Η εξέλιξη λειτουργεί με συμβιβασμούς και αυτό αφορά και τον ανθρώπινο εγκέφαλο. Διότι, αφενός, οι άνθρωποι έχουν ανώτερες μαθησιακές, γνωστικές και προσαρμοστικές ικανότητες από τα άλλα θηλαστικά, έχουν όμως και τάσεις προς άγχος, κατάθλιψη και άλλες ψυχικές διαταραχές, σε αντίθεση με τα ζώα.
Ο καθηγητής Νευροβιολογίας Rony Paz από το ισραηλινό ερευνητικό κέντρο Weizmann Institute of Science υποστηρίζει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος της σύγχρονης εποχής μοιάζει πολύ με τα… πλυντήρια ρούχων στο εξής: Είναι πολύ πιο εξελιγμένος ώστε να επιτελεί σύνθετες λειτουργίες, αλλά και πολύ πιο επιρρεπής στην ανάπτυξη βλαβών, π.χ. διαταραχών.
Μαζί με μια ομάδα ερευνητών διεξήγαγαν προσφάτως πειράματα που συνέκριναν την αποτελεσματικότητα του νευρωνικού κώδικα σε ανθρώπους και μακάκους πιθήκους και διαπίστωσαν ότι καθώς αυτός γίνεται πιο εξελιγμένος διαχρονικά, η ανθεκτικότητα που αποτρέπει τα σφάλματα, μειώνεται. Τα ευρήματά τους, τα οποία εμφανίστηκαν πρόσφατα στο Cell, μπορεί να εξηγήσουν γιατί διαταραχές όπως αυτή της Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας, το άγχος, η κατάθλιψη, η Μετατραυματική Αγχώδης Διαταραχή, ακόμη και ο αυτισμός είναι κοινές στον ανθρώπινο πληθυσμό (και όχι στα ζώα). Αυτό οφείλεται σίγουρα στις ανατομικές μας διαφορές, αλλά και στον αυξημένο αριθμό νευρώνων. Ωστόσο, οι διαφορές του νευρωνικού κώδικα, που αποτελούν το λογισμικό του εγκεφάλου, δεν έχουν ακόμη εξερευνηθεί. Εδώ, λοιπόν, ήρθε το Weizmann Institute να συνεισφέρει στην εν λόγω προβληματική.
Εξελιγμένοι αλλά ευάλωτοι
Ο Raviv Pryluk, ερευνητής της ομάδας του καθηγητή Paz, σχεδίασε έναν τρόπο για να ελέγξει και να συγκρίνει την αποτελεσματικότητα του νευρικού κώδικα σε διάφορες περιοχές του εγκεφάλου. «Καθορίσαμε ως αποτελεσματική επικοινωνία εκείνη που χρησιμοποιεί τη μικρότερη ποσότητα ενέργειας για να μεταδώσει τη μέγιστη πληροφορία, να μεταδώσει ένα όσο το δυνατόν πιο περίπλοκο μήνυμα με τα λιγότερα λόγια», λέει ο ίδιος. Οι ερευνητές κατέγραψαν την ηλεκτρική δραστηριότητα των μεμονωμένων νευρώνων τόσο στον άνθρωπο όσο και σε πιθήκους, σε δύο περιοχές: στον προμετωπιαίο φλοιό, όπου συμβαίνουν λειτουργίες όπως η λήψη αποφάσεων και η ορθολογική σκέψη, και στην αμυγδαλή του εγκεφάλου, που είναι υπεύθυνη για βασικές λειτουργίες επιβίωσης καθώς και για τα συναισθήματα.
Τα ευρήματα της έρευνας έδωσαν στήριξη στη θεωρία της «πλυντηρίου» που προαναφέρθηκε: Ο νευρωνικός κώδικας και των δύο περιοχών στον ανθρώπινο εγκέφαλο ήταν πιο αποτελεσματικός στη μετάδοση της πληροφορίας από τον αντίστοιχο των πιθήκων. Ενώ, παρότι η αμυγδαλή των πιθήκων είναι λιγότερο εξελιγμένη, η πιθανότητα να παρουσιάσει σφάλματα είναι πολύ μικρή – κάτι που είναι σημαντικό για την επιβίωση των ζώων. Στον αντίποδα, η ανθρώπινη αμυγδαλή είναι πολύ πιο επιρρεπής σε σφάλματα, κάτι που εκδηλώνεται συχνά με διαταραχές και κατάρρευση.
