Οι κάτοικοι των πόλεων, τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι παίρνουν περισσότερα αντιβιοτικά από ό,τι οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών και οι άνθρωποι μέσης ηλικίας, ενώ η χρήση των φαρμάκων αυτών μειώνεται καθώς αυξάνεται το επίπεδο μόρφωσης των ατόμων στις εύπορες χώρες. Τα δεδομένα αυτά αποτελούν τις τρεις πιο κυρίαρχες τάσεις που εντοπίστηκαν από ερευνητές του Πανεπιστημίου της Βόννης σε μελέτη που θα δημοσιευθεί στο International Journal of Hygiene and Environmental Health.
Οι επιστήμονες αξιολόγησαν 73 δημοσιεύσεις σχετικά με τη χρήση αντιβιοτικών από ανθρώπους που δε νοσηλεύονται σε νοσοκομεία σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για ζήτημα μείζονος σημασίας, αν αναλογιστούμε ότι σήμερα χορηγούνται υπερβολικά πολλά αντιβιοτικά χωρίς αυτό να είναι πάντα απαραίτητο. Συνέπεια της κατάστασης αυτής είναι η αντίσταση, με αποτέλεσμα ελάχιστα φάρμακα πλέον να αποδεικνύονται αποτελεσματικά κατά ορισμένων βακτηρίων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα περισσότερα αντιβιοτικά λαμβάνονται από ασθενείς που δε χρήζουν νοσηλείας, με το σχετικό ποσοστό στην Ευρώπη να ξεπερνά το 85% των περιπτώσεων.
Οι συγγραφείς της μελέτης, Δρ. Dennis Schimiege και Δρ. Timo Falkenberg, αξιολόγησαν σχεδόν 600 μεταβλητές και τις χώρισαν σε 45 ομάδες, για κάθε μία από τις οποίες στη μελέτη αναφέρεται αν πρέπει να θεωρηθεί πιθανός παράγοντας επιρροής.
Όπως αναδεικνύεται από τα ευρήματα, λοιπόν, υπάρχουν στοιχεία ότι τα παιδιά και οι ηλικιωμένοι είναι πιο πιθανό να παίρνουν αντιβιοτικά σε σχέση με τους μεσήλικες, ενώ αντίθετα το υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης τείνει να έχει περιοριστική επίδραση. Ωστόσο, ο τελευταίος αυτός συσχετισμός φαίνεται πως ανατρέπεται στις χώρες με χαμηλότερα εισοδήματα – «ίσως επειδή είναι πιο πιθανό οι μορφωμένοι άνθρωποι είτε να έχουν πρόσβαση στο σύστημα υγείας είτε να έχουν την οικονομική δυνατότητα να επισκεφθούν έναν γιατρό ή να αγοράσουν φάρμακα», σημειώνει ο Δρ. Schmiege.
Όσον αφορά στις γεωγραφικές παραμέτρους, ξεχωρίζει η διαφορά μεταξύ αστικών και αγροτικών περιοχών, με αρκετές δημοσιεύσεις να δείχνουν ότι η χρήση αντιβιοτικών είναι αυξημένη στα αστικά κέντρα. «Πιστεύουμε ότι αυτό ίσως να οφείλεται στην καλύτερη πρόσβαση σε χειρουργεία και φαρμακεία», σχολιάζει ο Δρ. Schmiege. Η συγκέντρωση των γιατρών στις περιοχές αυτές φαίνεται πως αποτελεί επίσης έναν παράγοντα, σε αντίθεση με τις αυξημένες τιμές φαρμάκων που μειώνουν τις πωλήσεις των αντιβιοτικών.
Γεγονός είναι πως παραμένουν λίγες οι έρευνες σχετικά με τις κοινωνικο-πολιτισμικές παραμέτρους που ενισχύουν τη χρήση αντιβιοτικών, με την εκάστοτε πολιτιστική ταυτότητα ενδεχομένως να έχει κάποια επιρροή. Για παράδειγμα, οι πολίτες των ανδροκρατούμενων κοινωνιών, που θεωρούνται και πιο ανταγωνιστικές, χρησιμοποιούν περισσότερα αντιβιοτικά κατά μέσο όρο. Η κατάσταση είναι παρόμοια και σε κοινωνίες που παραδοσιακά αποφεύγουν την αβεβαιότητα. «Γενικά, όμως, παρατηρούμε μια σαφή ανάγκη για έρευνα στον τομέα αυτό», τονίζει ο Δρ. Dennis Schmiege.
Τέλος, η μελέτη αναδεικνύει και μια σαφή ανισορροπία, με τις χώρες χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων να μην εκπροσωπούνται σωστά σε σύγκριση με τις πλουσιότερες, πράγμα που αποτελεί ένα ακόμα σημείο μελλοντικών ερευνών.
