Χωρίς να υπάρχουν οι αναγκαίες δομές ψυχικής υγείας στην κοινότητα, δηλαδή εξωνοσοκομειακές, για την κάλυψη των ψυχικά ασθενών νομοθετεί άρον άρον το υπουργείο Υγείας για ένα μείζον ζήτημα του πεδίου της ψυχικής υγείας, για αυτό της ακούσιας νοσηλείας.
Με σχέδιο νόμου που αναρτήθηκε χθες προς διαβούλευση η ηγεσία της Αριστοτέλους επιχειρεί να ρυθμίσει τη διαδικασία, τύποις και ουσία, της ακούσιας νοσηλείας, με μία τακτική που παραπέμπει σε ό,τι έγινε με τον περίφημο οικογενειακό γιατρό και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας: νομοθετεί ριζικές αλλαγές αλλά δεν έχει ασχοληθεί με τα… δομικά στοιχεία της εφαρμογής τους.
Όπως στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας λείπουν οι οικογενειακοί γιατροί, στην ακούσια νοσηλεία δεν υπάρχουν δομές ψυχικής υγείας και προσωπικό για να την υποστηρίξουν.
Κάθε χρόνο 3.000 ψυχικά ασθενείς στην Αθήνα και άλλοι 600 στον Πειραιά, οδηγούνται σε ψυχιατρεία για ακούσια νοσηλεία, σύμφωνα με τα στοιχεία των Εισαγγελιών Αθήνας και Πειραιά – πρόκειται μάλιστα στη συντριπτική τους πλειονότητα για τα ίδια άτομα, τα οποία «μπαινοβγαίνουν» στις ψυχιατρικές δομές. Οι εισαγωγές στα ψυχιατρεία με τη λεγόμενη ακούσια, δηλαδή χωρίς τη θέληση του ασθενούς, νοσηλεία, εκτιμάται ότι αποτελούν τον κύριο όγκο των ετήσιων εισαγωγών ψυχιατρικών περιστατικών.
Με το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας εισάγεται ο πρωτοποριακός θεσμός της ακούσιας νοσηλείας στην κοινότητα, ενώ μέχρι τώρα ίσχυε η ακούσια νοσηλεία μόνο στο ψυχιατρείο.
Το σχέδιο νόμου είναι η μάλλον βιαστική και αμήχανη απάντηση του υπουργείου Υγείας στην δύσκολη κατάσταση που συνεπάγεται για το ΕΣΥ, τους επαγγελματίες υγείας, τους ίδιους τους ασθενείς, τις οικογένειες τους η ακούσια νοσηλεία.
Έτσι, πλέον προβλέπεται η ακούσια νοσηλεία εκτός νοσοκομείου, υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις που θα ελέγχονται από τον εισαγγελέα που δίνει τη διαταγή.
Η ακούσια νοσηλεία επιβάλλεται μόνο με δικαστική απόφαση και αποτελεί το έσχατο μέσο για την παροχή ψυχιατρικής περίθαλψης, αφού προηγουμένως αποκλεισθεί η δυνατότητα θεραπείας στην κοινότητα.
Σε ότι αφορά στον χρόνο νοσηλείας, η διάρκεια της ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης, είτε με την μορφή της θεραπείας στην κοινότητα κατόπιν εισαγγελικής παραγγελίας, είτε με την μορφή της ακούσιας νοσηλείας δεν είναι δυνατό να υπερβαίνει αθροιστικά́ τους τέσσερις μήνες.
Διευκρινίζεται ακόμη πως δεν επιτρέπεται ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη σε περιπτώσεις όπου η ψυχική διαταραχή αφορά αποκλειστικά Διαταραχές της Προσωπικότητας, ή αποκλειστικά Διάχυτες Διαταραχές της Ανάπτυξης, ή αποκλειστικά Νοητική Καθυστέρηση ή αποκλειστικά Άνοια ή αποκλειστικά Διαταραχές Διαγωγής που αφορούν ανηλίκους, όπως οι παραπάνω διαταραχές και παθήσεις ορίζονται από τα διαγνωστικά κριτήρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας.
Τα 10 αυτοκίνητα του ΕΚΑΒ για τη μεταφοράς των ψυχικά πασχόντων
Από τον νομοθέτη, η μεταφορά του ασθενή στην Μονάδα Ψυχικής Υγείας αντιμετωπίζεται τεχνικώς όπως η μεταφορά οποιουδήποτε άλλου ασθενή σε νοσοκομείο για εξέταση ή νοσηλεία,και διενεργείται υπό συνθήκες ασφαλείας με σεβασμό στην προσωπικότητα και την αξιοπρέπεια του φερομένου ότι χρήζει ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης.
Στο Τμήμα Ιατρικής Υπηρεσίας του ΕΚΑΒ δημιουργείται, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, τμήμα Ψυχικής Υγείας. Ως αρμοδιότητες του Τμήματος αυτού καθορίζονται ως εξής´: α) η μεταφορά προσώπων που φέρονται ως ψυχικά ασθενείς, κατόπιν σχετικής εισαγγελικής παραγγελίας για την εξέτασή τους, με ειδικά διαμορφωμένα οχήματα και από ειδικά εκπαιδευμένους νοσηλευτές, β) ο συντονισμός και η παρακολούθηση της κίνησης για τη διαχείριση των περιστατικών, γ) η εκπαίδευση των πληρωμάτων των ειδικών οχημάτων, για την ασφαλή μεταφορά των φερομένων ως ψυχικά ασθενών, με γνώμονα τον σεβασμό της αξιοπρέπειας και της προσωπικότητάς τους δ) η συνεργασία με την αρμόδια διεύθυνση Ψυχικής Υγείας του Υπουργείου Υγείας και την Ελληνική Αστυνομία.
Για τις ανάγκες του νέου Γραφείου αναφέρεται πως διατίθενται από το Υπουργείο Υγείας δέκα (10) συμβατικά οχήματα, με ειδικό εξοπλισμό για την ασφαλή μεταφορά των επιβαινόντων προσώπων.
Τι ισχύει για τους ανήλικους
Οι ανήλικοι που φέρονται ότι χρήζουν ακούσιας ψυχιατρικής περίθαλψης εξετάζονται αποκλειστικά από παιδοψυχίατρους και,μόνο όταν οι τελευταίοι ελλείπουν στην ευρύτερη περιοχή του τόπου κατοικίας ή διαμονής του ανηλίκου, από ψυχιάτρους. Η ακούσια νοσηλεία των ανηλίκων θα πρέπει να πραγματοποιείται σε κατάλληλες Μονάδες Ψυχικής Υγείας Παιδιών και Εφήβων, κατά προτίμηση στην περιοχή του τόπου διαμονής του ανηλίκου.
Ωστόσο, σε περίπτωση έλλειψης τέτοιων δομών, ο νομοθέτης επιτρέπει την ακούσια νοσηλεία ανηλίκων άνω των 16ετών σε ψυχιατρικά τμήματα ενηλίκων. Σε κάθε περίπτωση η ακούσια ψυχιατρική περίθαλψη ανηλίκου απαιτείται να παρέχεται υπό συνθήκες θεραπευτικού περιβάλλοντος προσαρμοσμένου στην ανηλικότητα και να συνδέεται με δομές στην κοινότητα.
