Μία από τις χαμηλότερες θέσεις ανάμεσα στις χώρες της Ευρώπης κατέχει η Ελλάδα, σε ότι αφορά στον αριθμό των κλινικών μελετών που πραγματοποιούνται στις εγχώριες δομές της, στερώντας από τους ασθενείς την πρώιμη πρόσβαση σε καινοτόμες θεραπείες, σημαντικό οικονομικό όφελος για το κράτος και θέσεις εργασίας σε νέους επιστήμονες.
Σύμφωνα με την έκθεση «Η Φαρμακευτική Αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2018» του Ιδρύματος Οικονομικών & Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) έως και το 2018 στη χώρα μας είχαν γίνει συνολικά 2.506 κλινικές μελέτες και είχαν ολοκληρωθεί οι 1.434. Το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι για κάθε επένδυση ύψους 10 εκατ. ευρώ για κλινικές μελέτες στην Ελλάδα το ΑΕΠ μπορεί να αυξηθεί κατά 22 εκατ. ευρώ και να δημιουργηθούν 436 νέες θέσεις εργασίας.
Σήμερα υπολογίζεται ότι η διενέργεια κλινικών μελετών αποφέρει στην Ελλάδα περί τα 80 εκατομμύρια ευρώ, ενώ χώρες πληθυσμιακές κοντινές προς εμάς, όπως για παράδειγμα το Βέλγιο, αποκομίζουν περί τα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ από την προσέλκυση κλινικών μελετών, καλύπτοντας σχεδόν το 50% των φαρμακευτικών αναγκών τους μέσω αυτού του κεφαλαίου.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, η νυν ηγεσία του υπουργείου Υγείας, αφουγκραζόμενη τα «θέλω» των ασθενών και των φαρμακευτικών εταιρειών, φρόντισε να δώσει κίνητρα για την προσέλκυση περισσοτέρων κλινικών ερευνών στην χώρα νομοθετώντας «τη δυνατότητα συμψηφισμού του clawback με επενδύσεις σε κλινικές μελέτες, δαπάνες E&A και παραγωγικές δαπάνες».
Δύσπιστοι οι Έλληνες να λάβουν μέρος σε κλινικές μελέτες
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Ασθενών, Γονέων, Κηδεμόνων και Φίλων Παιδιών με Ρευματικά Νοσήματα – ΡευΜΑζήν, με αφορμή την 84η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης έλαβε την πρωτοβουλία να διενεργήσει έρευνα κοινού σχετικά με τις κλινικές μελέτες στην Ελλάδα και την πρόθεση των πολιτών να λάβουν μέρος σε αυτές.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε με συμπλήρωση ερωτηματολογίων στο περίπτερο της Ομοσπονδίας ΡευΜΑζήν κατά τη διάρκεια της 84ης ΔΕΘ τον περασμένο Σεπτέμβρη και συμμετείχαν συνολικά 1.226 ερωτηθέντες, οι οποίοι απάντησαν σε έξι απλές ερωτήσεις γύρω από δύο θεματικές ενότητες: αφενός τις γνώσεις τους σχετικά με τις κλινικές μελέτες και αφετέρου την πρόθεση αλλά και τις προϋποθέσεις συμμετοχής τους.
Το 72,6% των ερωτηθέντων δήλωσαν πως γνωρίζουν τί είναι οι κλινικές μελέτες, ενώ περισσότεροι από 8 στους 10 έδειξαν με τις απαντήσεις τους πως γνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους πραγματοποιούνται οι μελέτες αυτές. Ως προς την πρόθεση συμμετοχής, 55,9% ήταν θετικοί, ενώ ως κύριες προϋποθέσεις έθεσαν την πλήρη εξασφάλιση της υγείας τους (45,1%) και την επαρκή πληροφόρηση/ενημέρωση (30,2%). Αξιοσημείωτο είναι επίσης το γεγονός ότι σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες στην έρευνα (93%) συμφώνησαν ότι είναι σημαντική η συμμετοχή των ασθενών από το στάδιο του σχεδιασμού των κλινικών μελετών, ώστε να καλύπτονται πραγματικά οι ανάγκες τους.
«Τα ευρήματα αυτά είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, καθώς γενικά θεωρείται ότι υπάρχει ένα κενό ενημέρωσης σχετικά με την αξία των κλινικών μελετών, όπως και μία δυσπιστία ως προς τη συμμετοχή τους σ’ αυτές», ανέφερε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου για την παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας η κ. Κατερίνα Κουτσογιάννη, Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ρευμαζήν και Πρόεδρος Ένωσης Ασθενών Ελλάδος.
Συμπλήρωσε δε ότι, «έχοντας και αυτό κατά νου πραγματοποιήσαμε την έρευνα θέλοντας να έχουμε μία αφετηρία για να καθορίσουμε ένα πλάνο σφαιρικής ενημέρωσης του κοινού και των ασθενών σε συνεργασία με την επιστημονική κοινότητα. Στο πλαίσιο αυτό η Ομοσπονδία προγραμματίζει το επόμενο διάστημα τη διεξαγωγή αντίστοιχης έρευνας σε ασθενείς και μια ενημερωτική Ημερίδα για τις Κλινικές Μελέτες στα παιδιά».
Ο κ. Νίκος Δέδες, Πρόεδρος Θετικής Φωνής, Γραμματέας της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος υπογράμμισε ότι «η συμμετοχή των οργανώσεων ασθενών στις κλινικές μελέτες έχει πολλαπλά οφέλη. Καλύτερο και φιλικότερο για τους συμμετέχοντες σχεδιασμό, υψηλότερη αποδοχή, εύρεση ασθενών για συμμετοχή σε μία μελέτη, παραμονή σε αυτή και φυσικά ανάδειξη και μέτρηση των αποτελεσμάτων που ενδιαφέρουν τους ίδιους ασθενείς».
Οφέλη από τη συμμετοχή σε κλινικές μελέτες
Οι κλινικές μελέτες, πέρα από το σημαντικό οικονομικό όφελος που επιφέρουν στο κράτος και την απασχόληση νέων επιστημόνων και ερευνητών, προσφέρουν και νέες καινοτόμες θεραπείες στους ασθενείς, και μάλιστα χωρίς κόστος. Στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες και στις ΗΠΑ, η συμμετοχή των ασθενών από το στάδιο του σχεδιασμού μιας κλινικής μελέτης είναι δεδομένη.
Οι οργανώσεις ασθενών μπορούν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο:
- Στην καταγραφή των αναγκών για νέες θεραπείες.
- Στη συν διαμόρφωση πρωτοκόλλου, έγγραφης συναίνεσης, κ.τ.λ.
- Στην ευαισθητοποίηση και ενημέρωση ασθενών.
- Στη στρατολόγηση και διατήρηση ασθενών σε όλη τη διάρκεια της μελέτης.
- Στη μετάφραση σε κατανοητή γλώσσα των αποτελεσμάτων των κλινικών δοκιμών.
- Στην ενημέρωση και διάχυση της πληροφορίας μέσω των δικτύων των οργανώσεων ασθενών.
