Φανταστείτε πώς βρίσκεστε μέσα σε ένα νοσοκομείο του ΕΣΥ, είστε ασθενής ή επισκέπτης και εκδηλώνεται δυνατός σεισμός ή ξεσπά μια μεγάλης έντασης πυρκαγιά. Ποια θα ήταν η αντίδρασή σας; Θα περιμένατε οδηγίες από το προσωπικό του νοσηλευτικού ιδρύματος ή θα επιχειρούσατε να βρείτε τον δικό σας δρόμο διαφυγής; Θα εμπιστευόσαστε το δικό σας ένστικτο αυτοσυντήρησης ή τους εργαζόμενους του νοσοκομείου και τις οδηγίες τους για την έξοδο από το φλεγόμενο κτήριο;

Πριν βιαστείτε να απαντήσετε, καλό είναι να γνωρίζετε πως τα τελευταία δυόμισι χρόνια έχουν εκπονηθεί και πραγματοποιηθεί Επιχειρησιακά σχέδια για την αντιμετώπιση Κρίσεων σε 82 δημόσια νοσοκομεία, υπό την εποπτεία και την ευθύνη του Εθνικού Κέντρου Επιχειρήσεων Υγείας (ΕΚΕΠΥ).

Σημειωτέον ότι ποτέ δεν είχαν γίνει οργανωμένες ασκήσεις του προσωπικού των νοσοκομείων βασισμένες σε σχέδια, εκτός από ασκήσεις μικρής έκτασης από την Πυροσβεστική Υπηρεσία για εκπαίδευση των Πυροσβεστών και όχι του προσωπικού των νοσοκομείων.

Η επιχειρησιακή ετοιμότητα των δημόσιων νοσοκομείων βρίσκεται όμως σε δυναμική πορεία και αναδεικνύει μια άλλη πλευρά του ΕΣΥ και του δημοσίου τομέα. Μία πλευρά φωτεινή, θετική, υπεύθυνη, αποτελεσματική του προσωπικού κάθε νοσηλευτικής μονάδας, αλλά και ενδεικτική της συνεργασίας και του συντονισμού που μπορεί να επιδείξουν διάφοροι φορείς και υπηρεσίες του δημόσιου πεδίου. Το ygeiamou.gr συνομίλησε με τον διοικητή του ΕΚΕΠΥ, κ. Νίκο Παπαευσταθίου και τον διευθυντή σχεδιασμού ασκήσεων του ΕΚΕΠΥ, κ. Νικόλαο Μίχο, για την κατάρτιση και την εκπόνηση των επιχειρησιακών σχεδίων από το ΕΚΕΠΥ καθώς και για την υλοποίησή τους στα ελληνικά νοσοκομεία.

«Το προσωπικό των Νοσοκομείων δεν έχει σπουδάσει διαχείριση και αντιμετώπιση Κρίσεων. Ωστόσο, η εφαρμογή επιχειρησιακών σχεδίων για τη διαχείριση κρίσεων είναι επιβεβλημένη στα νοσηλευτικά ιδρύματα. Μετά από σχετική εισήγησή μου στην ηγεσία του υπουργείου Υγείας ξεκίνησε η πραγματοποίηση ασκήσεων εκκένωσης και αντιμετώπισης πυρκαγιάς στα νοσοκομεία της χώρας» λέει στο ygeiamou.gr ο κ. Παπαευσταθίου.

Από το ΕΚΕΠΥ έχουν εκπονηθεί πάνω από 15 Επιχειρησιακά Σχέδια, όπως ο «Περσέας» για αντιμετώπιση κρίσεων στο Νοσοκομείο, ο «Σώστρατος» για την περίπτωση εκκένωσης του Νοσοκομείου, ο «Φιλοκτήτης» για την αντιμετώπιση βιολογικών απειλών, η «Άρτεμις» για τη γρίπη των πτηνών, η «Αθηνά» για τον ιό Έμπολα τα οποία έχουν εφαρμοστεί στις ανάλογες καταστάσεις. Τα Σχέδια Περσέας και Σώστρατος έχουν εφαρμοστεί σε κάποιες έκτακτες καταστάσεις όπως στις πυρκαγιές της Ηλείας, στο σεισμό της Κεφαλονιάς, στην εκκένωση του νοσοκομείου ‘‘Άγιος Ανδρέας’’, σε ατυχήματα όπου παρατηρείται προσέλευση πολλών τραυματιών σε μικρό χρονικό διάστημα και σε μεγάλες καταστροφές που υπάρχουν μαζικές απώλειες Υγείας. Αλλά και ο «Θεμιστοκλής» που ενεργοποιήθηκε το περασμένο καλοκαίρι στο Μάτι από τον Δήμο Αθηναίων για την εκκένωση των Παιδικών Κατασκηνώσεων έχει εκπονηθεί από το ΕΚΕΠΥ.

Τα επιχειρησιακά σχέδια

Η διαδικασία που επαναλαμβάνεται από το 2016, που τέθηκαν σε εφαρμογή τα επιχειρησιακά σχέδια, ξεκινά με την ενημέρωση των νοσοκομείων από το ΕΚΕΠΥ.

«Κατόπιν προγραμματισμού, ένα-ένα τα Νοσοκομεία ενημερώνονται από κλιμάκιο του ΕΚΕΠΥ με σύσκεψη που γίνεται στο χώρο κάθε νοσοκομείου και προετοιμάζονται για τη διενέργεια άσκησης μετά από εύλογο χρονικό διάστημα», λέει ο κ. Μίχος, και εξηγεί πως «με τις ασκήσεις δημιουργούνται προϋποθέσεις προσομοίωσης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης όπου οι ενέργειες και οι λήψεις αποφάσεων γίνονται υπό συνθήκες πίεσης και συναισθηματικής φόρτισης».

Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με τους ειδικούς του ΕΚΕΠΥ, είναι η βελτίωση της απόδοσης του προσωπικού και η γνώση των σωστών ενεργειών. Ταυτόχρονα, προκύπτουν σημαντικές διαπιστώσεις, όπως ο έλεγχος της πληρότητας των Επιχειρησιακών σχεδίων, ο συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων, η ύπαρξη κενών και επικαλύψεων στις μεταξύ τους αρμοδιότητες και η δοκιμή νέων μεθοδολογιών.

Οι προπαρασκευαστικές εργασίες και ο ρόλος κάθε νοσοκομείου

Τα νοσοκομεία λαμβάνουν συστάσεις συγκεκριμένες για τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να λάβουν για την περίπτωση εκτάκτου συμβάντος, που συχνά εξατομικεύονται ανάλογα με το κάθε νοσοκομείο και τις ανάγκες που καλύπτει. Πχ διαφορετικές συστάσεις και οδηγίες ακολουθούνται στο ΚΑΤ και στα νοσοκομεία Παίδων.

Οι βασικές οδηγίες είναι να τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες στους ανελκυστήρες ώστε να μη χρησιμοποιούνται σε περίπτωση επικίνδυνου συμβάντος, να στερεωθούν κατάλληλα τα βαριά έπιπλα, τα ιατροτεχνολογικά μηχανήματα, τα ράφια, οι πίνακες και τα φωτιστικά, να απομακρυνθούν από τις πόρτες τα έπιπλα που μπορούν να εμποδίσουν τη διαφυγή, να ελέγχεται τακτικά η λειτουργία και η ανταπόκριση των ανεξάρτητων τηλεφωνικών γραμμών που υπάρχουν εκτός του τηλεφωνικού Κέντρου, να ελέγχονται τακτικά τα μέσα πυρόσβεσης, πυρασφάλειας και τροφοδοσίας με ηλεκτρικό ρεύμα, να υπάρχουν αναρτημένες οι κατόψεις ανά όροφο με τις σημάνσεις των οδεύσεων διαφυγής και πολλές άλλες που είναι διαφορετικές σε κάθε Νοσοκομείο.

Τα Επιχειρησιακά Σχέδια αποτελούνται από 5 Τομείς Δράσης: Διαχείρισης, Σχεδιασμού, Ιατρονοσηλευτικός – Φαρμακευτικός – Ψυχοκοινωνικός, Οικονομικός και Ασφάλειας. Κάθε Τομέας απαρτίζεται από ομάδες δράσεις. Τα Σχέδια είναι ονομαστικοποιημένα και οι εργαζόμενοι του Νοσοκομείου είναι εντεταγμένοι στις ομάδες δράσης με σαφή και διαχωρισμένο ρόλο η κάθε ομάδα.

Τα Σχέδια επικαιροποιούνται από το ΕΚΕΠΥ κάθε 2 χρόνια και τα Νοσοκομεία τοποθετούν άλλο εργαζόμενο στην ανάλογη θέση δράσης της ομάδας όταν κάποιος αποχωρεί. Μέσα στα Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Καταστάσεων υπάρχουν τα φύλλα δράσης με τις ενέργειες του κάθε εμπλεκόμενου σε περίπτωση εκκένωσης ή άλλης ανάγκης.

Στις ασκήσεις πραγματοποιείται η ροή ενεργειών βάσει σεναρίου που εκπονεί η Επιτροπή Αντιμετώπισης Κρίσεων του κάθε Νοσοκομείου. Το σενάριο αυτό διαμορφώνεται ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες του Νοσοκομείου, αν στεγάζεται σε ένα κτήριο ή σε περισσότερα, αν έχει υπόγεια, πόσους ορόφους έχει, αν υπάρχει αύλειος χώρος κλπ και με τους ασθενείς που περιθάλπει (παίδων, ψυχιατρικό, αποκατάστασης ).Ο βασικός κορμός του σεναρίου παραμένει κοινός για τα περισσότερα Νοσοκομεία.

Φωτιά στο λεβητοστάσιο του νοσοκομείου!

Η αντίστροφη μέτρηση για την εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου αρχίζει με το καταστροφικό συμβάν και την ενημέρωση της διοίκησης που καλείται να προσέλθει στο Νοσοκομείο. Η διοίκηση αποστέλλει από το κινητό τηλέφωνο αποθηκευμένο sms στα μέλη της Επιτροπής Αντιμετώπισης Κρίσεων που αποτελείται από τους προϊσταμένους των 5 Τομέων όπως αναγράφονται στα ονομαστικοποιημένα Επιχειρησιακά Σχέδια, να προσέλθουν σε σύσκεψη. Σε αυτήν ενημερώνονται από την Τεχνική Υπηρεσία για τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί στον σκελετό, την τοιχοποιία από τη φωτιά που έχει ξεσπάσει στο λεβητοστάσιο ή στα μαγειρεία.

Από το ιατρονοσηλευτικό προσωπικό γίνεται ενημέρωση για τον αριθμό των ασθενών που πρέπει να μεταφερθούν και από ποιους θαλάμους. Λαμβάνεται ομόφωνη απόφαση να γίνει εισήγηση προς τον Διοικητή του ΕΚΕΠΥ για μερική εκκένωση. Ο Διοικητής δίνει εντολή για εφαρμογή των Επιχειρησιακών Σχεδίων «Σώστρατος» (εκκένωση) και «Περσέας» (εσωτερική πυρκαγιά) στο κόκκινο επίπεδο.

Ακολουθεί η αποστολή δεύτερου αποθηκευμένου sms προς όλο το προσωπικό που έχει ρόλο στα Επιχειρησιακά Σχέδια να προσέλθει στο Νοσοκομείο. Άμεσα ενημερώνονται από τον Διοικητή του Νοσοκομείου για να συνδράμουν η ΕΛ.ΑΣ. (για ρύθμιση της κυκλοφορίας, οριοθέτηση και αστυνόμευση του χώρου ), ο στρατός (να προμηθεύσει και να στήσει σκηνές) και το Ε.Κ.Α.Β. Σε καταστροφικό συμβάν η Πυροσβεστική Υπηρεσία καλείται άμεσα.

Ο ρόλος του προσωπικού και η μεταφορά των ασθενών

Κάθε ενδονοσοκομειακή ομάδα που αποτελείται από εργαζόμενους του Νοσοκομείου (ομάδα μεταφοράς ασθενών, μεταφοράς υλικών, ιατρονοσηλευτική, διάσωσης, πυρόσβεσης, καταγραφής, ασφάλειας, τροφοδοσίας κ.α.) λαμβάνει διαφορετικά διακριτικά.

Ακολουθεί ο εξοπλισμός των σκηνών με τον κατάλληλο ιατροτεχνολογικό και ξενοδοχειακό εξοπλισμό από το προσωπικό που αποτελεί την ομάδα μεταφοράς υλικών. Ταυτόχρονα το προσωπικό της τεχνικής υπηρεσίας παρέχει ηλεκτρικό και νερό στις σκηνές.

Κάθε σκηνή αποτελεί διαφορετικό χώρο (θάλαμος νοσηλείας, χειρουργείο, εργαστήριο, Τμήμα Επειγόντων, Διαλογή κλπ).

Όταν ολοκληρωθεί ο εξοπλισμός των σκηνών αρχίζει η μεταφορά των ασθενών με πρώτους τους περιπατητικούς, μετά τους ελαφρά πάσχοντες και τέλος μεταφέρονται οι βαριά πάσχοντες. Η μεταφορά τους γίνεται από την ομάδα μεταφοράς ασθενών με διαφορετικούς τρόπους και συνοδεύοντα από ιατρονοσηλευτικό προσωπικό.

Μερικοί ασθενείς μεταφέρονται με φορείο, άλλοι με τροχήλατη καρέκλα, με τροχήλατο φορείο, μέσα σε κουβέρτα, στα χέρια ( σκαμνάκι), με στρώμα κλπ. Όταν ολοκληρωθεί η μεταφορά όλων των ασθενών, πραγματοποιηθούν όλες οι ενέργειες του σεναρίου (χειρουργείο, αιμοληψία, τοκετός, ανάταξη καταγμάτων από τραυματίες που προσέρχονται στο Νοσοκομείο κλπ) και δοθούν οδηγίες από τους εποπτεύοντες, τότε καλείται η Πυροσβεστική Υπηρεσία.

Η κατάσβεση της πυρκαγιάς

Όταν φτάνουν τα οχήματα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας (ΠΥ) ο εντεταλμένος από την ομάδα πυρόσβεσης του Νοσοκομείου υποδεικνύει τα σημεία επέμβασης. Η ΠΥ σβήνει τη φωτιά και απεγκλωβίζει έναν εργαζόμενο που φορά αντιασφυξιογόνο μάσκα, απεγκλωβίζει κάποιον επισκέπτη, εργαζόμενο ή ασθενή πάνω σε φορείο από το ψηλότερο σημείο του Νοσοκομείου με καλαθοφόρο όχημα, απεγκλωβίζει ασθενή από μπαλκόνι ή παράθυρο 2ου – 3ου ορόφου με Πυροσβεστική σκάλα, απεγκλωβίζει άτομα από τον ανελκυστήρα τα οποία χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη λόγω κλειστοφοβίας και ότι άλλο αναγράφεται στο σενάριο του κάθε Νοσοκομείου.

Οι διασώστες του ΕΚΑΒ πραγματοποιούν Καρδιοπνευμονική Αναζωογόνηση ( ΚΑΡΠΑ) σε επισκέπτη ή εργαζόμενο που υπέστη ανακοπή. Τους ασθενείς «υποδύονται» εργαζόμενοι του νοσοκομείου.

Τέλος άσκησης…

Όλο το προσωπικό που συμμετείχε στην άσκηση αλλά και όσοι δεν συμμετείχαν (χωρίς να παρακωλύεται η λειτουργία του Νοσοκομείου) μεταβαίνουν σε κάποιο χώρο για ολιγόλεπτη συζήτηση.

Στην άσκηση συνήθως δεν συμμετέχουν άλλοι φορείς ( ΓΓΠΠ, Εθελοντές, Ερυθρός Σταυρός κλπ που φυσικά θα συνδράμουν σε καταστροφικό συμβάν) διότι αυτοί είναι εκπαιδευμένοι και ξέρουν πως θα ενεργήσουν αλλά και γιατί την ώρα του συμβάντος δεν θα είναι στους θαλάμους νοσηλείας και στα χειρουργεία του Νοσοκομείου.

«Εκπαιδεύεται μόνο το προσωπικό του Νοσοκομείου το οποίο αν γίνει καταστροφή τη νύχτα αλλά και την ημέρα θα πρέπει να δράσει άμεσα για να σώσει ζωές, αποφεύγοντας όσο είναι δυνατόν την σύγχυση και τον πανικό», εξηγεί ο κ. Μίχος, σημειώνοντας βεβαίως πως «αν συμβεί καταστροφή, δεν θα περιμένουν να στηθούν σκηνές, να συνεδριάσουν, να πάρουν έγκριση εκκένωσης κλπ. Άμεσα θα μεταφέρουν όσους μπορούν, προστατεύοντας πρωτίστως τον εαυτό τους διότι αν πάθει κάτι ο διασώστης ο διασωζόμενος δεν θα έχει καμία βοήθεια».

Η εφαρμογή του επιχειρησιακού σχεδίου ολοκληρώνεται λίγες εβδομάδες μετά την εκπόνησή του, που γίνεται η αποτίμηση της άσκησης και καταγράφεται η αξιολόγησή της. Συστήνεται ακόμη στη Διοίκηση και στο προσωπικό των Μονάδων να κάνουν ασκήσεις μικρότερης κλίμακας σε κλινικές, ΜΕΘ, Τεχνητό Νεφρό και η Πυροσβεστική Υπηρεσία να κάνει επίδειξη του τρόπου χρήσεως των πυροσβεστικών μέσων.

«Το προσωπικό, σε όλα τα Νοσοκομεία, είναι ευχαριστημένο που έγινε άσκηση, νιώθει περισσότερο ασφαλές και το δηλώνει», κάνει τη δική του αποτίμηση για αυτή τη διαδικασία, που έχει βάλει σε μία διαφορετική τροχιά τα δημόσια νοσηλευτικά ιδρύματα ο διοικητής του ΕΚΕΠΥ, κ. Παπαευσταθίου.