Στη «σκιά» της πανδημίας κορωνοϊού εορτάζεται φέτος η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου (4 Φεβρουαρίου) για να μας υπενθυμίσει ότι ο καρκίνος είναι η δεύτερη κύρια αιτία θνησιμότητας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ο καρκίνος παρουσίασε αυξητική τάση κατά τη διάρκεια του 2021, με 2,7 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις και 1,3 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι η Ευρώπη έχει το ένα τέταρτο όλων των περιπτώσεων καρκίνου και λιγότερο από το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι προφανές ότι ο καρκίνος αποτελεί τεράστια απειλή για την κοινωνία. Ο συνολικός οικονομικός αντίκτυπος του καρκίνου στην Ευρώπη είναι 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι το 40% των καρκίνων μπορούν να προληφθούν, αλλά μόνο το 3% των προϋπολογισμών για την Υγεία δαπανάται επί του παρόντος για την προαγωγή της υγείας και την πρόληψη ασθενειών. Επομένως, τα περιθώρια δράσης είναι τεράστια.
Η δράση για την πρόληψη του καρκίνου και τον υγιεινό τρόπο ζωής εξυπηρετεί επίσης την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και άλλων μη μεταδοτικών ασθενειών όπως οι καρδιαγγειακές παθήσεις και ο διαβήτης, καθώς μοιράζονται κοινούς παράγοντες κινδύνου.
Σύμφωνα με τις εκθέσεις της ΕΕ για την Κατάσταση Υγείας, ο καρκίνος είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες πρόωρων θανάτων στην ΕΕ. Έχει αντίκτυπο όχι μόνο στην ατομική υγεία, αλλά έχει επίσης σημαντικό κοινωνικό και οικονομικό αντίκτυπο, καθώς ασκεί πίεση στα εθνικά συστήματα υγειονομικής περίθαλψης και κοινωνικής προστασίας, στους κρατικούς προϋπολογισμούς και επηρεάζει την παραγωγικότητα και την ανάπτυξη της οικονομίας.
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου
Το 2020, 2,7 εκατομμύρια άνθρωποι στην ΕΕ διαγνώστηκαν με καρκίνο και άλλοι 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από αυτόν, συμπεριλαμβανομένων πάνω από 2.000 νέων. Αν δεν ληφθούν άμεσα αποτελεσματικά μέτρα, τα κρούσματα καρκίνου αναμένεται να αυξηθούν κατά 24% έως το 2035, καθιστώντας τον την κύρια αιτία θανάτου στην ΕΕ.
Παράλληλα, υπολογίζεται ότι υπάρχουν περισσότεροι από 12 εκατομμύρια επιζώντες από καρκίνο στην Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων περίπου 300.000 επιζώντων από καρκίνο της παιδικής ηλικίας, χάρη στην πρόοδο της Επιστήμης.
Το Ευρωπαϊκό Σχέδιο Καταπολέμησης του Καρκίνου – που παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του 2021 – με χρηματοδότηση 4 δισεκατομμυρίων ευρώ, συμπεριλαμβανομένων 1,25 δισεκατομμυρίων ευρώ από το μελλοντικό πρόγραμμα EU4Health έχει ως στόχο την υποστήριξη των κρατών μελών σε επίπεδο χάραξης πολιτικής για να διασφαλιστεί ότι όλοι οι πολίτες της ΕΕ θα έχουν ίση πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας πρόληψη, διάγνωση, θεραπεία και μετέπειτα φροντίδα του καρκίνου.
Πρόκειται για μια πολιτική δέσμευση για την αντιστροφή του ρεύματος κατά του καρκίνου και ένα ακόμη σκαλοπάτι προς μια ισχυρή Ευρωπαϊκή Ένωση Υγείας και μια πιο ασφαλή, καλύτερα προετοιμασμένη και πιο ανθεκτική ΕΕ.
Εξάλλου, το φετινό κεντρικό θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καρκίνου είναι το «κλείσιμο της ψαλίδας στην φροντίδα των ογκολογικών ασθενών».
Η πανδημία της COVID-19 επηρέασε και τον καρκίνο, με περίπου ένα εκατομμύριο περιπτώσεις να παραμένουν αδιάγνωστες. Έναν χρόνο μετά τη δημοσίευση του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου, η ΕΕ εγκαινιάζει μια σειρά από νέες πρωτοβουλίες με τίτλο «Ίση πρόσβαση για όλους».
Όλοι πρέπει να έχουν το ίδιο δικαίωμα σε υψηλής ποιότητας φροντίδα, διάγνωση και θεραπεία, την ίδια πρόσβαση σε φάρμακα και την ίδια ελπίδα επιβίωσης, ανεξάρτητα από το πού ζουν. Ωστόσο, τα ποσοστά επιβίωσης μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο του μαστού ποικίλλουν κατά 20% μεταξύ των χωρών και η πενταετής επιβίωση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου κυμαίνεται από 49% έως 68%.
Το σχέδιο της ΕΕ για τον καρκίνο προβλέπει μια πλατφόρμα για τη βελτίωση της πρόσβασης στα αντικαρκινικά φάρμακα, καθώς και την υποστήριξη του εργατικού δυναμικού για τον καρκίνο μέσω ενός προγράμματος δι-ειδικής κατάρτισης.
Η ΕΕ καλεί τις χώρες μέλη να εργαστούν όλες μαζί για:
- μια γενιά χωρίς καπνό: εξασφάλιση ότι λιγότερο από το 5% του πληθυσμού θα χρησιμοποιεί καπνό έως το 2040
- μείωση της επιβλαβούς κατανάλωσης αλκοόλ σύμφωνα με τους στόχους των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ (σχετική μείωση τουλάχιστον 10% της επιβλαβούς χρήσης αλκοόλ έως το 2025) και μείωση της έκθεσης των νέων στο μάρκετινγκ για τα αλκοολούχα προϊόντα
- μείωση της περιβαλλοντικής ρύπανσης ευθυγραμμίζοντας τα πρότυπα ποιότητας του αέρα της ΕΕ με τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και μειώνοντας την έκθεση σε καρκινογόνες ουσίες και ακτινοβολία
- βελτίωση της γνώσης και του αλφαβητισμού για την υγεία και την προώθηση πιο υγιεινών τρόπων ζωής.
Ο καρκίνος στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα το 2020 καταγράφηκαν περισσότερες από 62.000 νέες διαγνώσεις νεοπλασιών και 33.000 θάνατοι ογκολογικών ασθενών.
Τα κυριότερα όργανα που προσβάλλει ο καρκίνος είναι, για τους άνδρες, ο πνεύμονας (19%) και σε παρόμοια ποσοστά ο προστάτης (18%), η ουροδόχος κύστη (14%) και το ορθό και το παχύ έντερο (13%), ενώ στις γυναίκες η κύρια μορφή καρκίνου είναι ο καρκίνος του μαστού (29%), ακολουθούμενος από τον ορθοκολικό καρκίνο (12%), τον καρκίνο του πνεύμονα (8%) και τον καρκίνο της μήτρας (8%).
Η Ελλάδα αναπτύσσει εθνική στρατηγική κατά του καρκίνου
Παρά την έλλειψη ολοκληρωμένου εθνικού προγράμματος για τον καρκίνο, το 2021 η Ελλάδα ανακοίνωσε την πρώτη της εθνική στρατηγική για τον έλεγχο του καρκίνου του πνεύμονα, ο οποίος ευθύνεται για σημαντικό ποσοστό των αποτρέψιμων θανάτων στην Ελλάδα. Η στρατηγική αυτή σηματοδότησε την έναρξη στοχευμένων προσπαθειών για την αντιμετώπιση σημαντικών κενών όσον αφορά την πρόληψη, καθώς και την έγκαιρη διάγνωση και τη διαχείριση της νόσου. Η πρωτοβουλία εναρμονίζεται με το ευρωπαϊκό σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου.
Θετικά αποτιμάται επίσης το γεγονός ότι, παρά την απουσία στοχευμένης στρατηγικής η προσφυγή στον προσυμπτωματικό έλεγχο του τραχήλου της μήτρας και του καρκίνου του μαστού είναι σχετικά υψηλή στη χώρα μας. Από ερευνητικά στοιχεία για το 2019 σχετικά με τον ευκαιριακό προσυμπτωματικό έλεγχο προκύπτει ότι σε προσυμπτωματικό έλεγχο για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας υποβλήθηκε κατά τα δύο προηγούμενα έτη ποσοστό 73% των γυναικών ηλικίας 20-69 ετών.
Ομοίως, σε προσυμπτωματικό έλεγχο για καρκίνο του μαστού υποβλήθηκε κατά τα δύο προηγούμενα έτη ποσοστό 66% των γυναικών ηλικίας 50-69 ετών, το οποίο αυξήθηκε από 50% που ήταν το 2009 και είναι υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ ο οποίος ανέρχεται σε 59%. Το 2021 το Υπουργείο Υγείας ανακοίνωσε ένα νέο πρόγραμμα που θα παρέχει δωρεάν μαστογραφίες κάθε δύο
χρόνια για γυναίκες ηλικίας 40-50 ετών (είτε είναι ασφαλισμένες είτε όχι) και κάθε χρόνο για γυναίκες ηλικίας άνω των 50 ετών και για γυναίκες που διατρέχουν υψηλό κίνδυνο ηλικίας άνω των
35 ετών.
ΕΟΠΕ: «Μην εύχεσαι να μη σου τύχει. Φρόντισε να μη σου συμβεί»
Η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) ξεκίνησε καμπάνια ενημέρωσης και πρόληψης με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου και φέρνει στο επίκεντρο της κοινής γνώμης το θέμα του καρκίνου καλώντας το κοινό να αφήσει κατά μέρους τις προλήψεις και αντ’ αυτού να ζει με υγιεινές συνήθειες.
Με σύνθημα «Μην εύχεσαι να μη σου τύχει. Φρόντισε να μη σου συμβεί» έχουν αναρτηθεί από το Σάββατο 29 Ιανουαρίου αφίσες σε στάσεις λεωφορείων σε κεντρικά σημεία της Αθήνας και για 2 εβδομάδες διαμηνύουν ότι «50% των καρκίνων μπορεί να προληφθεί», αρκεί να υιοθετήσει κανείς έναν υγιεινό τρόπο ζωής.
«Οι προλήψεις ‘σπάνε’. Καλούμε το κοινό να δράσει και να εντάξει στην καθημερινότητά του τη σωματική άσκηση, να υιοθετήσει μία υγιεινή διατροφή, να διακόψει το κάπνισμα, να περιορίσει την κατανάλωση αλκοόλ και να εφαρμόζει αντηλιακή προστασία», αναφέρει σε σχετική ανακοίνωση του το διοικητικό συμβούλιο της ΕΟΠΕ.
Η καμπάνια θα επεκταθεί και στην υπόλοιπη Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα σε επιλεγμένες στάσεις λεωφορείων στη Θεσσαλονίκη, στην Πάτρα και στο Ηράκλειο της Κρήτης.
Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία: Πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και κατάλληλη θεραπεία
Τέλος η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία (ΕΑΕ) με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου καλεί όλους τους πολίτες να συμμετέχουν ενεργά στη μάχη κατά του καρκίνου.
Όπως αναφέρει σε σχετικό μήνυμά της «στους δύσκολους καιρούς της πανδημίας από τον ιό SARS–CoV-2 παρατηρήθηκε διεθνώς μία υστέρηση σ’ ό,τι αφορά τον αριθμό των πολιτών που προσήλθαν για εξετάσεις έγκαιρης διάγνωσης, ενώ επιστημονικές μελέτες επισήμαναν πως και η καθυστέρηση που καταγράφηκε στην προσέλευση για εξέταση συμπτωματικών ασθενών θα έχει ως αποτέλεσμα στο επόμενο χρονικό διάστημα την αύξηση του ποσοστού διαγνώσεων πιο προχωρημένων καρκίνων».
Η ΕΑΕ υπενθυμίζει ότι η αποφυγή των καρκινογόνων παραγόντων (πρωτογενής πρόληψη) και η πρόωρη (έγκαιρη) διάγνωση (δευτερογενής πρόληψη) μπορούν να μειώσουν κατά περίπου 30% τις νέες περιπτώσεις καρκίνου και να βελτιωθεί σημαντικά η θνησιμότητα.
«Όμως, πέρα από την πρόοδο της επιστήμης και την επάρκεια γνώσεων και ικανοτήτων των υγειονομικών μας, εξακολουθεί να είναι ζητούμενο στη χώρα μας, η βελτίωση της παρεχόμενης φροντίδας, για να μπορούν όλοι οι πολίτες, ανεξάρτητα του τόπου κατοικίας, της κοινωνικής και οικονομικής κατάστασης, ή των πεποιθήσεων τους, να έχουν ίσες δυνατότητες πρόσβασης σε έγκυρη και έγκαιρη διάγνωση καθώς και θεραπεία, σε αξιοπρεπείς συνθήκες», συμπληρώνει.
