Μια πεταλούδα «κάθεται» συχνά στο σώμα αρκετών ανθρώπων, στο σημείο του αυτοτραυματισμού τους συγκεκριμένα, ώστε να τους αποτρέψει από την επόμενη απόπειρα να βλάψουν τον εαυτό τους. Μια πορτοκαλί κορδέλα συνοδεύει την 1η Μαρτίου, την Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτοτραυματισμό (Self-Injury Awareness Day / SIAD).
Ο αυτοτραυματισμός αφορά τη σκόπιμη πρόκληση βλάβης στον εαυτό και, σύμφωνα με τον Μη Κυβερνητικό Οργανισμό (Ν.Π.Ι.Δ.) ΚΛΙΜΑΚΑ, περιλαμβάνει ένα εύρος συμπεριφορών μεταξύ των οποίων κόψιμο του δέρματος ή εκδορές, εγκαύματα στο δέρμα, κατάποση επιβλαβών ουσιών, χτύπημα του κεφαλιού κ.α., χωρίς ωστόσο να υφίσταται πάντα πρόθεση θανάτου αλλά η ανάγκη έκφρασης και αντιμετώπισης οδυνηρών συναισθημάτων, εμπειριών είτε καταστάσεων, ανακούφισης συνοπτικά του ψυχικού πόνου. Σε περίπτωση που η αυτοβλαπτική συμπεριφορά αποσκοπεί στον θάνατο, τότε χαρακτηρίζεται ως αυτοκτονική.
Οι όροι «αυτοτραυματισμός», «αυτοκτονία» και «απόπειρα αυτοκτονίας» απαντώνται στα ασφαλιστήρια συμβόλαια κάθε κλάδου, από τις ταξιδιωτικές ασφαλίσεις έως τις ασφάλειες αυτοκινήτου και ζωής, καθώς σχετίζονται άμεσα με τον ασφαλιστικό κίνδυνο και το ρίσκο που αναλαμβάνει η ασφαλιστική εταιρεία. Όπως ενημερώσαμε προσφάτως για την περίπτωση των διαταραχών τους αυτιστικού φάσματος, το ενδεχόμενο για αυτοτραυματιστικές συμπεριφορές είναι ένα βασικός λόγος που θα μπλοκάρει το συμβόλαιο υγείας για το παιδί.
Από την άλλη, περιστατικά αυτοτραυματισμού με δόλιο σκοπό, ούτως ειπείν την αποζημίωση από την εταιρεία, δεν είναι «ξένα» μήτε και «σπάνια» στην πορεία ενός ασφαλιστή ή μιας ασφαλιστικής εταιρείας. Ιρανοί ερευνητές είχαν μελετήσει πέντε περιστατικά αυτοακρωτηριασμού προς εξαπάτηση της ασφαλιστικής εταιρείας και είχαν καταλήξει σε κάποια ενδιαφέροντα ευρήματα όπως ότι οι ασφαλισμένοι ήταν γύρω στα 30 και μέσης κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, χωρίς υπόβαθρο κοινωνικών ή ψυχιατρικών προβλημάτων είτε και βιωμάτων βίας.
Ηθικός κίνδυνος, αντεπιλογή και απάτη
Τα ασφαλιστήρια κάθε κλάδου επισημαίνουν στους όρους τους ότι ο ασφαλισμένος πρέπει να μεριμνά και συμμορφώνεται με τις υποδείξεις του ασφαλιστή ώστε να μειώνεται όσο το δυνατόν περισσότερο ο ασφαλιστικός κίνδυνος.
Την αξίωση αυτή εκ μέρους των εταιρειών εξηγεί καλύτερα ο ηθικός κίνδυνος (moral hazard). Τα ασφαλιστήρια συμβόλαια αποτελούν περιπτώσεις εμπλοκής δύο συμβαλλόμενων μερών, το ένα εκ των οποίων αναλαμβάνει κινδύνους το κόστος των οποίων θα επωμιστεί το έτερο μέρος. Ο ηθικός κίνδυνος προκύπτει όταν ο ασφαλισμένος δεν λαμβάνει μέτρα για τη μείωση του κινδύνου ή ακόμα τον επιδιώκει με σκοπό τη λήψη των αποζημιώσεων. Επί παραδείγματι, ένας οδηγός με ασφάλιση έναντι κλοπής μπορεί να αμελεί να κλειδώσει το αυτοκίνητό του ή ο ασφαλισμένος έναντι των κυβερνοεπιθέσεων να μην έχει μεριμνήσει για την απόκτηση ενός προγράμματος firewall ή antivirus.
Από την άλλη, η ασύμμετρη πληροφόρηση του ασφαλιστή από τον υποψήφιο προς ασφάλιση -εσκεμμένα ενδεχομένως- δεν επιτρέπει την αντεπιλογή, την απόφαση δηλαδή για την ανάληψη ή μη κινδύνων που παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα επέλευσης από τον στατιστικό μέσο όρο, ενώ θα εμποδίσει και τη διαμόρφωση ενός δίκαιου ασφαλίστρου. Αν και στα συμβόλαια υγείας καθίσταται δύσκολο λόγω του απαιτούμενου ιατρικού ελέγχου, σε άλλα, όπως για τα προσωπικά ατυχήματα, δεν είναι εύκολη η διασταύρωση των πληροφοριών.
Όπως ενημερώνουν οι ειδήμονες των ασφαλίσεων, ιστορικό αυτοτραυματισμών ή συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα θα επηρεάσουν μάλλον την πορεία του αιτήματος για ασφάλιση, υπενθυμίζουν δε πως ο δόλος ακόμα και στην ακραία περίπτωση αυτοτραυματισμού με στόχο την αποζημίωση θα αποκαλυφθεί. Χαρακτηριστική η περίπτωση ενός 50χρονου ιατρού που ακρωτηρίασε σκόπιμα τον αριστερό του δείκτη του με αποτέλεσμα μια δικαστική περιπέτεια 12 ετών ώσπου το Ανώτατο Δικαστήριο να αποφασίσει τη μη αποζημίωσή του από τις δύο ασφαλιστικές εταιρείες με τις οποίες είχε συμβόλαιο.
Photo: Annie Spratt / Unsplash
Καλύπτονται ο αυτοτραυματισμός και η αυτοκτονία;
To Κέντρο Ημέρας για την Πρόληψη της Αυτοκτονίας της ΚΛΙΜΑΚΑΣ απευθύνεται μεταξύ άλλων σε ανθρώπους που σκέφτονται το απονενοημένο διάβημα, έχουν αποπειραθεί να αυτοκτονήσουν στο παρελθόν ή παρουσιάζουν αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, με τον αυτοτραυματισμό να σημαίνει κίνδυνο εφόσον συνοδεύεται από/οφείλεται στην πρόθεση θανάτου.
Στις εξαιρέσεις συμβολαίων όπως τα ασφαλιστήρια προσωπικού ατυχήματος, ταξιδιού ή οχήματος κ.α. περιλαμβάνονται απώλειες, ζημίες ή έξοδα
που προκύπτουν από αυτοκτονία ή απόπειρα αυτοκτονίας καθώς και αυτοτραυματισμό, ανεξαρτήτως διανοητικής, ψυχικής ή ψυχολογικής κατάστασης του ασφαλισμένου αυτόχειρα.
Τα μοναδικά συμβόλαια που θα αποζημιώσουν σε περίπτωση αυτοχειρίας, δεδομένου και ότι μια βασική τους ιδιότητα είναι η προστασία των εξαρτώμενων μελών, είναι του κλάδου ζωής. Όπως ορίζει και το Άρθρο 30 του Νόμου 2496/1997: «Εάν το πρόσωπο για το θάνατο του οποίου συνάπτεται η ασφάλιση αυτοκτόνησε, ο ασφαλιστής υποχρεούται να καταβάλει το ασφάλισμα, εφόσον έχουν περάσει δύο (2) τουλάχιστον χρόνια από τη σύναψη της σύμβασης. Το ίδιο ισχύει και για κάθε μεταγενέστερη συμφωνία με την οποία αυξάνεται το ασφαλιστικό ποσό».
Έμπειροι ασφαλιστές εξηγούν πως αυτή η μη κάλυψη της αυτοκτονίας πριν την πάροδο δύο ετών ή προφυλάσσει την εταιρεία από μια αγορά ασφάλισης ζωής με στόχο την αυτοκτονία και τις περιπτώσεις ηθικού κινδύνου και κινδύνου αντεπιλογής. Παράλληλα, πολλές εταιρείες θωρακίζονται επιπλέον ορίζοντας μια αναμονή για την απόδοση του κεφαλαίου ασφάλισης όπως εν ενεργεία συμβόλαιο για τουλάχιστον έναν χρόνο από το απονενοημένο.
Σημειώνεται πως σε περίπτωση απόπειρας, η εταιρεία δεν θα αναλάβει τα έξοδα μιας πιθανής νοσηλείας ενώ αν δεν πληρούνται οι ως άνω προϋποθέσεις,θα καταβάλει μόνο το μαθηματικό απόθεμα, το μέρος δηλαδή του ασφαλίστρου που αποταμιεύεται πλην των διαφόρων εξόδων διαχείρισης.
Διαβάστε επίσης:
Ασφαλιστήριο συμβόλαιο – Καταγγελία: Πότε κινδυνεύετε να μείνετε χωρίς κάλυψη
Πότε πρέπει να παραλαμβάνουμε το έντυπο ασφαλιστικής σύμβασης – Ενημερωθείτε
