Οι Έλληνες γνωρίζουν πολλά για τον κορωνοϊό και την επιδημία που ο ιός έχει προκαλέσει, αλλά όχι και κατά βάση τα σωστά. Τα ΜΜΕ είναι η κύρια πηγή πληροφόρησης και ενημέρωσης για την πανδημία, με ό,τι αυτό σημαίνει για τον ρόλο και την ευθύνη τους. Γνωρίζουν για παράδειγμα σε γενικές γραμμές πώς μεταδίδεται ο κορωνοϊός και πώς να προστατεύονται. Αλλά την ίδια στιγμή, 1 στους 2 Έλληνες πιστεύει πως ο ιός δημιουργήθηκε σε εργαστήριο, αντίληψη που συγκεντρώνει μεγάλο ποσοστό στο γυναικείο φύλο, στους ηλικιωμένους και σε όσους έχουν λάβει μόνο πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Ωστόσο, η πανδημία επαναπροσδιόρισε τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν οι Έλληνες τα εμβόλια και τον εμβολιασμό, καθώς όσοι ανήκουν σε ευπαθή ομάδα δήλωσαν πως η πανδημία COVID-19 βελτίωσε τη στάση τους απέναντι στα εμβόλια.

Τις γνώσεις, τις αντιλήψεις και τις πρακτικές των Ελλήνων έναντι της νόσου Covid-19 αποτυπώνει έρευνα που πραγματοποίησε το Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας και Έκβασης Νοσημάτων – CLEO (cleoresearch.org), μέσω τηλεφώνου και μέσω διαδικτύου (50-50%) η οποία είναι μία από τις πρώτες μελέτες που εξέτασαν τις γνώσεις, τις αντιλήψεις και τις πρακτικές (Knowledge – Attitudes – Practices / KAP) του γενικού ενήλικου πληθυσμού στην Ελλάδα σχετικά με την COVID-19. Το CLEO ιδρύθηκε το 2011, με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, με στόχο τη βελτίωση της ασφάλειας των ασθενών και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στα ελληνικά νοσοκομεία, με έμφαση στην πρόληψη των νοσοκομειακών λοιμώξεων και στην ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών.

«Δεδομένου ότι έως σήμερα δεν υπάρχει ούτε αποτελεσματική θεραπεία ούτε εμβόλιο για την COVID-19, αλλά και ότι αναμένουμε το δεύτερο κύμα της πανδημίας, τα ευρήματα της παρούσας έρευνας μπορεί να είναι εξαιρετικά πολύτιμα για τους αξιωματούχους της δημόσιας υγείας της χώρας μας καθώς μας δίνουν πληροφορίες σχετικά με πληθυσμιακές ομάδες στις οποίες χρειάζεται να εστιάσουν στοχευμένες παρεμβάσεις πρόληψης ή καμπάνιες ενημέρωσης για τον περιορισμό της διασποράς του ιού και την αποφυγή μελλοντικών κρίσεων δημόσιας υγείας», τονίζει ο Δρ. Θεοκλής Ζαούτης, Επιστημονικός Διευθυντής του CLEO, με την ευκαιρία της μελέτης.

Η δύναμη της γνώσης στην αντιμετώπιση της πανδημίας

Η πανδημία COVID-19 έφερε τα εθνικά συστήματα υγείας αντιμέτωπα με πρωτόγνωρες προκλήσεις. Η Ελλάδα, όπως και οι περισσότερες χώρες, εφάρμοσε επειγόντως μέτρα, όπως οι κοινωνικές αποστάσεις, η καραντίνα, οι περιορισμοί στα ταξίδια και τις μεταφορές και το κλείσιμο των συνόρων, προκειμένου να περιοριστεί η διασπορά, να μειωθεί ο κίνδυνος νόσησης και έτσι να αποφευχθεί η υπερφόρτωση του συστήματος υγείας.

Ωστόσο, οι γνώσεις, οι αντιλήψεις ή και οι παρανοήσεις του κοινού σχετικά με τις μεταδοτικές ασθένειες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην τήρηση αυτών των μέτρων και στην ευρύτερη διαχείριση της πανδημίας.

Λαμβάνοντας αυτά υπόψιν, η μελέτη του CLEO στόχευσε στη διερεύνηση των γνώσεων και των αντιλήψεων που διαμορφώθηκαν το προηγούμενο διάστημα στην ελληνική κοινότητα σχετικά με την COVID-19 και κατά πόσον αυτά τα δεδομένα ενδέχεται να συνδέονται με αλλαγή στη στάση των Ελλήνων έναντι άλλων μεθόδων πρόληψης, όπως π.χ. ο εμβολιασμός.

Οι ηλικίες των συμμετεχόντων στην έρευνα κυμαίνονταν από 18 έως 90 έτη και το ένα τρίτο (1/3) από αυτούς ανήκαν σε κάποια ευπαθή ομάδα.

Γνώσεις για τον κορωνοϊό

Σε ό,τι αφορά τις μεθόδους πρόληψης, το πλύσιμο των χεριών και η τήρηση ασφαλούς απόστασης αναδεικνύονται οι πιο δημοφιλείς. Οι γυναίκες και τα άτομα άνω των 24 ετών ήταν πιο πιθανό να γνωρίζουν τα 5 πιο κοινά συμπτώματα που σχετίζονται με τη νόσο COVID-19. Ωστόσο, ποσοστό 11,2% των ερωτηθέντων πιστεύουν λανθασμένα ότι ο κορωνοϊός μεταδίδεται μέσω ζώων ή κουνουπιών και το 27,6% μέσω των τροφών.

grafima1koronoios

grafhma2koronoios

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην έρευνα ανέφερε πως τα ΜΜΕ είναι η κύρια πηγή πληροφόρησης και ενημέρωσης για την πανδημία, γεγονός το οποίο επιβεβαιώνει ότι αυτά αποτελούν βασικό δίαυλο που επηρεάζει την κοινή γνώμη και θα μπορούσαν να προκαλέσουν αλλαγή συμπεριφοράς.

Αντιλήψεις

Σε ό,τι αφορά τη στάση και τις αντιλήψεις του κοινού σχετικά με την νόσο, αυτές φάνηκαν να σχετίζονται με κοινωνικο-δημογραφικά χαρακτηριστικά όπως η εκπαίδευση, η ηλικία και το φύλο. Το ποσοστό όσων πιστεύουν ότι ο SARS-CoV2 αναπτύχθηκε από ανθρώπους σε εργαστήρια ήταν ιδιαιτέρως υψηλό, στο 45,6% των ερωτηθέντων. Από αυτούς, υψηλότερο ήταν το ποσοστό ατόμων σε μεγαλύτερες ηλικίες (άνω των 24 ετών, με σταδιακά αυξητική τάση) καθώς και των γυναικών σε σύγκριση με τους άνδρες, ενώ ήταν χαμηλότερο σε άτομα που έχουν λάβει πανεπιστημιακή εκπαίδευση, σε αντίθεση με όσους έχουν λάβει μόνο πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

grafhma3koronoios

Πρακτικές

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το εύρημα ότι άτομα που ανήκουν σε ευπαθή ομάδα δήλωσαν πως η πανδημία COVID-19 βελτίωσε τη στάση τους απέναντι στα εμβόλια. Γενικότερα, όσοι άρχισαν να έχουν πιο θετική στάση απέναντι στα εμβόλια λόγω της πανδημίας, ανέφεραν ότι είναι πιο πιθανό να κάνουν φέτος το εμβόλιο της γρίπης σε σχέση με τον περασμένο χρόνο, αλλά και το εμβόλιο για την COVID-19 όταν θα είναι διαθέσιμο.

Γράφημα 4. Στάσεις σχετικά με τον εμβολιασμό

grafima4koronoios

Αντίστοιχα, όσοι πιστεύουν ότι ο SARS-CoV2 μεταδίδεται πιο εύκολα από τον ιό της γρίπης Η1Ν1 δηλώνουν ότι πλένουν συχνότερα τα χέρια τους και ότι προτίθενται να κάνουν το εμβόλιο για την COVID-19 όταν γίνει διαθέσιμο. Εξίσου διατεθειμένοι να κάνουν το εμβόλιο δήλωσαν και όσοι πιστεύουν πως ο SARS-CoV2 είναι πιο θανατηφόρος.

grafima5koronoios

grafima6koronoios

Τέλος, οι συμμετέχοντες ρωτήθηκαν σχετικά με τα κίνητρά τους για να απομονωθούν κοινωνικά αυτοβούλως. Ως βασικότερα κίνητρα ανέφεραν το φόβο μετάδοσης του ιού σε άλλους και την επιθυμία να μειωθεί η διασπορά της νόσου στην κοινότητα, ενώ ο φόβος για τη δική τους ζωή ήταν αυτό που αναφέρθηκε λιγότερο ως κίνητρο. Θα μπορούσε, λοιπόν, να ενισχυθεί η κοινωνική απομόνωση εάν δοθεί έμφαση στο κοινό καλό, συμπεραίνουν οι συντάκτες της έρευνας.