Ελπίδα στους Έλληνες ασθενείς με καρκίνο του προστάτη και μεταστάσεις στα οστά δίνει το διχλωριούχο ράδιο-223, το οποίο έχει τεκμηριωθεί ότι αυξάνει το προσδόκιμο και την ποιότητα ζωής στους συγκεκριμένους πάσχοντες. Ωστόσο, στη χώρα μας οι ασθενείς για την πρόσβαση στην καινοτόμο αυτή θεραπεία βρίσκονται αντιμέτωποι με αρκετά και σοβαρά εμπόδια.
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος στους άνδρες, καθώς σύμφωνα με επιδημιολογικά δεδομένα ένας άνδρας έχει 17% πιθανότητες να νοσήσει κατά τη διάρκεια της ζωής του. Επίσης, αποτελεί την πέμπτη αιτία καρκινικού θανάτου, παγκοσμίως, καθώς ο γενικός πληθυσμός των ανδρών έχει 3% πιθανότητα να πεθάνει από καρκίνο του προστάτη. Στη μεταστατική νόσο, επιβιώνει λιγότερο από το 1/3 των πασχόντων στην πενταετία, διότι ο προχωρημένου σταδίου καρκίνος του προστάτη στο 80-90% των περιπτώσεων δίνει μεταστάσεις πέραν του προστατικού αδένα, κυρίως στα οστά. Οι οστικές μεταστάσεις είναι επώδυνες και συντελούν σε μειωμένο προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών με καρκίνο ανθεκτικό στην ορμονική θεραπεία. Το προσδόκιμο επιβίωσης των ασθενών με οστικές μεταστάσεις στην πενταετία είναι περίπου 30%.
Για την υποκατηγορία των ασθενών με καρκίνο του προστάτη που έχει δώσει μεταστάσεις και στα οστά οι ογκολόγοι στη χώρας έχουν επισήμως από το 2017 στη διάθεσή τους στο διχλωριούχο ράδιο-223, ενώ το Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» στην Αθήνα είχε ήδη αρχίσει να το χορηγεί σε πάσχοντες από τα τέλη του 2016.
Όπως εξηγεί μιλώντας στο ygeiamou.gr o Αναστάσιος Μπούτης, Παθολόγος Ογκολόγος, στην Α’ Παθολογική Ογκολογική Κλινική του «Θεαγένειου» Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, «το διχλωριούχο ράδιο-223 αποτελεί ραδιοϊσότοπο, το οποίο δεσμεύεται εκλεκτικά σε περιοχές αυξημένου οστικού μεταβολισμού. Μιμείται το ασβέστιο και συγκεντρώνεται στις οστικές μεταστατικές εντοπίσεις, όπου εκπέμπει άλφα-σωματίδια υψηλής ενέργειας και ασκεί ισχυρή κυτταροτοξική δράση προκαλώντας θραύσεις διπλής έλικας του DNA. Περαιτέρω έχει την ιδιότητα ταχείας απόδοσης υψηλής ενέργειας σε σχετικά πολύ μικρότερη απόσταση, απ’ ότι τα βήτα-σωματίδια που έχουν χρησιμοποιηθεί παλαιότερα σε ιατρικές εφαρμογές, με αποτέλεσμα την ελαχιστοποίηση της τοξικής επίδρασης στα γειτονικά όργανα και ιδιαίτερα στο μυελό των οστών. Βάσει των παραπάνω ιδιοτήτων το ράδιο-223 αποτελεί ασφαλή θεραπεία με υψηλή αποτελεσματικότητα και χαμηλά ποσοστά αιματολογικής κυρίως και σπανιότερα γαστρεντερολογικής τοξικότητας».
Μάλιστα, όπως προσθέτει ο κ. Μπούτης, «ο μοναδικός μηχανισμός δράσης του διχλωριούχου ραδίου-223 καθιστά αρκετά πιθανή τη μελλοντική επέκταση της χρήσης του σε οστικές μεταστάσεις από άλλους συμπαγείς όγκους, όπως ο καρκίνος του μαστού ή του πνεύμονα ή πρωτοπαθή νεοπλάσματα των οστών. Τέτοιες χρήσεις ήδη ερευνώνται στο πλαίσιο κλινικών δοκιμών. Επιπλέον και παρά τους τρέχοντες εν ισχύ περιορισμούς, αναμένεται η επέκταση της χρήσης του σε πρωιμότερες φάσεις της εξέλιξης του καρκίνου του προστάτη αλλά και ο συνδυασμός του με άλλους θεραπευτικούς χειρισμούς, όπως οι θεραπείες που στοχεύουν τον ανδρογονικό υποδοχέα».
Εμπόδια αλά ελληνικά
Για τη χορήγηση της θεραπείας του διχλωριούχου ράδιου-223 απαιτείται η βαθμονόμηση (πιστοποίηση) των πυρηνικών τμημάτων των νοσοκομείων, όπως και έχει ήδη γίνει στα: «Θεαγένειο», «Μεταξά», Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας, «Αλεξάνδρα», «Άγιος Σάββας», «Αττικόν», «Ευαγγελισμός», Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, «Άγιοι Ανάργυροι», Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ρίου. Και αυτό διότι η πρώτη ύλη για το τελικό παρασκεύασμα παραγγέλνεται στο Ινστιτούτο Ενέργειας της Νορβηγίας (όπου και υπάρχει ειδική γραμμή παραγωγής) και αποστέλλεται στο εκάστοτε νοσοκομείο ανά τον κόσμο, όπου το αρμόδιο τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής το εξατομικεύει με βάσει τα ατομικά χαρακτηριστικά του ασθενή (βάρος, ηλικία, στάδιο της νόσου κ.α.).
Στην Ελλάδα το 2018, 40 ασθενείς υποβλήθηκαν σε θεραπεία με διχλωριούχο ράδιο-223. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, ο μέσος ασθενής με καρκίνο του προστάτη και μεταστάσεις στα οστά έλαβε 4-5 δόσεις του φαρμάκου. Έκαστη δόση (χορηγείται μια ανά τέσσερις εβδομάδες) στοιχίζει 3.600 ευρώ και καλύπτεται πλήρως από τα δημόσια ασφαλιστικά ταμεία. Φυσικά έχει προηγηθεί ειδική ονομαστική έγκριση της θεραπείας, ανά ασθενή, από αρμόδια επιτροπή του ΕΟΠΥΥ δεδομένου ότι πρόκειται για Φάρμακο Υψηλού Κόστους (ΦΥΚ).
Αν και όπως προαναφέρθηκε έχουν πιστοποιηθεί κομβικά ελληνικά νοσοκομεία ως προς τη συγκεκριμένη θεραπεία, δυστυχώς, αυτό δεν σημαίνει ότι οι ασθενείς έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στο διχλωριούχο ράδιο-223. Για παράδειγμα, στον «Άγιο Σάββα», στο «Αττικόν» και στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας δεν εφαρμόζεται η συγκεκριμένη θεραπεία για διάφορους λόγους, στην περίπτωση του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης υπάρχουν ελλείψεις προσωπικού στα αρμόδια ιατρικά τμήματα, στον «Ευαγγελισμό» πάλι δεν υπάρχει ενδιαφέρον από το αρμόδιο τμήμα Πυρηνικής Ιατρικής, ενώ στο Νοσοκομείο «Μεταξά» του Πειραιά δεν γίνονται δεκτοί ασθενείς από άλλα νοσοκομεία. Οπότε πρακτικά για να κάνει κανείς τη θεραπεία με διχλωριούχο ράδιο-223 έχει την επιλογή των: «Θεαγένειο», «Αλεξάνδρα», «Άγιοι Ανάργυροι» και Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ρίου, με ότι αυτό συνεπάγεται σε περίπτωση που δεν κατοικεί πλησίον αυτών των δημοσίων δομών.
