Για μια ακόμη χρονιά, την Κυριακή 31 Μαρτίου για το 2024, οι περισσότεροι θα κλείσουν το ξυπνητήρι τους αγανακτισμένοι για τη μία ώρα ύπνου που πήγε χαμένη, για τις 3:00 π.μ. που έγιναν 4:00 π.μ. σε μια στιγμή για χάρη της θερινής ώρας.
«Η δυσκολία θα είναι τις πρώτες δύο ή τρεις ημέρες» είχε σχολιάσει το 1784, σε επιστολή του προς τον εκδότη της Journal of Paris, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο εμπνευστής όπως φαίνεται της ιδέας να αλλάζει η ώρα ώστε να αξιοποιείται στο έπακρον το ηλιακό φως, η οποία έγινε πράξη κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη Γερμανία πρώτη στην Ευρώπη, και κάποια χρόνια αργότερα στην Ελλάδα, το 1932 για πρώτη φορά και έπειτα ξανά από το 1975.
Αυτό που δεν γνώριζε ο Εθνοπατέρας των ΗΠΑ και σήμερα υπογραμμίζει η επιστημονική έρευνα, είναι ότι αυτά τα μπρος και πίσω στην ώρα, η εναλλαγή από χειμερινή σε θερινή και τανάπαλιν, φέρνουν τα πάνω κάτω στους ρυθμούς του οργανισμού μας με δραματικές ακόμα συνέπειες για την υγεία.
Αυξημένοι κίνδυνοι για την υγεία
«Τα επιστημονικά στοιχεία αποκαλύπτουν ραγδαία αύξηση των δυσμενών συνεπειών για την υγεία από την αλλαγή στα ρολόγια, συμπεριλαμβανομένων των εμφραγμάτων και των εγκεφαλικών επεισοδίων» επισημαίνει ο ειδικός σε θέματα ύπνου Adam Spira, PhD, MA, καθηγητής Ψυχικής Υγείας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkinhs.
Σύμφωνα με ερευνητικά δεδομένα, η αλλαγή της ώρας συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο παθήσεων όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης και η υπέρταση, πυροδότηση της φλεγμονής και περισσότερες νοσοκομειακές εισαγωγές και επισκέψεις στα επείγοντα. Έντονο αποτύπωμα αφήνει και στην ψυχική σφαίρα, πολλαπλασιάζοντας τις πιθανότητες για διαταραχές της διάθεσης και μακροπρόθεσμες επιπτώσεις σε προϋπάρχουσες οντότητες όπως η κατάθλιψη, η διπολική διαταραχή και το άγχος.
Στα παραπάνω θα πρέπει να προστεθούν οι αυξημένες πιθανότητες για ατυχήματα. Η μετάβαση στη θερινή ώρα έχει σοβαρό κόστος για τις γνωστικές ικανότητες και της εγκεφαλικές λειτουργίες. Σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Θώρακος και διάφορα ερευνητικά δεδομένα, μόλις μια ώρα λιγότερου ύπνου μπορεί να επηρεάσει τη συγκέντρωση και τον χρόνο αντίδρασης την επόμενη ημέρα με πιθανότατες συνέπειες εργατικά και τροχαία ατυχήματα ή δυστυχήματα. Ενδεικτικά, μελέτη του 2020 στο Current Biology έδειξε πως την πρώτη βδομάδα μετά την αλλαγή της ώρας τα αυτοκινητικά δυστυχήματα αυξήθηκαν κατά 6%, ενώ μια δεύτερη στο Journal of Biological Rhythms (2018) παρατήρησε σημαντική αύξηση των γενικών ατυχημάτων και των έκτακτων περιστατικών στα νοσοκομεία μετά την αλλαγή της ώρας.
Αλυσιδωτές επιπτώσεις
Με τη μετάβαση στη θερινή ώρα επισφραγίζεται ότι η ημέρα μεγαλώνει και μένει πίσω το ψυχοπλάκωμα από τις μεγάλες νύχτες του χειμώνα. Ακόμη όμως και αν ο ήλιος, ο πλέον ισχυρός παράγοντας για τη ρύθμιση των κιρκάδιων ρυθμών μας, αποτελεί σύμμαχο, «η έκθεση σε περισσότερο φως, όσο πλησιάζει ή ώρα του ύπνου, καθιστά δυσκολότερο να κοιμηθούμε κατά τη συνηθισμένη μας ώρα και μπορεί να μειώσει τη διάρκεια του ύπνου σε καθημερινή βάση» εξηγεί ο Δρ Spira.
Σύμφωνα με τον ίδιο, συνεπεία της αλλαγής χάνουν το πρωινό φως όσοι ξυπνούν πολύ νωρίς και μαζί την εγρήγορση που χαρίζει. «Λειτουργούμε καλύτερα όταν ο κύκλος ύπνου-αφύπνισης ακολουθεί τον ήλιο. Νυστάζουμε, εν μέρει λόγω της απελευθέρωσης μελατονίνης, όταν πέφτει το σκοτάδι. Την άνοιξη, όταν περνάμε στη θερινή ώρα, αυξάνουμε την έκθεσή μας στο ηλιακό φως τις βραδινές ώρες».
Η αλλαγή της ώρας μάς ωθεί στον ύπνο και την αφύπνιση προτού τα εσωτερικά μας ρολόγια υποδείξουν ότι είναι η κατάλληλη στιγμή. Όπως εξηγεί ο Δρ Spira, αυτή η κακή ευθυγράμμιση διαρκεί καθ’ όλη την περίοδο της θερινής ώρας, «πριονίζει» τον ύπνο και βλάπτει δυνητικά την υγεία, ενισχύοντας τον κίνδυνο εκδήλωσης πλήθους διαταραχών και ασθενειών όπως εγκεφαλικό ανεύρυσμα, διαβήτης τύπου 2, άνοια, καρκίνος του παχέος εντέρου, του προστάτη ή του μαστού, νόσος Αλτσχάιμερ, υπέρταση, διαταραχές του εντερικού μικροβιώματος, εγκεφαλικό επεισόδιο και έμφραγμα.
Ευάλωτοι οι έφηβοι και οι εργαζόμενοι σε βάρδιες
Οι επιπτώσεις πλήττουν δυσανάλογα όσους δεν έχουν έλεγχο του προγράμματός τους, όπως οι εργαζόμενοι σε βάρδιες που πηγαίνουν στη δουλειά τους πολύ νωρίς, όσο και οι έφηβοι. Ο λιγότερος ύπνος κατά την εφηβεία συνδέεται με προβλήματα στη συμπεριφορά, τη μάθηση και προσοχής, όπως και αυξημένο κίνδυνο ατυχημάτων, τραυματισμών, υπέρτασης, παχυσαρκίας, διαβήτη και διαταραχών ψυχικής υγείας. Μελέτη του 2015 που δημοσιεύθηκε στο Journal of Clinical Sleep Medicine, διαπίστωσε ότι τις σχολικές ημέρες που ακολούθησαν της αλλαγής της ώρας, οι μαθητές είχαν εντονότερη υπνηλία, μειωμένους χρόνους αντίδρασης και μικρότερη προσοχή.
Τα SOS πριν την αλλαγή της ώρας
Σε άρθρο της για τη φετινή μετάβαση στη θερινή ώρα, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία μοιράζεται τρία απλά tips για καλύτερη προετοιμασία του οργανισμού:
- «Ξεκινήστε από τώρα να βγαίνετε έξω και να εκτίθεστε σε όσο το δυνατόν περισσότερο φυσικό φως καθημερινά. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να προσαρμόσετε το ρυθμό του σώματός σας για την αλλαγή που έρχεται»
- «Αρχίστε να χαλαρώνετε νωρίτερα το βράδυ. Αν και δεν είναι δυνατό να αναπληρώσετε τον χαμένο ύπνο, το να σας βρει ξεκούραστους η αλλαγή της ώρας μπορεί να βοηθήσει»
- «Μην το αντισταθμίζετε με επιπλέον καφεΐνη. Ίσως νιώθετε ότι ένας ή δύο παραπάνω καφέδες μπορούν να βοηθήσουν στην αίσθηση ότι “βουλιάζετε” το μεσημέρι, αλλά η υπερβολική καφεΐνη δεν κάνει καλό στην υγεία της καρδιάς».
Διαβάστε επίσης:
Aλλαγή ώρας: Πέντε αποτελεσματικές κινήσεις για να μην μας αποσυντονίσει
Ελβετοί ερευνητές κουρδίζουν το «ρολόι» του διαβήτη και τον ρυθμίζουν
