*Γράφει η Βασιλική Χρυσοστομίδου
Ευρείας αποδοχής από την εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και τους γονείς, τυγχάνει η απαγόρευση των κινητών στα σχολεία της χώρας μας, που εφαρμόζεται με αυστηρότητα από την πρώτη ημέρα της φετινής σχολικής χρονιάς με το σύνθημα «κινητό στην τσάντα».
Η πρώτη αποβολή για κατοχή κινητού είναι γεγονός, σε σχολείο της Πάτρας ενώ αναφέρονται και άλλα παρόμοια περιστατικά.
Ιδιαίτερα επιτυχημένη αποδεικνύεται η εφαρμογή της αυστηρής απαγόρευσης των κινητών σε σχολείο της Ολλανδίας 4 χρόνια μετά ενώ στη Γαλλία, ξεκίνησε φέτος πιλοτικά η ‘ψηφιακή παύση’ για 200 σχολεία, με προοπτική πλήρους εφαρμογής στα σχολεία της χώρας από τον Ιανουάριο του 2025.
Τί ισχύει στην υπόλοιπη Ευρώπη; Το ένα μετά το άλλο τα σχολεία στην Ευρώπη προχωρούν σε απαγόρευση των κινητών τηλεφώνων. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η απαγόρευση συνίσταται στη χρήση τους και δεν απαιτείται από τα παιδιά να τα παραδώσουν στο σχολείο.
Το παράδειγμα της Ολλανδίας
Το Calvijn College ήταν ένα από τα πρώτα σχολεία στην Ολλανδία, που απαγόρευσαν τα κινητά τέσσερα χρόνια πριν. Σήμερα, η Διεύθυνση του σχολείου αναφέρει ότι η κουλτούρα του έχει αλλάξει άρδην, σύμφωνα με σχετικό δημοσίευμα του Guardian.
Συγκεκριμένα, όταν έπεσε για πρώτη φορά η ιδέα της παντελούς απαγόρευσης των smart phones στο τραπέζι, αρκετοί ήταν οι μαθητές που σοκαρίστηκαν. «Μας ρωτούσαν αν είχαμε στο νου μας να επιστρέψουμε στον τρόπο ζωής του 19ου αιώνα…», θυμάται ο Jan Bakker, διευθυντής του κολλεγίου, όπου φοιτούν μαθητές από 12 έως 18 χρονών.
Αν και η πλειοψηφία τάχθηκε υπέρ της απαγόρευσης, παρέμεινε ένα 20% γονέων, εκπαιδευτικών και μαθητών, οι οποίοι ήταν κάθετα αντίθετοι. Ορισμένοι γονείς ανησυχούσαν ότι δεν θα ήταν σε θέση να επικοινωνούν με τα παιδιά τους στη διάρκεια της ημέρας, ενώ υπήρχαν εκπαιδευτικοί που θεωρούσαν ότι είναι προτιμότερο να αγκαλιάζουμε τις νέες τεχνολογίες αντί να τις αποκλείουμε.
Αψηφώντας τις αντιδράσεις, το ολλανδικό σχολείο προχώρησε στην εφαρμογή της απαγόρευσης των κινητών. Ο διευθυντής θυμάται πως «προχωρούσες τότε στους διαδρόμους ή έβγαινες στο προαύλιο κι έβλεπες παιδιά ‘κολλημένα’ στο κινητό τους. Συζητήσεις μηδέν, μέχρι και τα τραπέζια του πινγκ πονγκ ήταν άδεια. Ουσιαστικά, διαπιστώναμε καθημερινά ότι χανόταν η κουλτούρα της κοινωνικότητας, η αξία της συναναστροφής».
Σήμερα, τέσσερα χρόνια μετά την πρωτοβουλία του Calvijn College να καταργήσει τα smartphones, δεν αποτελεί εξαίρεση καθώς ο αριθμός των ευρωπαϊκών σχολείων που αποφασίζουν την κατάργηση των κινητών αυξάνεται ολοένα και περισσότερο.
Τι ισχύει σήμερα στα σχολεία της Ευρώπης
Στη Γαλλία, 200 σχολεία της δευτεροβάθμιας ήδη δοκιμάζουν την απαγόρευση ενώ γαλλόφωνα δημοτικά σχολεία στη Βαλλονία και τις Βρυξέλλες, στο Βέλγιο, εφαρμόζουν τις δικές τους απαγορεύσεις.
Η Ιταλία ήταν από τις πρώτες χώρες, που εφάρμοσαν την απαγόρευση των κινητών – το μέτρο επιβλήθηκε αρχικά το 2007, καταργήθηκε το 2017 και επανήλθε το 2022. Αφορά σε όλες τις ηλικίες των παιδιών. Γενικά, η Ιταλία – όπως και η Ελλάδα – συγκαταλέγονται μεταξύ των χωρών με την ηπιότερη προσέγγιση, καθώς οι μαθητές μπορούν να έχουν στην κατοχή τους τα τηλέφωνα στη διάρκειας της ημέρας αλλά απαγορεύεται να τα χρησιμοποιούν στις τάξεις.Στη Γερμανία, αν και δεν υπάρχει επίσημη απαγόρευση, τα περισσότερα σχολεία έχουν απαγορεύσει τη χρήση των κινητών τηλεφώνων και των ψηφιακών συσκευών στην τάξη, εκτός αν πρόκειται για εκπαιδευτικούς λόγους. Καθεστώς ‘ημι-απαγόρευσης’ ισχύει στα σχολεία της Ολλανδίας, κυρίως με τη μορφή σύστασης και όχι ως νομική υποχρέωση.Σύσταση σχετικά με την απαγόρευση των κινητών στη διάρκεια της ημέρας στο σχολείο, ισχύει και στην Αγγλία. Αρμοδιότητα για να αποφασίσουν τί ισχύει και τι όχι στο σχολείο τους σχετικά με το θέμα, έχουν οι διευθυντές.
Η Πορτογαλία υιοθετεί ένα μάλλον ‘πειραματικό’ συμβιβασμό, όπου εφαρμόζονται ορισμένες ημέρες ‘χωρίς κινητό τηλέφωνο’ κάθε μήνα. Τέλος, απαγόρευση για τα κινητά ισχύει σε ορισμένες αυτόνομες περιφέρειες της Ισπανίας αλλά δεν υπάρχει συνολική απαγόρευση για όλα τα σχολεία της χώρας.
Η «ψηφιακή παύση» στα σχολεία της Γαλλίας
Πιο αναλυτικά, στη Γαλλία ξεκινά δοκιμαστικά μία περίοδος απαγόρευσης των κινητών για μαθητές κάτω των 15 ετών, μία ‘ψηφιακή παύση’ όπως ονομάζεται και «εφόσον αποδειχθεί επιτυχημένη, από τον Ιανουάριο θα επεκταθεί σε όλα τα σχολεία», δήλωσε η υπουργός Παιδείας της Γαλλίας, Nicole Belloubet, στο Guardian.
Στην προσπάθεια συμμετέχουν σχεδόν 200 σχολεία. Οι μαθητές θα πρέπει να παραδίδουν το πρωί στην υποδοχή τα κινητά τους – υπενθυμίζεται ότι με νόμο, που ίσχυε από το 2018, υπήρχε απαγόρευση χρήσης των κινητών στους χώρους του σχολείου αλλά όχι απαγόρευση κατοχής τους.
Την ανησυχία τους για την επιζήμια επίδραση της υπερέκθεσης των παιδιών στις οθόνες για την υγεία και την ανάπτυξή τους, εξέφρασαν τα μέλη ειδικής επιτροπής, που συστήθηκε από τον Πρόεδρο, Emmanuel Macron.
Όπως προέκυψε, μάλιστα, από μελέτη που εκπόνησε η επιτροπή και δημοσιεύθηκε νωρίτερα φέτος, «επικρατεί ξεκάθαρα πλέον η άποψη ότι υπάρχουν είτε άμεσα, είτε έμμεσα αρνητικά αποτελέσματα από τη χρήση των ψηφιακών συσκευών: στον ύπνο, στην καθιστική ζωή, στην απουσία φυσικής δραστηριότητας αλλά και στον κίνδυνο να γίνει κανείς υπέρβαρος ή ακόμη και παχύσαρκος – βεβαίως, και στην όραση». Αναδεικνύεται, επίσης, όχι μόνο η επιβλαβής επιρροή από την υπερβολική χρήση κινητών και άλλων ψηφιακών συσκευών για τα παιδιά αλλά συνολικά για την «κοινωνία και τον πολιτισμό».
Οι επιστήμονες, που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη έρευνα, συστήνουν η χρήση των κινητών από τα παιδιά να ρυθμίζεται ανάλογα με τα ηλικιακά στάδια, που βρίσκονται: μηδενική χρήση κινητών τουλάχιστον έως τα 11 έτη, κινητά χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο για τις ηλικίες 11 με 13, κινητά που συνδέονται στο διαδίκτυο αλλά δεν έχουν πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα μέχρι τα 15 έτη. Τέλος, οι ειδικοί προτείνουν για τα παιδιά κάτω των τριών ετών, να μην εκτίθενται καθόλου σε ψηφιακές συσκευές καθώς αυτές «δεν είναι απαραίτητες για την υγιή ανάπτυξη των παιδιών». Ειδικότερα, σύμφωνα με τον νευρολόγο και νευροφυσιολόγο, Servane Mouton, μέλος της επιτροπής, «τα ψηφιακά εργαλεία πρέπει να μπουν στην θέση τους. Μέχρι τουλάχιστον την ηλικία των έξι, τα παιδιά δεν χρειάζονται καμία ψηφιακή συσκευή για να αναπτυχθούν». Όπως πρόσθεσε δε, «πρέπει να διδάξουμε στους γονείς για μία ακόμη φορά, πως να παίξουν με τα παιδιά τους».
Οι θετικές αλλαγές από την απαγόρευση των κινητών
Σε ό,τι αφορά τα αποτελέσματα της απαγόρευσης των κινητών στο ολλανδικό Calvijn College, η αλλαγή είναι τουλάχιστον εντυπωσιακή. Οι εκπαιδευτικοί βλέπουν μία αληθινή μεταμόρφωση. «Βασικά, ανακτήσαμε ό,τι είχαμε χάσει», δηλώνει ο διευθυντής του σχολείου, κ. Bakker. «Οι μαθητές έχουν επιστρέψει στο παιχνίδι και στις συζητήσεις. Και δεν αποσπάται η προσοχή τους στο μάθημα».
Στην αρχή της τρέχουσας χρονιάς, η Ολλανδική κυβέρνηση άνοιξε ξανά τη συζήτηση για τα κινητά, παροτρύνοντας τα σχολεία να προχωρήσουν στην απαγόρευσή τους. Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας έδειξαν να ανταποκρίνονται. Την ευκαιρία να αποτυπώσουν το πριν και το μετά στην αλλαγή της κατάστασης, άδραξαν οι ερευνητές του Πανεπιστημίου Radboud.
Προσέγγισαν εκατοντάδες μαθητές και γονείς καθώς επίσης και εκπαιδευτικούς σε δύο σχολεία που θα προχωρούσαν σε απαγόρευση των κινητών στους χώρους τους. Μερικούς μήνες μετά την απαγόρευση, οι ερευνητές επανήλθαν.
Περίπου 20% των μαθητών ανέφεραν αυξημένη συγκέντρωση στο μάθημα χωρίς τα κινητά, γεγονός που επιβεβαίωσαν και οι εκπαιδευτικοί. Πολλοί μαθητές ανέφεραν, επίσης, ότι όχι μόνο είχαν πιο πολλές κοινωνικές συναναστροφές αλλά ότι βελτιώθηκε και η ποιότητα αυτών. Επιπλέον, καταγράφηκε μείωση στο διαδικτυακό εκφοβισμό. Δεν ήταν, όμως, σύμφωνοι όλοι οι μαθητές με την ιδέα της απαγόρευσης των κινητών – περίπου το 40% της μαθητικής κοινότητας δήλωσε ότι χωρίς κινητά ήταν πλέον σε θέση να απολαύσουν περισσότερο την ώρα του διαλείμματος, ωστόσο το 37% είπε πως «νιώθω πως αναγκάζομαι να κάνω κοινωνικές επαφές ακόμη κι όταν δεν έχω διάθεση».
Έχοντας διανύσει μία τετραετία μετά την απαγόρευση των κινητών στο ολλανδικό κολλέγιο, ο διευθυντής παραδέχεται πως έχει παρέλθει πλέον η εποχή που το σχολείο τους θεωρούνταν οπισθοδρομικό: «Σήμερα, ισχύει το αντίθετο. Εισπράττουμε την επιβεβαίωση ότι όλη η προσπάθεια που καταβάλαμε δεν ήταν μάταιη».
