Ιδιαίτερη σύνθετη αναμένεται ότι θα είναι η διαδικασία διανομής του εμβολίου της Pfizer κατά του κορωνοϊού στην παγκόσμια κοινότητα. Απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει η διανομή είναι η λήψη άδειας από τις αρμόδιες αρχές, που θα κρίνουν το εμβόλιο ασφαλές και αποτελεσματικό.
Η ανακοίνωση της φαρμακευτικής εταιρείας ότι το υποψήφιο εμβόλιο παρουσιάζει αποτελεσματικότητα 90% προκάλεσε ενθουσιασμό σε όλον τον κόσμο, που δίνει τη μάχη κατά της πανδημίας και περίμενε μια τέτοια είδηση ως την αρχή του τέλους της πανδημίας.
Ωστόσο η ανακάλυψη του εμβολίου ήταν το πρώτο ορόσημο. Πλέον οι αρχές δοκιμάζουν μια νέα πρόκληση, η εξασφάλιση εκατομμυρίων δόσεων, η διανομή τους σε νοσοκομεία, κλινικές και φαρμακεία, όπου θα γίνει η έγχυση δύο δόσεων στους πολίτες.
Στις ΗΠΑ, εάν η Pfizer λάβει άδεια για το εμβόλιο από την Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA), η εταιρεία θα μπορούσε θεωρητικά να εμβολιάσει εκατομμύρια Αμερικανούς μέχρι το τέλος του έτους. Άλλωστε, τους προηγούμενους μήνες είχε προβεί σε προγραμματισμό, ενώ μετρούν και οι δεκαετίες εμπειρίας που έχει πίσω της.
«Είμαι πολύ σίγουρη» δήλωσε η Τάνια Άλκορν, στέλεχος της εταιρείας, που επιβλέπει την αλυσίδα εφοδιασμού, σημειώνοντας ότι η Pfizer έχει αναπτύξει ένα σύστημα που «δεν σπαταλά πολύτιμα εμβόλια».
Απαιτείται πολυεπίπεδη συνεργασία για τη διανομή
Ωστόσο, η διαδικασία δεν ανήκει μόνο στην Pfizer, ούτε και στις άλλες φαρμακευτικές εταιρείες που ενδέχεται να εξασφαλίσουν τη δική τους άδεια για τα εμβόλια. Στις ΗΠΑ η διανομή προϋποθέσει συνεργασία ανάμεσα σε ένα δίκτυο εταιρειών, ομοσπονδιακών και κρατικών αρχών και εργαζομένων υγείας στο μέσο μιας πανδημίας που εξαπλώνεται πολύ γρήγορα.
Σύμφωνα με τους New York Times, πριν ξεκινήσει η διανομή, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση και οι πολιτείες θα πρέπει να πούν πού και πόσες δόσεις πρέπει να στείλει. Παράλληλα, η McKesson, προμηθευτής ιατρικών υπηρεσιών, θα πρέπει να παρέχει σε νοσοκομεία και άλλα σημεία διανομής τις σύριγγες και όλες τις προμήθειες που είναι απαραίτητες για να γίνει το εμβόλιο.
Οι εργαζόμενοι θα πρέπει να εκπαιδευτούν για να μπορούν να αποθηκεύουν και να χορηγούν σωστά το εμβόλιο. Επίσης, θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πολίτες που θα κάνουν την πρώτη δόση, θα πρέπει να επιστρέψουν τέσσερις εβδομάδες μετά για τη δεύτερη. Και εκατομμύρια Αμερικανοί πρέπει να πειστούν να κάνουν το εμβόλιο.
Επιστήμονες εκφράζουν ανησυχία για το εγχείρημα και για το πώς μπορεί να γίνει με επιτυχία. Ακόμη και σε κανονικές συνθήκες, οι εκστρατείες μαζικού εμβολιασμού είναι πολυσύνθετες και χρειάζεται η κινητοποίηση ενός τεράστιου δικτύου προμηθευτών, μεταφορέων και μεσαζόντων.
«Πονοκέφαλος» για τη διασφάλιση της σωστής μεταφοράς
Η διανομή του εμβολίου της Pfizer αναμένεται ότι θα είναι ακόμη πιο περίπλοκη. Το εμβόλιο που αναπτύχθηκε σε συνεργασία με την γερμανική BioNTech θα πρέπει να φυλάσσεται σε θερμοκρασίες μείον 70 βαθμούς Κελσίου μέχρι λίγο πριν γίνει η έγχυση. Η απαιτούμενη θερμοκρασία θεωρείται πολύ χαμηλότερη από πολλά άλλα εμβόλια.
Την ίδια ώρα, αναμένονται κι άλλα αποτελέσματα από εταιρείες που δείχνουν να είναι κοντά στην ανάπτυξη του πολυπόθητου εμβολίου. Η Moderna ανακοίνωσε ότι βρίσκεται επίσης κοντά σε ένα αποτέλεσμα, σε ένα εμβόλιο με παρόμοια τεχνολογία με την Pfizer.
Άλλες εννέα εταιρείες βρίσκονται επίσης στην τελική φάση των δοκιμών. Εάν κάποια απ’ αυτές κερδίσει έγκριση από τον αμερικανικό FDA θα μειώσει την σημαντικότητα του εμβολίου της Pfizer, ωστόσο θα δημιουργήσει νέα ερωτήματα για το ποια νοσοκομεία και ποιοι πολίτες θα πάρουν το διαφορετικό εμβόλιο.
Τις επόμενες εβδομάδες, εάν η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του εμβολίου της Pfizer επιβεβαιωθεί, είναι πιθανή η αίτηση προς τον FDA για επείγουσα άδεια χορήγησης. Σε αυτή την περίπτωση, οι περιορισμένες δόσεις θα δοθούν σε μεγάλα νοσοκομεία και φαρμακεία και θα χορηγηθούν σε εργαζόμενους στην Υγεία και σε άλλες ευπαθείς ομάδες. Αλλά οι λεπτομέρειες για το πώς θα διεξαχθεί η διαδικασία δεν είναι ακόμη ξεκάθαρες. Στις ΗΠΑ, η Pfizer δεν γνωρίζει ακόμη πώς η κυβέρνηση θέλει να γίνει η διανομή του εμβολίου.
Η σύνθετη αλυσίδα της διανομής από το εργοστάσιο έως τον αποδέκτη
Το εμβόλιο παρασκευάζεται σε εγκαταστάσεις κυρίως στις ΗΠΑ στο Kalamazoo και στο Βέλγιο. Στις ΗΠΑ τα εμβόλια μεταφέρονται σε φιαλίδια, με κάθε φιαλίδιο να περιλαμβάνει πέντε δόσεις. Τα φιαλίδια μπαίνουν σε δίσκους (195 φιαλίδια ανά δίσκο), που μεταφέρονται σε ειδικά σχεδιασμένα κουτιά, με τις κατάλληλες θερμοκρασίες (έως και πέντε δίσκους ανά κουτί).
Η Pfizer σχεδιάζει να έχει περίπου 100.000 τέτοια ψυγεία μέχρι το τέλος του μήνα και να υπερδιπλασιάσει το σύνολο μέχρι τον Μάρτιο.
Τα κουτιά, με δυνατότητα νέας χρήσης, που χωρούν το καθένα από 1.000 έως 5.000 δόσεις και είναι γεμισμένα με ξηρό πάγο, είναι εξοπλισμένα με αισθητήρες GPS. Παρακολουθώντας τις θέσεις και τις θερμοκρασίες, τα ψυγεία θα μπορέσουν να μεταφερθούν σε νοσοκομεία και κλινικές, με τις εταιρείες FedEx και UPS. Εκπρόσωποι των δύο εταιρειών δήλωσαν ότι σχεδιάζουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στη διανομή εμβολίων και είναι έτοιμοι να ξεκινήσουν τη διαδικασία.
Όταν τα ψυγεία της Pfizer φτάσουν στον προορισμό τους, τα νοσοκομεία και τα φαρμακεία έχουν κάποιες επιλογές για το πώς θα αποθηκεύσουν το εμβόλιο. Η ευκολότερη είναι να χρησιμοποιήσουν ειδικούς καταψύκτες, αλλά δεν υπάρχει παντού αυτή η δυνατότητα. Διαφορετικά, οι δίσκοι μπορούν να διατηρηθούν σε συμβατικούς καταψύκτες μέχρι και πέντε ημέρες. Επίσης, τα φιαλίδια μπορούν να διατηρηθούν στο ψυγείο για διάστημα έως και 15 ημερών, αρκεί να αναπληρώνεται ο ξηρός πάγος και να μην ανοίγονται για πάνω από δύο φορές την ημέρα.
Οι κυβερνήσεις θα αποφασίσουν για τη σειρά στους εμβολιασμούς
Το αμέσως επόμενο ερώτημα αφορά στη σειρά του εμβολιασμού, μια απάντηση που πρέπει να δώσουν οι κυβερνήσεις.
Αυτόν τον χρόνο, η Pfizer αναμένει να παρασκευάσει 50 εκατομμύρια δόσεις. Οι μισές εξ αυτών μάλλον θα δοθούν στις ΗΠΑ. Από τη στιγμή που για κάθε άτομο χρειάζονται δύο δόσεις, περίπου 12,5 Αμερικανοί μπορούν να εμβολιαστούν. Κάτι τέτοιο σημαίνει ότι θα πρέπει να ληφθούν πολύ σκληρές και δύσκολες αποφάσεις για το ποιος θα εμβολιαστεί, αφού οι δόσεις θεωρούνται λίγες.
Μια άλλη πρόκληση αφορά στη διανομή του εμβολίου σε αγροτικές περιοχές, όπου η διανομή ενδέχεται να μην είναι αρκετά γρήγορη με αποτέλεσμα να καταστραφεί το εμβόλιο. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν πληροφορίες για το πώς θα διεξαχθεί η διαδικασία.
Και βέβαια, παράγοντες της βιομηχανίας εξετάζουν το ενδεχόμενο αντίστασης πολιτών στο εμβόλιο, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε όλον τον κόσμο.
Πάντως, εάν και εφόσον το εμβόλιο εγκριθεί, όλα αυτά δείχνουν δευτερεύοντα αφού όπως δηλώνουν στελέχη της αγοράς, τα της διανομής δεν θεωρούνται ανυπέρβλητα προβλήματα.
