αναπνευστικός συγκυτιακός ιός), ποντίκια και πτηνά.
Οι περισσότεροι άνθρωποι θα προσβληθούν πολλές φορές από τον αναπνευστικό συγκυτιακό ιό κατά τη διάρκεια της ζωής της, με άνω του 80% του πληθυσμού να έχει μολυνθεί από την ηλικία των δύο ετών. Για τους περισσότερους υγιείς ανθρώπους, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός «μεταφράζεται» σε ένα δυσάρεστο κρυολόγημα, το οποίος όμως θα παρέλθει χωρίς την ανάγκη θεραπείας. Ωστόσο, σε άτομα που πάσχουν από νοσήματα του αναπνευστικού, οι συνέπειες μπορεί να είναι σοβαρές. Μόνο το 2015, εκτιμάται ότι ο ιός οδήγησε σε 3,2 εκατομμύρια νοσηλείες και περισσότερους από 59.000 θανάτους σε ανηλίκους.
Ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός έχει συνδεθεί με την εμφάνιση άσθματος, αν και αυτός είναι ένας αμφιλεγόμενος τομέας της επιστήμης που εξακολουθεί να διερευνάται.
Ιοί της παραγρίπης
Οι ιοί της παραγρίπης (ιοί Παραϊνφλουένζας) είναι μία υποομάδα ιών γνωστών ως παραμυξοϊών και σχετίζονται στενά με άλλα παθογόνα όπως η παρωτίτιδα και η ιλαρά. Προσβάλλουν επίσης την αναπνευστική οδό και αποτελούν μείζονες αιτίες μίας νόσου του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος που ονομάζεται λαρυγγοτραχειίτιδα. Οι πάσχοντες παρουσιάζουν συχνά σπασμωδικό βήχα.
Υπάρχουν δύο κύριες ομάδες παραμυξοϊών ιών της παραγρίπης -οι αναπνευστικοί ιοί (PIV1 και 3) και το γένος rubulavirus (PIV2 και 4). Τα PIV1 και 3 έχουν αντίστοιχους τύπους που πλήττουν και είδη ζώων, όπως ποντίκια και αγελάδες, ενώ τα PIV2 και 4 σχετίζονται στενά με τον ιό της παρωτίτιδας.
Οι ιοί της παραγρίπης τείνουν να εξαπλώνονται το φθινόπωρο και το καλοκαίρι. Δεν υπάρχει εμβόλιο ή αντιικά φάρμακα για την αντιμέτωπισή τους, αν και οι ερευνητές καταγράφουν σημαντική σχετική πρόοδο.
Ιοί της γρίπης
Οι ιοί της γρίπης είναι ίσως οι πιο σοβαροί μεταξύ των ιών του αναπνευστικού, δεδομένης της ικανότητάς τους να προκαλούν πανδημίες, όπως η πανδημία της γρίπης του 1918.
Είναι ιδιαίτερα ετερογενείς ιοί με τέσσερις βασικούς τύπους (A, B, C και D). Όλοι εκτός του τύπου D προσβάλλουν τους ανθρώπους, και οι τύποι Α και Β μπορούν να προκαλέσουν βαριά λοίμωξη του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος και ακόμη και θάνατο. Οι τύποι γρίπης Β και C παραμένουν συνδεδεμένοι με τον άνθρωπο, ενώ ο τύπος Α είναι στην πραγματικότητα ιός υδρόβιων πτηνών, αν και κυκλοφορεί μεταξύ ανθρώπων, χοίρων, ακόμη και νυχτερίδων.
Περιστασιακά, οι ιοί της γρίπης των πτηνών A μεταφέρονται στους ανθρώπους και μπορεί ακόμη και να προκαλέσουν πανδημίες.
Οι ιοί της γρίπης κυκλοφορούν συνεχώς μεταξύ των ανθρώπων επειδή μπορούν να μεταλλάσσονται και να διαφεύγουν της ανοσολογικής αντίδρασής μας. Τα εμβόλια που διαθέτουμε πρέπει να επικαιροποιούνται ετησίως για να συμβαδίζουν με τις μεταλλάξεις. Τα εγκεκριμένα αντιιικά φάρμακα όταν χρησιμοποιούνται αρκετά νωρίς, μπορεί να είναι αποτελεσματικά στη μείωση της διάρκειας της νόσου. Οι ερευνητές συνεχίζουν να αναπτύσσουν ευρύτερα, πιο μακράς δράσης εμβόλια γρίπης και πιο ισχυρά αντιιικά φάρμακα.
Διαβάστε επίσης
Πανδημία: Πέντε top tips για να θωρακίσουμε την υγεία μας αυτό τον χειμώνα
Κορωνοϊός και Γρίπη: Τι κίνδυνο διατρέχουν οι ασθενείς με συννοσηρότητα
Κορωνοϊός και Γρίπη: Η συνήθεια που μας καθιστά πιο ευάλωτους στους δυο ιούς
