Την «πόρτα» της χώρας μας χτύπησε η νέα μετάλλαξη VOC 202012/01 του κορωνοϊού SARS-CoV-2, που πρωτοανιχνεύθηκε στη Βρετανία τον περασμένο Σεπτέμβριο και πλέον έχει εξαπλωθεί πέραν της Γηραιάς Αλβιώνας.
Πώς εντοπίστηκαν τα 4 κρούσματα
Συγκεκριμένα τέσσερις ταξιδιώτες από το Ηνωμένο Βασίλειο που έφτασαν στην Ελλάδα στις 30 Δεκεμβρίου υπεβλήθησαν λήψη ρινοφαρυγγικού επιχρίσματος για μοριακό έλεγχο (PCR test) στο αεροδρόμιο, από τον οποίο προέκυψε ότι ήταν φορείς του κορωνοϊού. Εν συνεχεία τα τέσσερα δείγματα εστάλησαν για περαιτέρω ανάλυση στα εργαστήρια του Ιδρύματος Ιατροβιοτεχνολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, που διήρκεσε 48 ώρες, και αφού αναλύθηκαν χιλιάδες γονίδια του ιού τελικά διαπιστώθηκε χθες Κυριακή ότι οι τέσσερις ταξιδιώτες ήταν φορείς της μετάλλαξης VOC 202012/01.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι υγειονομικές αρχές της χώρας μας ήταν σε εγρήγορση από την πρώτη στιγμή που διαπιστώθηκε ότι η συγκεκριμένη μετάλλαξη είχε περάσει τα σύνορα της Βρετανίας. Εν όψει λοιπόν των εορτών Χριστουγέννων και Πρωτοχρνιάς είχε δοθεί, από την Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων του υπουργείου Υγείας για τον νέο κορωνοϊό, κατευθυντήρια οδηγία προς τις κινητές μονάδες που πραγματοποιούν ελέγχους στις πύλες εισόδου της Ελλάδας, με έμφαση τους πολίτες που προέρχονται από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Ο εντοπισμός των τεσσάρων κρουσμάτων στα εργαστήρια του Ιδρύματος Ιατροβιοτεχνολογικών Ερευνών της Ακαδημίας Αθηνών, είναι μόνο η αρχή, καθώς σε εξέλιξη βρίσκεται η ανάλυση και άλλων δειγμάτων από φορείς του νέου κορωνοϊού με αφετηρία τη Βρετανία.
Σε καραντίνα οι φορείς της μετάλλαξης
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τέσσερις ταξιδιώτες στους οποίους εντοπίστηκε το στελεχος VOC 202012/01 έχουν τεθεί σε καραντίνα από τις 30 Δεκεμβρίου που βρέθηκαν θετικοί, όπως ισχύει για όλους όσοι είναι φορείς ανεξαρτήτως αυτής ή άλλης μετάλλαξης του SARS-CoV-2.
Παράλληλα, συναγερμός έχει σημάνει και στην Κύπρο καθώς εντοπίστηκαν 12 φορείς της νέας μετάλλαξης. Όπως έκανε γνωστό χθες Κυριακή το υπουργείο Υγείας της χώρας, πρόκειται για άτομα που είχε επιστρέψει από το Ηνωμένο Βασίλειο το διάστημα 6-20 Δεκεμβρίου 2020 και από τα 19 δείγματα που εξετάστηκαν, στα 12 εξ αυτών εντοπίστηκε το στέλεχος VOC 202012/01.
«Σαρώνει» η νέα μετάλλαξη
Στη Βρετανία όπου πρωτοεντοπίστηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο η μετάλλαξη, πλέον έχει καταστεί κυρίαρχη. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) οι φορείς της στη Νοτιοανατολική, Ανατολική Αγγλία και την ευρύτερη περιοχή του Λονδίνου έχουν σημειώσει ραγδαία αύξηση. Έως τις 26 Δεκεμβρίου είχαν επιβεβαιωθεί εργαστηριακά περισσότερα από 3.000 κρούσματα που αποδίδονταν στην VOC 202012/01.
Οι υγειονομικές αρχές όλων των χωρών του πλανήτη είναι σε εγρήγορση καθώς έχουν εντοπιστεί φορείς της μετάλλαξης στο Βέλγιο, τη Δανία, τη Φινλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισλανδία, την Ιρλανδία, την Ιταλία, την Ολλανδία, τη Νορβηγία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και τη Σουηδία, καθώς επίσης στην Αυστραλία, τον Καναδά, το Χονγκ Κονγκ, την Ινδία, το Ισραήλ, την Ιορδανία, τον Λίβανο, την Ελβετία, τη Νότια Κορέα, τη Σιγκαπούρη και τις ΗΠΑ.
Μια δεύτερη μετάλλαξη καραδοκεί
Με προσοχή παρακολουθούν οι διεθνείς υγειονομικοί φορείς και την κατάσταση στη Νότια Αφρική. Εκεί έχει εντοπιστεί μια παρεμφερής μετάλλαξη του κορωνοϊού, η 501.V2. Το στέλεχος αυτό πρωτοεντοπίστηκε σε δείγμα τον περασμένο Οκτώβριο και έκτοτε έχουν καταγραφεί πάνω από 300 περιστατικά και θεωρείται ότι πυροδοτεί το δεύτερο κύμα της επιδημίας στη Νότια Αφρική.
Στις 22 Δεκεμβρίου δύο κρούσματα της μετάλλαξης 501.V2 εντοπίστηκαν στο Ηνωμένο Βασίλειο και αφορούσαν ταξιδιώτες από τη Νότια Αφρική. Στις 28 Δεκεμβρίου ένα ακόμα κρούσμα της εντοπίστηκε στη Φινλανδία, ομοίως σε ταξιδιώτη με προέλευση τη Νότια Αφρική.
Πώς επηρεάζουν οι νέες μεταλλάξεις την πορεία της πανδημίας
Από τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα, τόσο η VOC 202012/01 που κυριαρχεί στην Ευρώπη όσο και η 501.V2, σχετίζονται με υψηλότερη μεταδοτικότητα του κορωνοϊού. Η αφρικανική μετάλλαξη ωστόσο φαίνεται να προκαλεί και σοβαρότερη νόσηση, κάτι που δεν ισχύει στην περίπτωση της βρετανικής.
Σύμφωνα με το ECDC, «είναι υψηλή η πιθανότητα περαιτέρω εξάπλωσης των μεταλλάξεων του SARS-CoV-2, VOC 202012/01 και 501.V2. Κι ενώ δεν υπάρχουν προς το παρόν στοιχεία που να τεκμηριώνουν ότι τα στελέχη αυτά είναι πιο επικίνδυνα, λόγω της μεγάλης μεταδοτικότητάς τους, η επίπτωση τους στη νόσο COVID-19 σε ότι αφορά τις νοσηλείες και τους θανάτους αξιολογείται ως υψηλή, ειδικά στους ηλικιωμένους ή στα άτομα με συνοσυρότητες».
Επομένως το ECDC θεωρεί ότι ο συνολικός κίνδυνος από την αυξημένη επίπτωση στα συστήματα Υγείας τις επόμενες εβδομάδες, είναι υψηλός.
Δεν επηρεάζεται η αποτελεσματικότητα των εμβολίων
Παρά την αυξημένη μεταδοτικότητα του κορωνοϊού που συνεπάγονται οι δύο νέες μεταλλάξεις, δεν φαίνεται προς το παρόν τουλάχιστον να επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των εμβολίων για τη νόσο COVID-19. «Ο συσχετισμός αυτός βέβαια θα πρέπει να εξετάζεται καθώς προχωρά ο εμβολιασμός του πληθυσμού σε όλες τις χώρες», τονίζει το ECDC.
Γεγονός είναι ότι η βρετανική μετάλλαξη VOC 202012/01 έχει επιφέρει αλλαγές στην πρωτεΐνη ακίδα S, περιλαμβανομένης και μιας αλλαγής στην περιοχή δέσμευσης του υποδοχέα. Τα περισσότερα από τα εμβόλια βασίζονται σε αλληλουχίες της πρωτεΐνης ακίδας S. Συνεπώς είναι πολύ σημαντικό οι επιστήμονες να παρακολουθούν τις όποιες αλλαγές στην πρωτεΐνη αυτή. Τα διαθέσιμα στοιχεία από άλλες μεταλλάξεις που έχουν συμβεί στην περιοχή δέσμευσης του υποδοχέα δείχνουν ότι δεν επηρεάζουν την ανοσοαπόκριση ατόμων που έλαβαν το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech που βασίζεται σε mRNA (γενετικό υλικό) για την εξουδετέρωση τέτοιων μεταλλάξεων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει επίσης δηλώσει πως δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία εάν η βρετανική μετάλλαξη μπορεί να επηρεάσει την αποτελεσματικότητα των εμβολίων. Ενώ στο ίδιο μήκος κύματος και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΜΑ) ξεκαθαρίζει ότι, «προς το παρόν δεν υπάρχει καμία απόδειξη που να υποδεικνύει ότι το εμβόλιο δεν είναι αποτελεσματικό εναντίον του νέου στελέχους».
Τέλος ο Αμερικανικός Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) υπενθυμίζει ότι τα εγκεκριμένα εμβόλια είναι «πολυκλωνικά», δηλαδή παράγουν αντισώματα που στοχεύουν πολλά σημεία της πρωτεΐνης S. «Ο ιός πιθανότατα θα χρειαστεί να συσσωρεύσει πολλαπλές μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη S για να αποφύγει την ανοσία που προκαλείται από τα εμβόλια ή από τη φυσική λοίμωξη. Η ικανότητα αποφυγής της ανοσίας που προκαλείται από εμβόλιο, θα ήταν πιθανότατα ανησυχητική, επειδή μόλις εμβολιαστεί μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, θα υπάρξει ανοσολογική πίεση που θα μπορούσε να ευνοήσει και να επιταχύνει την εμφάνιση των λεγόμενων μεταλλάξεων ‘διαφυγής’», σύμφωνα με τον FDA. Προς το παρόν, όμως, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτό συμβαίνει και οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι «μεταλλάξεις διαφυγής» είναι απίθανο να εμφανιστούν λόγω της φύσης του SARS-CoV-2.
