Ερευνητές από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σάο Πάολο στη Βραζιλία (FM-USP) συνεργάστηκαν με Ευρωπαίους συναδέλφους τους, μεταξύ των οποίων και Έλληνες, και αξιολόγησαν τις συμπεριφορές που οδηγούν σε αύξηση του βάρους των εφήβων.
Το κύριο εύρημα της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο Scientific Reports είναι ότι η παράλειψη του πρωινού γεύματος, μια κλασική συνήθεια των εφήβων, σχετίζεται άμεσα με αυξημένη περίμετρο μέση και δείκτη μάζας σώματος στη συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα. Η τάση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε μη ισορροπημένη διατροφή και άλλες ανθυγιεινές συμπεριφορές, καθιστώντας σε βάθος χρόνου τους εφήβους ευάλωτους στην αύξηση του βάρους τους.
«Βρήκαμε ότι η παράλειψη του πρωινού γεύματος σχετίζεται με δείκτες παχυσαρκίας στους εφήβους, ανεξάρτητα από άλλους παράγοντες. Οι έφηβοι που έχουν αυτή τη συνήθεια πιθανότατα αντικαθιστούν ένα υγιεινό σπιτικό γεύμα με ανθυγιεινό φαγητό, πράγμα που μεταφράζεται σε κατανάλωση προμαγειρεμένου φαγητού με πολλές θερμίδες και χαμηλή θρεπτική αξία», αναφέρει η επιδημιολόγος και μέλος του τμήματος Προληπτικής Ιατρικής του FM-USP, Elsie Costa de Oliveira Forkert.
Οι επιστήμονες αξιολόγησαν τη σχέση μεταξύ των συμπεριφορών που σχετίζονται με το ενεργειακό ισοζύγιο στους εφήβους και των δεικτών του συνολικού και κοιλιακού λίπους, αναλύοντας δεδομένα από δύο μεγάλες έρευνες σε Ευρώπη και Βραζιλία.
Τα ευρωπαϊκά δεδομένα προήλθαν από μια μελέτη στην οποία συμμετείχαν 3.528 έφηβοι 12,5 έως 17,5 ετών από 10 μεγάλες πόλεις που στρωματοποιήθηκαν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο, την περιοχή και την κοινωνικοοικονομική τους κατάσταση. Σημειώνεται ότι η αναλογία μεταξύ αγοριών και κοριτσιών ήταν περίπου η ίδια, με 47,7% και 52,3% αντίστοιχα και επικεφαλής ερευνητής ήταν ο Luis Alberto Moreno, καθηγητής στη Σχολή Επιστημών Υγείας του Πανεπιστημίου της Σαραγόσα στην Ισπανία.
Τα βραζιλιάνικα δεδομένα προήλθαν από μελέτη, στην οποία χρησιμοποιήθηκε παρόμοια μεθοδολογία και περιελάμβανε 991 εφήβους μεταξύ 14 και 18 ετών, με το 45,5% να είναι αγόρια και το 54,5% κορίτσια, οι οποίοι αξιολογήθηκαν για καρδιαγγειακούς παράγοντες και άλλες συμπεριφορές σχετικά με την υγεία τους. Επικεφαλής εδώ ήταν ο Augusto Cesar Ferreira de Moraes, καθηγητής στο Τμήμα Επιδημιολογίας του FM-USP.
Η νέα αυτή μελέτη, λοιπόν, ανέλυσε δεδομένα σχετικά με το βάρος, το ύψος και το δείκτη μάζας σώματος, ως ενδεικτικούς παράγοντες συνολικής παχυσαρκίας και δεδομένα για την περίμετρο μέσης και την αναλογία βάρους-ύψους ως ενδεικτικούς παράγοντες κοιλιακής παχυσαρκίας.
Οι συμπεριφορές σχετικά με το ενεργειακό ισοζύγιο μετρήθηκαν μέσω ερωτηματολογίων για τα επίπεδα δραστηριότητας στο σπίτι και στο σχολείο, ενώ οι καθιστικές συμπεριφορές ανάλογα με τον χρόνο που περνούσαν οι έφηβοι μπροστά από μια οθόνη και τη διάρκεια του ύπνου τους. Τέλος, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα ξεχωριστό ερωτηματολόγιο που διερευνούσε τις συμπεριφορές και τις ανησυχίες σχετικά με τις διατροφικές επιλογές, προτιμήσεις και συνήθειες.
Ανάμεσα στις ερωτήσεις αυτές ήταν και το αν οι έφηβοι συνήθιζαν να παραλείπουν το πρωινό.
«Μεταξύ των συμπεριφορών σχετικά με το ενεργειακό ισοζύγιο που αναλύθηκαν, ο ισχυρότερος συσχετισμός βρέθηκε ανάμεσα στην παράλειψη του πρωινού και τα αυξημένα μέσα επίπεδα δεικτών παχυσαρκίας», σημειώνει σχετικά η Δρ. Forkert.
Καθιστικές συνήθειες, περισσότερες θερμίδες
Τα δεδομένα τόσο από την ευρωπαϊκή όσο και από τη βραζιλιάνικη μελέτη έδειξαν ότι τα έφηβα αγόρια ήταν κατά μέσο όρο παχύτερα και ψηλότερα και είχαν μεγαλύτερη περίμετρο μέσης από τα κορίτσια.
«Στα αγόρια που παρέλειπαν το πρωινό, η περίμετρος μέσης κατά μέσο όρο ήταν 2,61 εκατοστά μεγαλύτερη στους Ευρωπαίους και 2,13 εκ. μεγαλύτερη στους Βραζιλιάνους, σε σύγκριση με τα αγόρια που συνήθως έτρωγαν πρωινό. Από την άλλη, όταν εξετάσαμε το πώς ο ύπνος επηρέαζε τη σχέση μεταξύ άλλων συμπεριφορών και των δεικτών παχυσαρκίας, βρήκαμε ότι ο μέσος δείκτης μάζας σώματος για τα αγόρια από την Ευρώπη και τη Βραζιλία που παρέλειπαν το πρωινό ήταν 1.29 kg/m² και 1.69 kg/m² αντίστοιχα υψηλότερος, σε σύγκριση με εκείνους που έτρωγαν πρωινό, ακόμα και αν κοιμόντουσαν επαρκώς (από οκτώ ώρες και πάνω κάθε μέρα).
Όπως αποδείχθηκε, τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια της μελέτης, η παράλειψη του πρωινού ήταν η βασική συμπεριφορά σχετική με το ενεργειακό ισοζύγιο που συνδεόταν θετικά με ενδεικτικούς παράγοντες παχυσαρκίας, όπως ο δείκτης μάζας σώματος, η περίμετρος μέσης και η αναλογία μέσης-ύψους.
