Μια έρευνα που δημοσιεύθηκε στο Nature δείχνει ότι η ποσότητα του ύπνου που απολαμβάνουμε μπορεί να καθορίζει πόσο γρήγορα γερνάμε και πόσο ευάλωτοι είμαστε στις ασθένειες.
Πιο αναλυτικά, η νέα μελέτη των ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης αποκαλύπτει ότι το οξειδωτικό στρες που γερνά τα κύτταρα μας και μπορεί να προκαλέσει κακή υγεία ενεργοποιεί επίσης τα νευρικά κύτταρα που ελέγχουν τον ύπνο.
Το οξειδωτικό ή εσωτερικό στρες συμβαίνει όταν υπάρχει ανισορροπία μεταξύ των ελεύθερων ριζών και των αντιοξειδωτικών στο σώμα. Οι ελεύθερες ρίζες, από τη μια πλευρά, είναι μόρια που περιέχουν οξυγόνο και μπορούν να βλάψουν τους ιστούς, ενώ η έλλειψη αντιοξειδωτικών, από την άλλη, σημαίνει ότι αυτή η βλάβη δεν μπορεί να προληφθεί ή να αντιστραφεί αποτελεσματικά.
«Όπως οι δεξαμενές οξυγόνου φέρουν προειδοποιητικές σημάνσεις για τον κίνδυνο έκρηξης, έτσι και οι άνθρωποι και τα ζώα αντιμετωπίζουν παρόμοιο κίνδυνο όταν χρησιμοποιούν το οξυγόνο που αναπνέουν για να μετατρέψουν την τροφή σε ενέργεια. Η μη ολοκληρωμένη καύση οδηγεί στη δημιουργία οξειδωτικού στρες στο κύτταρο, το οποίο θεωρείται αιτία γήρανσης και ένοχο για τις εκφυλιστικές ασθένειες των ηλικιωμένων. Στην έρευνά μας υποδεικνύεται ότι το οξειδωτικό στρες ενεργοποιεί επίσης τους νευρώνες που ελέγχουν αν κοιμόμαστε», δήλωσε ο Gero Miesenböck, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης και διευθυντής του Κέντρου Νευρωνικών Κυκλωμάτων και Συμπεριφοράς.
Για να καθορίσουν τον τρόπο με τον οποίο ο ύπνος μπορεί να επηρεάσει την υγεία μας, οι ερευνητές εξέτασαν φρουτόμυγες, τα έντομα που μας έδωσαν μια εικόνα για το βιολογικό ρολόι του σώματος πριν από περίπου 50 χρόνια. Οι φρουτόμυγες φέρουν ένα σύνολο νευρώνων που ελέγχουν το μοτίβο του ύπνου τους, οι οποίοι βρίσκονται επίσης σε άλλα ζώα και πιθανότατα και στους ανθρώπους. Παλαιότερες έρευνες έχουν δείξει ότι αυτοί οι νευρώνες δρουν σαν ένα διακόπτης on-off. Όταν τα κύτταρα είναι ενεργά η μύγα κοιμάται, ενώ όταν είναι ανενεργά είναι ξύπνια.
Ο Δρ Seoho Song, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης, δήλωσε: «Γνωρίζαμε από προηγούμενη δουλειά μας ότι μια κύρια διαφορά ανάμεσα στην κατάσταση ύπνου και επαγρύπνησης είναι η ποσότητα του ηλεκτρικού ρεύματος που διατρέχει δύο ιοντικούς διαύλους, που ονομάζονται Shaker και Sandman. Οι ιοντικοί δίαυλοι παράγουν και ελέγχουν τους ηλεκτρικούς παλμούς μέσω των οποίων επικοινωνούν τα εγκεφαλικά κύτταρα. Κατά τη διάρκεια του ύπνου, το μεγαλύτερο μέρος του ρεύματος περνάει από το δίαλο Shaker.
Τι προκαλεί την ροή του ηλεκτρικού ρεύματος μέσω του Shaker;
Η ομάδα βρήκε την απάντηση στον ίδιο τον δίαυλο Shaker και στο μόριο NADPH που βρίσκεται σε αυτόν, το οποίο αναλόγως της χημικής του κατάστασης – αν είναι ενεργό ή όχι – αντανακλά τα επίπεδα του οξειδωτικού στρες που έχει βιώσει το κύτταρο.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Miesenböck, τα φάρμακα που αλλάζουν τη χημεία του Shaker-NADPH μπορεί να αποτελέσουν ένα ισχυρό υπνωτικό χάπι.
«Οι διαταραχές ύπνου είναι πολύ συχνές και τα υπναγωγά χάπια είναι από τα πιο συχνά συνταγογραφούμενα φάρμακα. Αλλά τα υπάρχοντα φάρμακα ενέχουν κινδύνους για τον άνθρωπο όπως η υπνηλία, η σύγχυση, η αμνησία, ο εθισμός, οι παραισθήσεις και η δυσκολία στην αναπνοή. Αν στοχεύσουμε το μηχανισμό που ανακαλύψαμε θα μπορούσαμε να αποφύγουμε κάποιες από αυτές τις παρενέργειες», καταλήγει ο Δρ. Miesenböck.
Οι επιστήμονες, πάντως, πιστεύουν ότι τα ευρήματα της μελέτης αυτής μπορούν να μας φέρουν ένα βήμα πιο κοντά στην κατανόηση της μυστηριώδους λειτουργίας του ύπνου, ενώ θα μας επιτρέψουν να αντιμετωπίσουμε καλύτερα και την αϋπνία.
