Σύμφωνα με τον Όμηρο, ο Δίας αποπλάνησε την Ήρα σε ένα ορεινό λιβάδι με κρόκους και άλλα φυτά, ενώ η αυγή παρουσιάζεται πάντα κροκόπεπλη. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Κρόκος, φίλος του Ερμή, τραυματίστηκε θανάσιμα κατά την εξάσκηση δισκοβολίας, και τρεις σταγόνες από το αίμα του έβαψαν το φυτό κρόκος (τα στίγματα του υπέρου). Ήταν γνωστό φυτό στους Μινωίτες, το αναφέρουν ο Θεόφραστος (κρόκινο μύρον), ο Ιπποράτης, ο Διοσκουρίδης, ο Στράβωνας, ο Πλίνιος, ο Κέλσος, ο Γαληνός, ο Απίκιος και οι Βυζαντινοί (εκτός της μαγειρικής έχει χρησιμοποιηθεί και στην αγιογραφία). Το σαφράν αποτελεί ένα από τα πολλά συστατικά του εκκλησιαστικού Άγιου Μύρου.
Ιδιότητες
- Ορεκτική
- Ευστόμαχη
- Τονωτική
- Αντιοξειδωτική
- Αντισηπτική
- Αντικαταθλιπτική
- Ηρεμιστική
- Αναλγητική
- Αντισπασμωδική
- Αντιμικροβιακή
- Αφροδισιακή
- Αντιθρομβωτική
Μαγειρική
Χρησιμοποιούνται μόνοι οι στύλοι του υπέρου («νήματα») του άνθους, ενώ για ένα κιλό αρτύματος απαιτούνται περίπου 150.000 άνθη. Για τον λόγο αυτό θεωρείται το ακριβότερο μπαχαρικό ή άρτυμα. Χρησιμοποιείται σε ψαρικάω και σε ψαρόσουπες (π.χ. bouillabaisse), στην πηχτή σμέρνας, στην paella (παέγια) και σε συνταγές ρυζιού ή ριζότο με κρέατα, σε ζυμαρικά (π.χ. γεμιστά λαζάνια Αστυπάλαιας), σε σάλτσες, σε αρτοσκευάσματα και επιδόρπια, στην τυροκομία και την ποτοποιία, καθώς και για αρωματισμό-χρωματισμό του τσίπουρου και της τσικουδιάς. Στο Άγιο Όρος, οι μοναχοί φτιάχνουν ένα ιδιαίτερο οξύμελι με μέλι, κρόκο, άνηθο και ξίδι.
Συστατικά
Αιθέριο έλαιο (σαφρανάλη, κινεόλη, φενεθενόλη, πινένιο, βορνεόλη, γερανιόλη, λιμονένιο, π-κυμένιο, λιναλοόλη κ.α.), καροτενοειδή (κυρίως κροκίνες και πικροκροκίνη, καθώς και σε μικρότερες ποσότητες λυκοπένιο, ζεαξανθίνη, α-, β- και γ-καροτένια), βιταμίνες Α, Β (κυρίως Β1, Β2, Β3, Β6 και Β9) και C, χαλκός, κάλιο, νάτριο, μαγγάνιο, σίδηρος, σελήνιο, ψευδάργυρος, μαγνήσιο, φώσφορος.
