Καζάνι που σιγοβράζει είναι ο χώρος του φαρμάκου. Τα αργά νομοθετικά αντανακλαστικά που χαρακτηρίζουν την ηγεσία του υπουργείου Υγείας σχετικά με σημαντικά ζητήματα της φαρμακευτικής πολιτικής, όπως οι αλλαγές στην τιμολόγηση και την αποζημίωση των φαρμάκων ή στον υπολογισμό του clawback, σε συνδυασμό με τη διαφορετική οπτική από την οποία «βλέπουν» τα μέτρα αυτά οι εκπρόσωποι της φαρμακοβιομηχανίας, δημιουργούν μια συνεχή, «αθόρυβη» κινητικότητα στο πεδίο του φαρμάκου.
Οι προαναφερθείσες, αλλά και άλλες, αλλαγές στη φαρμακευτική πολιτική αναμένονταν από το περασμένο Φθινόπωρο να αποτυπωθούν σε νομοσχέδιο που θα κατατίθεντο στη Βουλή ως το τέλος του έτους, κάτι που δεν έγινε. Ο υπουργός Υγείας είχε παρουσιάσει τον περασμένο Δεκέμβριο στους εκπροσώπους της φαρμακοβιομηχανίας τα βασικά μέτρα αυτής της πολιτικής, πριν αυτά συζητηθούν στη Βουλή, με τους εκπροσώπους του κλάδου να διατυπώνουν τις όποιες ενστάσεις τους.
Ωστόσο, πλέον η κατάσταση φαίνεται ρευστή, με τους επικεφαλής της Αριστοτέλους να μην είναι έτοιμοι να δώσουν χρονοδιάγραμμα και λεπτομέρειες για τα πολυαναμενόμενα νομοθετήματα. Π.χ. το πολυνομοσχέδιο της φαρμακευτικής πολιτικής για το οποίο μιλούσαν στο υπουργείο Υγείας, δεν έχει κατατεθεί ακόμη ούτε και γνωρίζουν αν τελικά θα κατατεθεί ένα πολυνομοσχέδιο ή μικρότερα νομοθετήματα. Το προεκλογικό σκηνικό αλλά και όσα διαδραματίζονται τις τελευταίες ημέρες στη Βουλή φαίνεται να κλονίζουν την ούτως ή άλλως χλιαρή πεποίθηση των εκπροσώπων του κλάδου ότι οι επικεφαλής της Αριστοτέλους θα υλοποιήσουν όσα δεσμεύτηκαν ή υπόσχονται για το φάρμακο.
Η τιμολόγηση των φαρμάκων και ο τρόπος υπολογισμού του clawback (είναι η υπέρβαση της κλειστής φαρμακευτικής δαπάνης που οι φαρμακευτικές εταιρίες καλούνται να καλύψουν επιστρέφοντας χρήματα στο κράτος) αποτελούν θέματα που απασχολούν πολύ τον φαρμακευτικό κλάδο. Ιδίως στο θέμα του αριθμού των χωρών της ευρωζώνης από τις οποίες θα προκύπτει ο μέσος όρος της τιμής των οn patent φαρμάκων (πρωτότυπων φαρμάκων), η Αριστοτέλους επιμένει στην τιμολόγηση με βάση την τιμή από τις δύο χαμηλότερες τιμές της ευρωζώνης και οι φαρμακευτικές εταιρίες, κυρίως οι πολυεθνικές, ζητούν τον μέσο όρο της τιμής από τρεις χώρες της ευρωζώνης.
Αντίθετα, οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, στο θέμα της τιμολόγησης των φαρμάκων εμφανίζονται ικανοποιημένες από τις δεσμεύσεις της Αριστοτέλους, καθώς τα γενόσημα θα λαμβάνουν το 65% της τιμής του off-patent έναντι του 50% που λαμβάνουν σήμερα. Αλλαγές προωθούνται και στο θέμα της αποζημίωσης των γενοσήμων από τον ΕΟΠΥΥ, με τους εκπροσώπους της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας να διεκδικούν σθεναρά την προστασία των προϊόντων τους -είναι χαρακτηριστικό ότι στο πλαίσιο πρόσφατου συνεδρίου εκπρόσωπος κορυφαίας εταιρίας μίλησε «για το bullying που έχουν υποστεί τα γενόσημα φάρμακα».
Ωστόσο, οι όποιες οριακές ισορροπίες διαμορφώνονται για την τιμολόγηση των φαρμάκων μοιάζουν να ανατρέπονται από τα μέτρα για το clawback. Το -ουδέν μονιμότερο του προσωρινού μέτρο που ψηφίστηκε το 2012 και θα καταργηθεί το 2022- clawback έχει φθάσει σε δυσθεώρητο ποσό κι αυτό είναι ένας κοινός τόπος για όλες τις φαρμακευτικές. Από το 2013 ως σήμερα το clawback έχει σχεδόν δεκαπλασιαστεί: από 130 εκατ. ευρώ που ήταν το 2013 έφθασε το 2018 σε 1,3 δισ. ευρώ.
Και αυτό στο οποίο συμφωνούν επίσης οι φαρμακευτικές εταιρίες είναι πως το clawback είναι μια απτή απόδειξη της μη εφαρμογής ή της αποτυχίας των περίφημων μεταρρυθμίσεων στον χώρο της υγείας. Η ετήσια φαρμακευτική δαπάνη για το 2018 ήταν 1,945 δισ. ευρω και όχι μόνο δεν συγκρατήθηκε εντός των ορίων αλλά η υπέρβαση ανήλθε σε 1,3 δισ. ευρώ. Μάλιστα, για τις μεταρρυθμίσεις, ο πρόεδρος του PhRMA Innovation Forum, Πρόεδρος της Επιτροπής Φαρμακευτικών Εταιριών του Ελληνο-Αμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου και της Janssen Ελλάδος, κ. Μάκης Παπαταξιάρχης ανέφερε πρόσφατα ότι είναι αποσπασματικές και τόνισε ότι μετάβαση δεν μπορεί να γίνει χωρίς ρήξεις.
Ωστόσο, από κει κι έπειτα αρχίζουν οι μεγάλες διαφωνίες. Οι ελληνικές φαρμακευτικές εταιρίες θεωρούν πως το clawbac «θεριεύει» από τα Φάρμακα Υψηλού Κόστους που διακινούνται κυρίως από πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρίες. Και πως η κατανομή αυτής της τεράστιας υπέρβασης γίνεται ανισομερώς σε βάρος των ελληνικών εταιριών που εκτός των άλλων καταγράφουν συνεχή συμπίεση στις τιμές των φαρμάκων τους.
Και οι πολυεθνικές όμως φαρμακευτικές εταιρίες βλέπουν το ήδη στρεβλό όπως το έχουν χαρακτηρίσει επανειλημμένα μέτρο του clawback, να …στραβώνει ακόμη περισσότερο καθώς το υπουργείο Υγείας θα υπολογίζει πλέον την υπέρβαση στην κλειστή ετήσια φαρμακευτική δαπάνη με βάση το 70-30, δηλαδή 70% βάσει του μεριδίου αγοράς κάθε εταιρίας και 30% βάσει της ανάπτυξης του προϊόντος. Οι φαρμακευτικές εταιρίες θεωρούν πως με τον νέο τύπο προσδιορισμού, οι επιβαρύνσεις τους θα είναι μεγαλύτερες.
