Παρά το γεγονός ότι ένα στα δέκα άτομα παγκοσμίως, δηλαδή περίπου 850 εκατομμύρια, πάσχουν από χρόνια νεφρική νόσο, οι προσπάθειες για την πρόληψη και θεραπεία της μοιραίας αυτής πάθησης παραμένουν ανεπαρκείς ακόμα και στις προηγμένες χώρες, ενώ στον αναπτυσσόμενο κόσμο είναι ανύπαρκτες οι όποιες παρεμβάσεις.
Η χρόνια νεφρική νόσος, χαρακτηρίζεται σιωπηλή επιδημία καθώς όταν τεθεί η διάγνωση έχει πια φτάσει σε προχωρημένο στάδιο και εξαιτίας αυτού υπολογίζεται ότι γίνεται αιτία θανάτου 1,2 εκατομμυρίων ατόμων ετησίως, ενώ η οξεία νεφρική βλάβη εκτιμάται ότι είναι αιτία επιπλέον 1,7 εκατομμυρίων θανάτων. Στην Ελλάδα, εκτιμάται ότι το 2017 έχασαν τη ζωή τους από χρόνια νεφρική νόσο 3.581 άνθρωποι, καθώς οι ασθενείς υπολογίζονται σε πάνω από 10.000, οι οποίοι για να επιβιώσουν, υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση με τεχνητό νεφρό, περιτοναϊκή κάθαρση ακόμα και μεταμόσχευση νεφρού.
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού (14 Μαρτίου) η Διεθνής Εταιρεία Νεφρολογίας και η Διεθνής Ομοσπονδία των Νεφρολογικών Ιδρυμάτων αναλαμβάνουν δράση και με το σύνθημα «Νεφρική Υγεία Για Όλους Παντού» θέλοντας να μας ευαισθητοποιήσουν για τη σοβαρή σιωπηλή επιδημία της χρόνιας νεφρικής νόσου. Σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις για το Παγκόσμιο Φορτίο των Ασθενειών (2017) η χρόνια νεφρική νόσος είναι η 12η αιτία θανάτου παγκοσμίως, αφήνοντας στην 13η θέση τη φυματίωση, τον HIV (14η) και την ελονοσία στην 21η. Επίσης, είναι η έκτη ταχύτερα αναπτυσσόμενη αιτία θανάτου παγκοσμίως, την περίοδο 1990-2017.
Επιπλέον, μελέτες έδειξαν ότι ο αριθμός των ατόμων ανά την υφήλιο που πάσχουν από χρόνια νεφρική νόσο αυξάνεται συνεχώς και αναμένεται το 2030 ο αριθμός των ατόμων που θα πάσχουν από τελικού σταδίου νόσο, και θα υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, να φθάσει τα 5,4 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο, περίπου διπλάσιος από τον αριθμό τους το 2010.
Με το φετινό σύνθημα οι διεθνείς φορείς επιθυμούν να ενθαρρύνουν τις χώρες να επενδύσουν περισσότερα κεφάλαια στην θεραπεία των πασχόντων από χρόνια νεφρική νόσο αφού ακόμα και σε χώρες που η πρόσβαση στις δομές υγείας είναι επαρκείς, πρέπει να γίνουν περισσότερα πράγματα για την καλύτερη διάγνωση και θεραπεία της νόσου.
«Θέλουμε να έχουν πρόσβαση σε διαγνωστικές εξετάσεις, όπως εξετάσεις ούρων και αίματος, και πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας όλοι οι άνθρωποι ασχέτως με το σε ποια χώρα του πλανήτη ζουν. Ο έλεγχος των ατόμων υψηλού κινδύνου και η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία μπορεί να συντελέσει σε εξοικονόμηση πόρων και να προλάβει ή να καθυστερήσει την τελικού σταδίου νεφρική νόσο, όπου πλέον η αιμοκάθαρση ή η μεταμόσχευση νεφρού είναι μονόδρομος», εξηγεί ο καθηγητής Philip Kam Tao Li, αντιπρόεδρος της Επιτροπής για την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού.
«Αλλά για να είναι διαθέσιμες αυτές οι υποδομές, πρέπει οι χώρες να έχουν διαφανείς πολιτικές υγείας», συμπληρώνει ο Guillermo Garcia, μέλος της ίδιας επιτροπής.
«Θέλουμε να διασφαλίσουμε ότι οι νεφροπαθείς θα έχουν πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες υγείας που χρειάζονται, όπως μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και έλεγχο της χοληστερόλης τους αλλά και σημαντικά φάρμακα για να ανακοπεί ή να καθυστερήσει η εξέλιξη της νόσου», καταλήγει ο καθηγητής Philip Kam Tao Li.
Οι νεφροί είναι ζωτικής σημασίας όργανα για την εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού καθώς έχουν ρόλο «καθαριστή» του αίματος και αποβολής των πλεοναζόντων υγρών, ενώ συμβάλλουν στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης του αίματος και της οξύτητας στο σώμα. Η χρόνια νεφρική νόσος είναι η βαθμιαία απώλεια της ικανότητα των νεφρών να επιτελούν σωστά τις προαναφερόμενες λειτουργίες και μπορεί να αποδοθεί στην υπέρταση, τον διαβήτη, την παχυσαρκία, το κάπνισμα και άλλους παράγοντες κινδύνου.
Ένα στα τρία άτομα στον γενικό πληθυσμό διατρέχει αυξημένο κίνδυνο χρόνιας νεφρικής νόσου και ενώ υπολογίζεται ότι το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού πάσχει από τη συγκεκριμένη πάθηση, οι εννέα στους δέκα εξ αυτών δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν.
Σε ορισμένες προηγμένες χώρες, μελέτες έχουν δείξει ότι η συχνότητα της χρόνιας νεφρικής νόσου είναι πολύ υψηλότερη από τη μέση παγκόσμια συχνότητα: για παράδειγμα, ένα στα τέσσερα άτομα στο Βέλγιο έχει χρόνια νεφρική νόσο, ενώ στην Πολωνία, τη Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο, περίπου ένας στους έξι. Αλλά τελικά, ο ανεπαρκής προληπτικός έλεγχος του πληθυσμού και η ενημέρωση για την πάθηση είναι κοινή συνισταμένη όλων των χωρών, ανεξαρτήτως κοινωνικοοικονομικής ανάπτυξης.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού διατρέχει αυξημένο κίνδυνο χρόνιας νεφρικής νόσου επειδή έχει έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου, όπως υπέρταση, διαβήτη, παχυσαρκία, είναι καπνιστές, πάνω από 60 ετών, κατάγονται από την Αφρική, την Ασία και την Αυστραλία-Νέα Ζηλανδία, έχουν εδραιωμένη καρδιαγγειακή νόσο, οικογενειακό ιστορικό νεφρικής ανεπάρκειας ή ιστορικό οξείας νεφρικής βλάβης. Λοιμώξεις, αφυδάτωση ή βλάβη από φαρμακευτική αγωγή αλλά και χρήση τοξικών ουσιών είναι οι κύριες αιτίες της οξείας νεφρικής βλάβης.
«Η παγκόσμια σιωπηλή επιδημία της χρόνιας νεφρικής νόσου ακολουθεί αυξητική τάση καθώς παράγοντες, όπως το κάπνισμα, η παχυσαρκία, ο διαβήτης και η υπέρταση είναι σε ανοδική πορεία σε πολλές περιοχές του πλανήτη, παράλληλα με τη γήρανση του πληθυσμού. Ένας άλλος παράγοντας που συνεισφέρει στη νόσο και αναγνωρίστηκε πρόσφατα είναι η έκθεση στις κακές περιβαλλοντικές συνθήκες, όπως η ατμοσφαιρική ρύπανση. Ενθαρρύνουμε λοιπόν οποιονδήποτε έχει ένα ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου για χρόνια νεφρική νόσο, να επισκεφθεί τον γιατρό του και να υποβληθεί στον απαραίτητο έλεγχο. Μπορεί να αποβεί σωτήριο για τη ζωή του», επισημαίνει η καθηγήτρια Deidra Crews, μέλος της Επιτροπής για την Παγκόσμια Ημέρα Νεφρού.
Τέλος, οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι «απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως η υγιεινή διατροφή, η κατανάλωση άφθονου νερού, η πλούσια σε φυτικές ίνες και με λίγο αλάτι δίαιτα, η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας, η αποχή από το κάπνισμα και ο έλεγχος του διαβήτη, της υπέρτασης, σε περίπτωση που πάσχει κάποιος και η μη λήψη φαρμάκων χωρίς ιατρική σύσταση, μπορεί να επιβραδύνει την πρόοδο της χρόνιας νεφρικής νόσου έως και κατά 50% και σε μερικές περιπτώσεις να αναστρέψει τη νεφρική βλάβη».
