Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Frontiers in Microbiology αποκαλύπτει για πρώτη φορά ότι ένα κοινό είδος από θαλάσσια φύκια, το Laminaria ochroleuca, αποτελεί μια πλούσια πηγή βακτηρίων με αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές ιδιότητες, δημιουργώντας έτσι προοπτικές για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων.
20.000 «φάρμακα» κάτω από τη θάλασσα
Έχει περάσει σχεδόν ένας αιώνας από τότε που ο Fleming ανακάλυψε την πενικιλίνη σε ένα μύκητα, με τους επιστήμονες να αναζητούν ακόμη και σήμερα νέα αντιβιοτικά και φάρμακα στα μικρόβια. Μέχρι στιγμής, κανένα από αυτά τα μικρόβια δεν έχει αποδειχθεί πιο «γενναιόδωρο» από τα ακτινοβακτήρια, μια οικογένεια βακτηρίων που κατοικούν τόσο στο έδαφος όσο και στο βυθό της θάλασσας και ανήκουν στην κατηγορία των μυκήτων.
«Περίπου τα μισά από τα 20.000 υποψήφια φάρμακα που προέρχονται από μικρόβια και είναι γνωστά σήμερα έχουν ως πηγή τους τα ακτινοβακτήρια. Όμως, το απόθεμα νέων τέτοιων ειδών στη γη – όπου σχηματίζουν σπόρια και διακλαδισμένα δίκτυα ακριβώς όπως ένας μύκητας – αρχίζει πλέον να εξαντλείται», λέει η συγγραφέας της μελέτης, Δρ. Maria de Fatima Carvalho, από το Διεπιστημονικό Κέντρο Θαλάσσιας και Περιβαλλοντικής Έρευνας (CIIMAR) στην Πορτογαλία.
Τα θετικά νέα της ιστορίας, όμως είναι ότι τα – προς το παρόν ανεξερεύνητα – θαλάσσια ακτινοβακτήρια μπορούν να αποδειχθούν μια ακόμη πλουσιότερη πηγή βιοδραστικών μικροβιακών μορίων.
«Ήδη έχουν γίνει γνωστά αρκετά νέα στοιχεία για την ανάπτυξη φαρμάκων που προέρχονται από θαλάσσια ακτινοβακτήρια. Αυτά περιλαμβάνουν τον αντικαρκινικό παράγοντα σαλινοσποραμίδη Α, που βρίσκεται σήμερα σε κλινικές δοκιμές, και αρκετά νέα αντιβιοτικά που είναι αποτελεσματικά έναντι ανθεκτικών βακτηρίων και λοιμώξεων όπως το MRSA και η φυματίωση», σημειώνει η Δρ. Carvalho.
Τα θαλάσσια φύκια με τις θεραπευτικές ιδιότητες
Τα ακτινοβακτήρια που εντοπίζονται κυρίως στα θαλάσσια ιζήματα μπορούν επίσης να ζήσουν μέσα σε άλλους οργανισμούς που ζουν και τρέφονται εκεί, όπως τα θαλάσσια (ή καφέ) φύκια.
«Το φύκι Laminaria ochroleuca σχηματίζει σύνθετες δομές σαν υποβρύχια δάση, τα οποία συγκαταλέγονται στα πιο ποικίλα και παραγωγικά οικοσυστήματα στον κόσμο. Αλλά μέχρι τώρα, κανείς δεν είχε χαρακτηρίσει και μελετήσει τα ακτινοβακτήρια που ζουν μέσα στο L. ochroleuca», τονίζει η Δρ. Carvalho.
Σε άλλα είδη φυκιών, τα ακτινοβακτήρια είναι γνωστό ότι παρέχουν τις προστατευτικές ενώσεις τους ως ‘αντάλλαγμα’ για θρεπτικά συστατικά και «καταφύγιο», τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν πηγή νέων υποψήφιων φαρμάκων.
Η ομάδα της Δρ. Carvalho ανέλυσε δείγμα του L. ochroleuca από μια βραχώδη ακτή στη βόρεια Πορτογαλία. «Μετά από έξι εβδομάδες καλλιέργειας στο εργαστήριο, απομονώσαμε 90 στελέχη ακτινοβακτηρίου από το δείγμα», αναφέρει η ίδια.
Τα εκχυλίσματα από αυτά τα ακτινοβακτήρια ελέγχθηκαν στη συνέχεια για αντιμικροβιακή και αντικαρκινική δράση, με την επιστημονική ομάδα να διαπιστώνει ότι 45 εκχυλίσματα ανέστειλαν την ανάπτυξη του Candida albicans, του Staphylococcus aureus ή και των δύο.
Το εντυπωσιακό, μάλιστα, είναι ότι ορισμένα εκχυλίσματα ήταν ενεργά ενάντια σε αυτά τα κοινά παθογόνα ακόμη και σε εξαιρετικά χαμηλές συγκεντρώσεις, καθιστώντας τα μια πολλά υποσχόμενη επιλογή για την ανακάλυψη αντιμικροβιακών φαρμάκων.
Κάποια επίσης έδειξαν επιλεκτική αντικαρκινική δραστηριότητα. «Επτά από τα εκχυλίσματα ανέστειλαν την ανάπτυξη κυττάρων καρκίνου του μαστού και ιδιαίτερα των νευρικών καρκινικών κυττάρων, ενώ δεν έχουν καμία επίδραση στα μη καρκινικά κύτταρα», σχολιάζει σχετικά η ερευνήτρια.
Νέα υποψήφια φάρμακα
«Η μελέτη αυτή αποκαλύπτει ότι το φύκι L. ochroleuca αποτελεί μια πλούσια πηγή ακτινοβακτηρίων με πολλά υποσχόμενες αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές ιδιότητες», συνοψίζει η Δρ. Carvalho.
Περαιτέρω δοκιμές στα πιο ισχυρά από αυτά τα στελέχη αποκάλυψαν, μάλιστα, δύο νέες ενώσεις. «Εντοπίσαμε εκχυλίσματα από δύο στελέχη ακτινοβακτηρίων που δεν ταιριάζουν με καμία από τις ενώσεις που έχουν ήδη καταχωρηθεί στην πιο ολοκληρωμένη διεθνή βάση δεδομένων με φυσικές βιοδραστικές ενώσεις. Σκοπεύουμε, όμως, να παρακολουθήσουμε στενά αυτά τα συναρπαστικά αποτελέσματα», καταλήγει η Δρ. Carvalho.
