Κάθε χρόνο περίπου 600 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως προσβάλλονται από στρεπτόκοκκο. Για τους περισσότερους δεν είναι παρά μια λοίμωξη που περνάει. Ωστόσο για κάποια παιδιά και τους γονείς τους είναι κάτι παραπάνω – είναι ένας επαναλαμβανόμενος εφιάλτης. Ακόμα δεν έχει γίνει ξεκάθαρο γιατί παρουσιάζεται υποτροπή των συμπτωμάτων σε κάποια παιδιά, ενώ άλλα φαίνεται να έχουν αναπτύξει ανοσία.
Ωστόσο, πρόσφατη μελέτη από το Ινστιτούτο Ανοσολογίας La Jolla που δημοσιεύθηκε στο Science Translational Medicine, παρουσιάζει ορισμένες πρώτες ενδείξεις ως προς τον λόγο που κάποια παιδιά είναι πιο ευαίσθητα από άλλα, στην εμφάνιση φαρυγγοαμυγδαλίτιδας από β-αιμολυτικό στρεπτόκοκκο ομάδας Α (από τις φαρρυγγοαμυγδαλίτιδες που οφείλονται σε μικρόβια, ο β-αιμολυτικός στρεπτόκοκκος ομάδας Α είναι το κυρίαρχο παθογόνο).
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι η υποτροπιάζουσα φαρρυγγοαμυγδαλίτιδα είναι μία πολυπαραγοντική νόσος όπου ανοσολογικοί παράγοντες σε συνδυασμό με μία γενετική ευπάθεια διευκολύνουν τις επαναλαμβανόμενες εισβολές του στρεπτόκοκου στο λαιμό των πασχόντων. Η καλύτερη κατανόηση των λόγων που ορισμένα παιδιά δεν καταφέρνουν να αναπτύξουν ανοσία, μπορεί σύμφωνα με τις προβλέψεις των ερευνητών, να βοηθήσει μελλοντικά στον σχεδιασμό ενός εμβολίου για την προφύλαξη από το παθογόνο μικρόβιο.
«Μολονότι έχουμε περισσότερα από 100 χρόνια εμπειρίας από αυτή την ασθένεια δεν υπάρχει ακόμα καμία καλή εξήγηση γιατί ορισμένα παιδιά υποφέρουν από υποτροπιάζουσα φαρυγγοαμυγδαλίτιδα», αναφέρει η επικεφαλής της μελέτης Shane Crotty. «Θεωρούμε ότι αυτό είναι το πρώτο ισχυρό στοιχείο ότι υπάρχει σημαντικός ανοσολογικός παράγοντας όπως επίσης και γενετικός, οι οποίοι μαζί συντελούν στην υποτροπή της νόσου».
«Η υποτροπιάζουσα φαρρυγγοαμυγδαλίτιδα που οφείλεται στο μικρόβιο του στρεπτόκοκκου, το οποίο μπορεί να παραμείνει στον οργανισμό και να δημιουργήσει πρόβλημα στα νεφρά, στην καρδιά και στις αρθρώσεις, αποτελεί την δεύτερη πιο συχνή ένδειξη για την αφαίρεση των αμυγδαλών στα παιδιά. Όπως κάθε χειρουργική επέμβαση έτσι και αυτή ενέχει κινδύνους, αλλά υπάρχουν πρόσφατα στοιχεία ότι η αφαίρεση των αμυγδαλών μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της συχνότητας των λοιμώξεων του ανώτερου αναπνευστικού μακροπρόθεσμα» εξηγεί ο παιδο-ΩΡΛ Δρ. Matthew Brigger έτερος συγγραφέας της μελέτης και επικεφαλής του Τμήματος Ωτορινολαρυγγολογίας του Παιδιατρικού Νοσοκομείου Rady στο Σαν Ντιέγκο και συμπληρώνει: «Οι ελπίδες μου είναι ότι καθώς μαθαίνουμε περισσότερα για τα αίτια πίσω από τις υποτροπές της φαρυγγοαμυγδαλίτιδας θα μπορούμε να παρέμβουμε πριν αυτές εκδηλωθούν».
Προσπαθώντας να κατανοήσουν το μακροχρόνιο μυστήριο του γιατί κάποια παιδιά έχουν προδιάθεση σε συχνές περιόδους στρεπτοκοκκικής αμυγδαλίτιδας οι ερευνητές στράφηκαν στις ίδιες τις αμυγδαλές. Η συγγραφέας της μελέτης, Jennifer Dan, εξέτασε τους ιστούς των αμυδγαλών από μία ομάδα παιδιών ηλικίας πέντε έως 18 ετών που είχαν υποβληθεί σε αφαίρεση των αμυγδαλών τους, είτε επειδή υπέφεραν από επαναλαμβανόμενες υποτροπές στρεπτοκοκικής φαρυγγοαμυγδαλίτιδας, είτε εξαιτίας άλλων λόγων όπως η υπνική άπνοια. Επιπρόσθετα η Δρ. Dan ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για τα βλαστικά κέντρα, που αποτελούν τα κέντρα παραγωγής αντισωμάτων στις αμυγδαλές. Στα βλαστικά κέντρα «συναντιούνται» τα β λεμφοκύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος με τα Tfh θυλακικά κύτταρα για να ξεκινήσουν την παραγωγή αντισωμάτων.
Εκτός από τη σημαντική μείωση της συχνότητας τόσο των Β λεμφοκυττάρων όσο και των Tfh θυλακικών κυττάρων, οι αμυγδαλές των παιδιών που υπέφεραν από υποτροπιάζουσα στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα είχαν συνολικά και μικρότερες περιοχές βλαστικών κέντρων. «Αυτά τα παιδιά έχουν κακή ανταπόκριση των βλαστικών κέντρων και το ενδιαφέρον είναι ότι αυτό σχετίζεται με την πολύ μικρή παραγωγή αντισωμάτων κατά της ερυθρογόνου τοξίνης SpeA, που αποτελεί σημαντικό παράγοντα ανοσίας», δήλωσε η Δρ. Dan. Αν και η SpeA δεν αποτελεί βασικό συστατικό του γονιδιώματος του Streptococcus pyogenes (GAS), μια δραστική μορφή της τοξίνης αυτής θεωρείται τις τελευταίες δεκαετίες ως η κυρίαρχη αιτία μικροβιακής φαρρυγοαμυγδαλίτιδας.
Τα στελέχη του Streptococcus pyogenes (GAS) εκκρίνουν μια σειρά τοξινών με τοπική και συστηματική δράση, που ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την κλινική εικόνα των λοιμώξεων που προκαλούνται. Αν και η SpeA δεν αποτελεί βασικό συστατικό του γονιδιώματος του GAS, ωστόσο μια ιδιαίτερα ισχυρή εκδοχή της τοξίνης διαπιστώθηκε ότι εκκρίνεται από τα βακτήρια του στρεπτόκοκκου και αποτελεί πλέον την πιο διαδεδομένη αιτία λοίμωξης από στρεπτόκοκκο. Στη μελέτη διαπιστώθηκε ότι τα παιδιά στην ομάδα ελέγχου τα οποία είχαν εκτεθεί στα βακτήρια αλλά δεν αρρώστησαν, είχαν πολλά αντισώματα αντι-SpeA.
Μεταξύ των παιδιών με υποτροπιάζουσα στρεπτοκοκκική αμυγδαλίτιδα ή ασθένεια ήταν πιο πιθανό να είναι συχνή και στα άλλα μέλη της οικογένειας υποδεικνύοντας την ύπαρξη μιας γενετικής προδιάθεσης. Οι γενετικές εξετάσεις αποκάλυψαν δύο γενετικές παραλλαγές στο σύστημα αντιγόνων HLA (Human Leucocyte antigens), οι οποίες καθορίζουν το πώς τα παθογόνα αλληλεπιδρούν με το ανοσοποιητικό σύστημα. Η πρώτη παραλλαγή συνδέεται με την αυξημένη ευαισθησία στην υποτροπιάζουσα αμυγδαλίτιδα και η δεύτερη παρείχε προστασία από την νόσο.
«Η αναγνώριση αυτού του παράγοντα είναι καθοριστικός γι’ αυτά τα παιδιά» εξηγεί ο Δρ. Crotty και συμπληρώνει:«έχοντας ένα εμβόλιο που εκπαιδεύει το ανοσοποιητικό σύστημα εγκαίρως μπορεί να οδηγήσει στην ενεργοποίηση μιας προστατευτικής ανοσολογικής απόκρισης που θα μπορούσε να προλάβει τις υποτροπές της φαρυγγοαμυγδαλίτιδας».
