Ανησυχία για την ταχύτατη διασπορά της παραλλαγής Omicron αλλά και αισιοδοξία όσον αφορά την νοσηρότητα της παραλλαγής και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων εκφράζουν κορυφαίοι Έλληνες εμπειρογνώμονες που παρουσίασαν σήμερα τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα που έχουν στη διάθεση τους.
Στην χώρα μας έχουν ήδη εντοπιστεί 26 κρούσματα με τη μετάλλαξη Omicron ωστόσο οι ειδικοί δεν αποκλείουν μέσα στο τέταρτο κύμα της μετάλλαξης Δέλτα που πλήττει την χώρα μας από τις αρχές Δεκεμβρίου να υποκρύπτεται ένα κύμα της παραλλαγής Όμικρον. Το ενδεχόμενο αυτό άφησε ανοικτό σήμερα ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας μιλώντας σήμερα στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ παρουσιάζοντας συγκεκριμένα στοιχεία και για τις επαναλοιμώξεις οι οποίες πολλαπλασιάστηκαν με τη νέα παραλλαγή. Σε κάθε περίπτωση όμως οι ειδικοί εξακολουθούν να εμφανίζονται βέβαιοι ότι η νέα μετάλλαξη θα επικρατήσει στη χώρα μας όπως και στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Για τους ειδικούς παραμένει ωστόσο αβέβαιο αν η αυξηση της επαναλοίμωξης οφείλεται αποκλειστικά και μόνο στις ιδιότητες του νέου στελέχους που πλήττει ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο ή απλά στην χρονική απόσταση από την 1η νόσηση. Ανάλογη αβεβαιότητα επικρατούσε μέχρι πρότινος για την νοσηρότητα της Omicron και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων και των νέων αντιικών φαρμάκων. Ωστόσο τα στοιχεία που παρουσίασαν σήμερα οι Έλληνες επιστήμονες είναι πιο καθησυχαστικά καθώς όπως ανέφεραν η τρίτη ενισχυτική δόση προσφέρει προστασία από τη νέα μετάλλαξη κατά 80%-85% σύμφωνα με τα ερευνητικά μοντέλα. «Έχουμε μια ελπίδα ότι δεν θα σχετίζεται με σοβαρή νόσο, ωστόσο υπάρχουν μεθοδολογικές ατέλειες στα διαθέσιμα δεδομένα» πρόσθεσε ο καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας μιλώντας στο δεύτερο Webinar από τη σειρά «Επίκαιρα Θέματα Δημόσιας Υγείας» που διοργάνωσε το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) με θέμα τη «Θεραπεία των ασθενών με COVID-19».
Κατά την τακτική ενημέρωση για την πορεία του εμβολιαστικού προγράμματος, η πρόεδρος της Επιτροπής Εμβολιασμών Μαρία Θεοδωρίδου ανέφερε ότι πλέον έχει διευκρινιστεί το ζήτημα της μεταδοτικότητας της μετάλλαξης Όμικρον.
Η Όμικρον είναι μία παραλλαγή με αυξημένη μεταδοτικότητα που διπλασιάζει τα κρούσματα ανά 2-3 ημέρες. Στη μετάδοση μετέχουν και οι εμβολιασμένοι. Στη Νορβηγία περιγράφουν ένα πάρτι χριστουγεννιάτικο που περιγράφηκε ως εστία υπερμετάδοσης, καθώς πάνω από το 70% κόλλησε και εκτιμάται ότι το μεγαλύτερο ποσοστό λοιμώξεων ήταν με όμικρον. «Το άλλο στοιχείο είναι ότι και οι εμβολιασμένοι νοσούν, αλλά νοσούν ηπιότερα. Ένα άλλο στοιχείο είναι ότι άτομα που έχουν νοσήσει έχουν κατά 5,4 φορές αυξημένο κίνδυνο επαναλοίμωξης. Δηλαδή, η φυσική ανοσία δεν φτάνει για να προστατεύσει» εξήγησε.
Όσον αφορά στη βαρύτητα της νόσου, τα στοιχεία της Νότιας Αφρικής δείχνουν ότι ναι μεν τα κρούσματα ήταν αυξημένα, αλλά όσοι χρειάστηκαν νοσηλεία νόσησαν ηπιότερα και με μικρότερη διάρκεια νοσηλείας. Ωστόσο, το δείγμα είναι νεαρά άτομα κάτω των 50 ετών, άρα δεν γνωρίζουμε πώς θα επιδράσει ο ιός σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας ή με υποκείμενο νόσημα – και ο βαθμός της φυσικής ανοσίας στη Νότια Αφρική είναι εξαιρετικά υψηλός, καθώς μεγάλο τμήμα του πληθυσμού έχει ήδη νοσήσει. Τις δύο τελευταίες εβδομάδες το ιικό φορτίο των λυμάτων έχει μειωθεί και ίσως να σημαίνει ότι -με μία σταθερή επιφύλαξη- ότι από εκεί που ξεκίνησε η επιδημία σημειώνεται κάμψη.
Όσον αφορά στην ικανότητα της παραλλαγής να διαφεύγει από τα αμυντικά συστήματα των εμβολιασμένων. Έχουν γίνει πάρα πολλές μελέτες από πολλά ερευνητικά κέντρα. Τα αποτελέσματα συγκλίνουν. Στις 25 εβδομάδες, δηλαδή στο εξάμηνο μετά τον εμβολιασμό με δύο δόσεις, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου έναντι της Όμικρον είναι 35% έναντι 64% για τη Δέλτα. Όμως, η αποτελεσματικότητα του εμβολίου δύο εβδομάδες μετά τη χορήγηση της τρίτης δόσης ήταν πολύ μεγαλύτερη. Η τρίτη δόση επαναφέρει την άμυνα του οργανισμού έναντι του ιού. Η τρίτη δόση, η αμυδρή αλλά υπαρκτή ελπίδα ότι η κλινική προβολή της νόσου μπορεί να μην είναι τόσο σοβαρή, η συνεχής προσέλευση για εμβολιασμό μικρών και μεγάλων στη χώρα μας, πιστεύω ότι θα συμβάλλουν ώστε οι ημέρες των Χριστουγέννων να φέρουν σε όλους τα δώρα που επιθυμούμε.
Σε επιφυλακή και επαγρύπνηση
Στην ενημερωτική εκδήλωση για τις εξελίξεις που αφορούν στη πανδημία της Covid 19, που πραγματοποίησε σήμερα το μεσημέρι η Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, στο Αμφιθέατρο Φυσιολογίας «Γ. Κοτζιάς» της Ιατρικής Σχολής συμμετείχαν μέλη Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ) της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, οι οποίοι προσπάθησαν να διαφωτίσουν το κοινό, απαντώντας σε ερωτήσεις που αφορούν την νόσο, τη πρόληψη και την θεραπεία της.
Ο κ. Τσιόδρας στην τοποθέτησή του άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο να υποκρύπτεται ένα κύμα της παραλλαγής Όμικρον μέσα στο κύμα της μετάλλαξης Δέλτα που ήδη επικρατεί στη χώρα μας. Όπως είπε, «η κατάσταση στην Ευρώπη μάς ανησυχεί, μπορεί να οδηγήσει και σε μία μεγάλη πανδημία της Όμικρον στην Ευρώπη γι’ αυτό παραμένουμε σε επιφυλακή και επαγρύπνηση και αν χρειαστεί να προταθούν επιπλέον μέτρα». Ο Σωτήρης Τσιόδρας τόνισε ωστόσο ότι τις ημέρες των γιορτών είναι πολύ σημαντικό να τηρήσουμε τα μέτρα που ήδη υπάρχουν.
Αναφερόμενος στην επαναλοίμωξη με την Όμικρον, ασθενών που έχουν νόσηση ήδη από άλλα στελέχη του ιού, ο κ. Τσιόδρας είπε ότι φαίνεται από το 1% η επαναλοίμωξη έχει φτάσει στο 8% με τη νέα παραλλαγή. Όπως τόνισε βέβαια, αυτό σχετίζεται με τον χρόνο που νόσησε κάποιος -αν δηλαδή έχει περάσει ένας χρόνος ή λιγότερο, αλλά και με τον τύπο του ιού από τον οποίο μολύνθηκε αρχικά.
«Είναι ξεκάθαρη η συσχέτιση εμβολιαστικής κάλυψης και ιικού φορτίου. Η εικόνα θα ήταν πολύ καλή αν δεν είχε προκύψει η μετάλλαξη Όμικρον. 26 κρούσματα της μετάλλαξης εχουν ταυτοποιηθεί στη χώρα. Τα περισσότερα απο αυτα δεν σχετίζονται με ταξίδι, γεγονός που δείχνει τη διασπορά. Επίσης, εντοπίζονται σε Κρητη και Λακωνία. Υπάρχει πολύ μεγάλη μεταδοτικότητα της Όμικρον οπως καταδεικνύουν τα στοιχεία σε αλλες χωρες», είπε ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Θεοκλής Ζαούτης.
Σύψας: Τι δείχνουν οι μελέτες για τα αντιικά φάρμακα
Για τον ρόλο των αντιϊικών φαρμάκων στην αντιμετώπιση της COVID-19 μίλησε ο Νικόλαος Σύψας, παθολόγος-λοιμωξιολόγος, καθηγητής Ιατρικής Σχολής Αθηνών ΕΚΠΑ. Πρώτος στόχος των φαρμάκων είναι το μπλοκάρισμα του ενζύμου που επιτρέπει στον ο SARS-CoV-2 να εισέλθει στο κύτταρο και η αναστολή της ωρίμανσης του ιού, όπως είπε.
Διαθέτουμε:
Αναστολείς της πρωτεάσης: Χάπια της Pfizer -αναμένει έγκριση από τον FDA
Αναστολείς της αναπαραγωγής του RNA του ιού: remdesivir της Gilead, τα χάπια της Merck
Remdesivir: Σύμφωνα με την κύρια τυχαιοποιημένη διπλά τυφλή ελεγχόμενη μελέτη για το remdesivir, στην οποία συμμετείχαν ενήλικες ασθενείς με κορωνοϊό και ανάγκη μηχανικού αερισμού, το φάρμακο πέτυχε να μειώσει το χρόνο νοσηλείας από 15 σε 10 ημέρες, είχαν 50% μεγαλύτερες πιθανότητες ήπιας νόσου. Ωστόσο η αποτελεσματικότητα σημειώνεται στους ασθενείς που λαμβάνουν συμπληρωματικό οξυγόνο μόνο, όχι όμως σε διασωλήνωση και high flow. Δεν σημειώθηκαν σημαντικές ανεπιθύμητες ενέργειες.
Μελέτη pine-tree: Μελέτησε την προληπτική χορήγηση remdesivir για την αποφυγή εισαγωγής στον νοσοκομείο και θανάτου εκτός νοσηλείας. Συμμετείχαν ασθενείς άνω των 60 ετών ή με συννοσηρότητα. Τρεις δόσεις στα εξωτερικά ιατρεία μείωσαν 87% τις πιθανότητες θανάτου/νοσηλείας. Άλλη προδημοσιευμένη μελέτη έδειξε ότι τρεις ημέρες με Remdesivir σε ασθενείς από ομάδα υψηλού κινδύνου έδειξε θετικά αποτελεσματικότητα, προς το παρόν όμως παραμένει η οδηγία για χορήγηση σε ασθενείς με συμπληρωματικό οξυγόνο, κατέληξε ο κ. Σύψας.
Molnupiravir (Merck): Ωθεί τον ιό σε μεταλλάξεις έως την εξόντωσή του, ωστόσο πρόσθεσε ο καθηγητής μελέτη σε πειραματόζωα έδειξε ότι προκαλεί μεταλλάξεις και στα κύτταρα των θηλαστικών, γι΄αυτό δεν χορηγείται σε εγκυμονούσες, πρόσθεσε ο καθηγητής. Ωστόσο η έγκριση για χρήση λόγω επείγουσας ανάγκης από FDA και EMA «ήρθε» από την αποτελεσματικότητά του για νοσηλεία και θάνατο κατά 50%. Ο EMA έδωσε στα μέσα φθινοπώρου μια αρχική έγκριση αλλά τώρα αναμένεται η απάντηση για πλήρη άδεια.
Paxlovid (Pfizer): Τα ερευνητικά αποτελέσματα σε ασθενείς με παράγοντα κινδύνου για σοβαρή νόσο έδειξαν ότι μειώνει πιθανότητες νοσηλείας/θανάτου κατά 89% αν ξεκινήσει στις τρεις ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων. Δεν σημειώθηκαν παρενέργειες σε σύγκριση με το εικονικό φάρμακο. Αναμένεται οριστική έγκριση από FDA και EMA. Ωστόσο αλληλεπιδρά με πολλά φάρμακα και πρέπει να δοθεί με προσοχή, πρόσθεσε ο καθηγητής.
Φάρμακα και μετάλλαξη omicron: Δρουν στην ίδια περιοχή του ιού που συμβαίνουν και οι μεταλλάξεις, επομένως δεν αναμένονται αρνητικές επιπτώσεις στην αποτελεσματικότητα, εκτιμά ο κ. Σύψας. Oι Merck και Pfizer ανακοίνωσαν ότι τα φάρμακά τους παραμένουν αποτελεσματικό, όπως έδειξαν οι σχετικές μελέτες. «Αντιικά φάρμακα με ισχυρή δράση που παρεμποδίζουν τη μόλυνση είναι ο επόμενος μεγάλος στόχος», ανέφερε ο καθηγητής και πρόσθεσε πως τα διαθέσιμα φάρμακα μπορούν να ληφθούν και από ασθενείς υπό αγωγή για άλλη λοίμωξη, όπως ο HIV.
Αντωνιάδου: Ο ρόλος των μονοκλωνικών
Ο ρόλος των μονοκλωνικών αντισωμάτων στην αντιμετώπιση της COVID-19 ήταν το θέμα που προσέγγισε κατά την ομιλία της η Αναστασία Αντωνιάδου, καθηγήτρια Λοιμωξιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών και μέλος της Εθνικής Επιτροπής εξέτασης αιτημάτων για χορήγηση μονοκλωνικών. «Ο εμβολιασμός παραμένει το κυριότερο μέσον για να ανακόψουμε την επίθεση της μετάλλαξης omicron» τόνισε στην αρχή, σημειώνοντας πως τα μονοκλωνικά βελτιώνουν απλώς τη νόσηση σε ασθενείς με σοβαρούς παράγοντες κινδύνου και αποτελούν εξωνοσοκομειακή θεραπεία που δεν υποκαθιστά τον ρόλο του εμβολιασμού.
Στόχος των μονοκλωνικών είναι η πρωτεΐνη ακίδα του κορωνοϊού, ώστε να εμποδιστεί η είσοδος και πολλαπλασιασμός του ιού. Χορηγούνται με εφάπαξ έγχυση και έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά έναντι της Δέλτα. Όμως δεν συστήνονται σε ασθενείς με οξυγόνο. Αν δοθούν μέσα στις τρεις πρώτες ημέρες σε ασθενείς με νόσο ήπιας ή μέτριας βαρύτητας μπορούν να μειώσουν κατά 50-85% τον κίνδυνο θανάτου /νοσηλείας. Μπορούν να λειτουργήσουν και προφυλακτικά πριν ή μετά την έκθεση, πρόσθεσε η καθηγήτρια και εξήγησε ότι χορηγούνται συνδυαστικά, με αποτέλεσμα αν ο ιός εξουδετερώσει ένα μονοκλωνικό, το άλλο να μπορεί να συνεχίσει τη δράση του.
Οι σχετικές μελέτες έδειξαν ότι χορήγηση στην πρώτη εβδομάδα νόσησης συνέβαλαν σε ήπια συμπτώματα κατά 3-11% αλλά και ταχύτερη ανάρρωση, με επιμέρους ανάλυση να δείχνει ότι η αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών είναι μεγαλύτερη σε ασθενείς υψηλού κινδύνου. «Αυτός είναι και ο σκοπός της χρήσης τους», τόνισε η κ. Αντωνιάδου.
Regen-Cov (casirivimab /imdevimab): Το φάρμακο που διαθέτουμε και στην Ελλάδα καθώς αποτελεί το μόνο με έγκριση από την ΕΕ, για το οποίο έχουν δημοσιευτεί τα περισσότερα δεδομένα και έχουν δείξει ότι η χορήγησή του εντός 7 ημερών πέτυχε 71% μείωση πιθανοτήτων θανάτου/νοσηλείας και ταχύτερη υποχώρηση συμπτωμάτων κατά 4 ημέρες σε ασθενείς από την ομάδα υψηλού κινδύνου. Προδημοσιευμένη μελέτη με συμμετέχοντες που δεν είχαν αντισώματα έναντι του ιού (οροαρνητικοί) είχαν 24% λιγότερες πιθανότητες θανάτου μετά τη λήψη των μονοκλωνικών. Εντούτοις ακόμα ερευνάται η αποτελεσματικότητα σε νοσηλευόμενους ασθενείς, σχολίασε η κ. Αντωνιάδου.
Στην Ελλάδα: Χορηγείται σε ασθενείς υψηλού κινδύνου που δεν χρειάζονται οξυγόνο, από ηλικίες 12 ετών, ενώ υπάρχει μια προτεραιοποίηση στους παράγοντες κινδύνου (καρκίνοι, ανασοκαταστολή, μεταμοσχεύσεις κ.α.) για την χορήγησή τους. Πρέπει να είναι στις 5 ημέρες με ήπια συμπτώματα και εκτός νοσοκομείου, με επιβεβαιωμένη νόσο με PCR έλεγχο. Για τη χορήγηση αποστέλλει αίτημα ο θεράπων ιατρός (ογκολόγος, γυναικολόγος, ρευματολόγος, παθολόγος κ.α.). Κάποιες συννοσηρότητες όπως χρόνια νεφρική νόσος, αρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης ή παχυσαρκία με Δείκτη Μάζας Σώματος άνω του 40, είναι στις κατηγορίες προς χορήγηση αλλά πολύ χαμηλά στην προτεραιοποίηση
Πρόληψη: Για κάποια μονοκλωνικά όπως το Tixagevimab/cilgavimab έχει αποδειχθεί ότι συμβάλλουν κατά 77% στην πρόληψη μόλυνσης σε άτομα με παράγοντες κινδύνου. Αναμένεται ωστόσο ακόμα η έγκρισή τους από τον FDA, με την προφυλακτική τους δράση να προορίζεται αποκλειστικά για ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ή άτομα που λόγοι υγείας δεν τους επιτρέπουν να εμβολιαστούν και όχι για τον γενικό πληθυσμό.
Omicron και μονοκλωνικά: Δεδομένα στο στάδιο της προδημοσίευσης αναφέρουν ενδείξεις για μη αποτελεσματικότητα των μονοκλωνικών έναντι της Όμικρον. To Sotromivab έχει αποδειχθεί δραστικότερο κατά τα πειράματα στο εργαστήριο. «Οι εταιρείες δουλεύουν εντατικά ώστε να παράξουν φάρμακα ικανά να ”πιάνουν” και την παραλλαγή Omicron», πρόσθεσε η καθηγήτρια.
Ειδήσεις σήμερα:
«Τα κρούσματα με τη μετάλλαξη Omicron διπλασιάζονται ανά 2-3 ημέρες» λένε Θεοδωρίδου – Θεμιστοκλέους
Κορωνοϊός: Aκόμα 85 θάνατοι, 670 οι διασωληνωμένοι, 3.689 τα νέα κρούσματα
