Πόσο αθώος είναι ο «λήθαργος»; Είναι όλα εντάξει αν καθημερινά κοιμόμαστε ελάχιστα; Σύμφωνα με μελέτη ερευνητών από τα πανεπιστήμια του Μάντσεστερ, της Οξφόρδης, του Νιούκασλ, του Λονδίνου και του Τορόντο, ο υπερβολικός ή ελλιπής ύπνος συμβάλλει στην εμφάνιση ιδιοπαθούς πνευμονικής ίνωσης, μιας νόσου του πνεύμονα η οποία στοιχίζει τη ζωή σε χιλιάδες ανθρώπους ετησίως.
Συγκεκριμένα, η Ιδιοπαθής Πνευμονική Ίνωση (ΙΠΙ) είναι μία χρόνια, μη αναστρέψιμη, προοδευτικά εξελισσόμενη και τελικά θανατηφόρος πνευμονική νόσος. Η αιτιολογία της είναι άγνωστη και ο μέσος όρος επιβίωσης είναι τα 3-5 έτη μετά τη διάγνωση.
Στην Ελλάδα, η εκτιμώμενη επίπτωση της νόσου είναι 1-5 νέες περιπτώσεις ανά 100.000 άτομα, εντοπίζεται σπάνια σε άτομα κάτω των 50 ετών και είναι συχνότερη στους άνδρες.
Η νόσος στα αρχικά της στάδια είναι ασυμπτωματική. Σε πρώτο στάδιο, παρουσιάζονται δύσπνοια, κόπωση και βήχας, συμπτώματα κοινά για πολλά πνευμονολογικά και καρδιολογικά νοσήματα. Η δύσπνοια, το κυρίαρχο σύμπτωμα της ΙΠΙ, προοδευτικά επιδεινώνεται. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι η απώλεια βάρους, τα δέκατα, οι μυαλγίες κ.α. Η μέση διάρκεια των συμπτωμάτων μέχρι την διάγνωση της νόσου είναι 1-2 έτη.
Χαρακτηριστικό της ΙΠΙ είναι η ουλοποίηση των πνευμόνων: βαθμιαία οι κυψελίδες (που αποτελούν τους χώρους όπου γίνεται η ανταλλαγή των αερίων: οξυγόνου, διοξειδίου του άνθρακα) αντικαθίστανται από ίνες (ινώδη ιστό) που δεν μπορούν να εκτελέσουν αυτήν την ανταλλαγή των αερίων. Η εξέλιξη αυτή από κυψελίδες σε ινώδη ιστό σε άλλους ασθενείς εξελίσσεται πολύ γρήγορα και στη συνέχεια σταθεροποιείται, ενώ σε άλλους εξελίσσεται προοδευτικά με τα χρόνια.
Η απορρύθμιση των βιολογικών ρολογιών
Οι άνθρωποι με ύπνο 4 ή λιγότερων ωρών σε καθημερινή βάση, είχαν διπλάσιες πιθανότητες να εμφανίσουν πνευμονική ίνωση, ενώ εκείνοι που κοιμούνταν 11 ώρες ή περισσότερο σε μια μέρα, τριπλασίαζαν τις πιθανότητες. Μικρότεροι, αλλά ακόμα υψηλοί, οι κίνδυνοι παρατηρήθηκαν και στους ανθρώπους που μένουν ξάγρυπνοι ή εργάζονταν έως αργά τη νύχτα.
Βασική αιτία, κατά τα ευρήματα, είναι η απορρύθμιση των βιολογικών ρολογιών, τα οποία ρυθμίζουν σχεδόν κάθε κύτταρο του ανθρώπινου οργανισμού καθ’ όλο το 24ωρο για βασικές λειτουργίες όπως ο ύπνος, η έκκριση ορμονών και ο μεταβολισμός.
Στους πνεύμονες, το «ρολόι» εντοπίζεται στους αεραγωγούς. Ωστόσο, οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι σε ασθενείς με πνευμονική ίνωση, το ρολόι εντοπίζεται στις κυψελίδες.
Μελέτες σε ποντίκια αποκάλυψαν ότι η απορρύθμιση αυτών των ρολογιών μπορούσε να ενεργοποιήσει τη διαδικασία ινοποίησης των κυψελίδων, αυξάνοντας τις πιθανότητες να εμφανίσουν την πνευμονική νόσο.
Η πρωτεΐνη REVERBα
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι μια βασική πρωτεΐνη του ρολογιού των κυψελίδων (REVERBα) μπορεί να μεταβάλει τη λειτουργία του κολλαγόνου, μιας βασικής πρωτεΐνης, που επηρεάζει την ίνωση των πνευμόνων.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορούν με διάφορες χημικές ενώσεις να αντιγράψουν τη λειτουργία του REVERBα. Ήδη κατάφεραν να αποδείξουν ότι η παραπάνω μέθοδος μπορεί να μειώσει την παραγωγή ινώδους ιστού στους πνεύμονες ατόμων με αυτή την ασθένεια.
Ο Δρ Peter Cunningham, συνεργάτης στην έρευνα, δήλωσε: «Είναι συναρπαστικό το ότι η δραστηριότητα του βιολογικού ρολογιού αυξάνεται στην ινώδη νόσο. Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι το ρολόι διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και σε λοιμώξεις, τον καρκίνο και τον διαβήτη. Η ανακάλυψη αυτή, ανοίγει το μονοπάτι για εύρεση θεραπείας για την ανίατη έως σήμερα νόσο».
