Πρόκειται για ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της ιατρικής, ενώ επηρεάζει τις ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων: Γιατί το ανοσοποιητικό σύστημα των γυναικών είναι πιο επιθετικό προς τον ίδιο του τον εαυτό συγκριτικά με εκείνο των ανδρών; Αποτέλεσμα αυτού η εκδήλωση αυτοάνοσων ασθενειών όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος που εκδηλώνεται έως και εννέα φορές συχνότερα στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Η απάντηση μάλλον πρέπει να αναζητηθεί στην επιδερμίδα. Νέα στοιχεία αναδεικνύουν τον ρόλο κλειδί ενός μοριακού διακόπτη που αποκαλείται VGLL3.
Τρία χρόνια πριν, μία ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν έδειξε πως οι γυναίκες έχουν περισσότερο VGLL3 στα κύτταρα του δέρματός τους συγκριτικά με τους άνδρες. Στη συνέχεια διεξάγοντας πειράματα σε πειραματόζωα ανακάλυψαν ότι η υψηλή περιεκτικότητα των δερματικών κυττάρων σε VGLL3 ωθούσε το ανοσοποιητικό σύστημα σε υπερλειτουργία οδηγώντας το να επιτεθεί ακόμα και στα ίδια του τα όργανα – γεγονός που αποτελεί το υπόβαθρο των αυτοάνοσων νοσημάτων.
Γράφοντας στο JCI Insight, η ερευνητική ομάδα περιγράφει πώς ο παράγοντας VGLL3 φαίνεται να προκαλεί μια σειρά αντιδράσεων στην επιδερμίδα που προκαλούν την άμεση – και χωρίς λόγο – ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού συστήματος.
«Ο μοριακός διακόπτης VGLL3 φαίνεται ότι ρυθμίζει την απόκριση των γονιδίων του ανοσοποιητικού συστήματος που θεωρούνται σημαντικά σε αυτοάνοσες παθήσεις που προτιμούν τις γυναίκες, χωρίς ωστόσο να επηρεάζεται από τις ορμόνες του φύλου», δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας Johann Gudjohnsson, καθηγητής Δερματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν. «Τώρα έχουμε δείξει ότι η αυξημένη έκφραση του VGLL3 στο δέρμα γενετικά τροποποιημένων πειραματόζωων επαρκεί ώστε να τους προκαλέσει ένα φαινότυπο με σημαντικές ομοιότητες με τον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο, συμπεριλαμβανομένων των δερματικών εξανθημάτων και νεφρικών προβλημάτων.
Οι επιδράσεις της αυξημένης έκφρασης του VGLL3
Οι ερευνητές παρατήρησαν πως η παρουσία περισσότερου VGLL3 στα δερματικά κύτταρα αλλάζει τα επίπεδα έκφρασης ενός αριθμού γονιδίων σημαντικών για το ανοσοποιητικό σύστημα η έκφραση των οποίων τροποποιείται σε αυτοάνοσες παθήσεις όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος.
Αυτή η αλλαγή της έκφρασης των γονιδίων προκαλεί χάος στα πειραματόζωα. Τα ανοσοκύτταρα κατακλύζουν το δέρμα και τους λεμφαδένες. Τα πειραματόζωα παράγουν επίσης αντισώματα εναντίον των ίδιων τους των ιστών συμπεριλαμβανωμένων και των αντισωμάτων που βάλλουν κατά των νεφρών των ασθενών με Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο.
Οι ερευνητές δεν γνωρίζουν τι ενεργοποιεί την αυξημένη δραστηριότητα του VGLL3. Αλλά γνωρίζουν ότι στους άνδρες με Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο, είναι ενεργοποιημένο το ίδιο μονοπάτι VGLL3 το οποίο παρατηρείται στις γυναίκες που πάσχουν από την ίδια νόσο.
Πολλές από τις υπάρχουσες θεραπείες για τον Συστηματικό Ερυθηματώδη Λύκο όπως τα στεροειδή επιφέρουν αρκετές ανεπιθύμητες ενέργειες, από αυξημένες μολύνσεις μέχρι καρκίνο. Εντοπίζοντας τους παράγοντες-κλειδιά που ελέγχουν τον VGLL3 ίσως αποκαλύψει νέους θεραπευτικούς στόχους και οδηγήσει σε νέες ασφαλέστερες θεραπείες που θα μπορούσαν να ωφελήσουν τους ασθενείς και των δύο φύλων.
Η νόσος προσβάλλει όλες τις ηλικίες, αλλά είναι συχνότερη στις γυναίκες ηλικίας 20-40 ετών. Η αναλογία γυναικών προς άνδρες είναι περίπου 9:1, ενώ η αναλογία αυτή στα παιδιά και στους ηλικιωμένους είναι 3:1. Στο γενικό πληθυσμό της χώρας μας, ο επιπολασμός της νόσου, δηλαδή η συχνότητά της, ανέρχεται στο 0,5‰ των ενηλίκων.
