Ενώ τα περισσότερα παιδιά, στην αρχή της ενασχόλησής τους με τον αθλητισμό, παθιάζονται με το άθλημα που ακολουθούν, στη συνέχεια τα πράγματα αλλάζουν για διάφορους λόγους με κυριότερο όλων… τις προσδοκίες των γονιών. Η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Ελπίδα Παναγιωτουνάκου εξηγεί πώς η ενασχόληση με τον αθλητισμό μπορεί να γίνει για ένα παιδί πηγή χαράς και δεξαμενή πνευματικής και σωματικής υγείας και όχι πρόξενος άγχους και καταπίεσης…
Αιτίες που επηρεάζουν τις επιδόσεις των παιδιών…
Αυτό γιατί οι επιδόσεις τους αρχίζουν να επηρεάζονται από οικονομικά και κοινωνικά κίνητρα και σκοπούς. Πιο συγκεκριμένα:
• Ο συναγωνισμός και οι απαιτήσεις αυξάνουν
• Τα προπονητικά προγράμματα χαρακτηρίζονται από εντατικούς ρυθμούς, υπερβολική ένταση και μεγάλη διάρκεια.
• Ο τρόπος ανίχνευσης ταλέντων συστηματοποιείται, με αποτέλεσμα την αύξηση των απαιτήσεων και του συναγωνισμού, αλλά και τη δημιουργία συναισθηματικών συγκρούσεων από πολύ μικρή ηλικία.
• Ο νέος αθλητής δέχεται πιέσεις από προπονητές, συλλόγους, παράγοντες, ακόμα και από τους γονείς.
• Η εξασφάλιση μιας θέσης στην ομάδα ή οι προσπάθεια επιτυχίας σε αγώνες με στόχο την διευκόλυνση της εισόδου στα Τμήματα Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, αυξάνουν ολοένα και περισσότερο το στρες και την τελειομανία, από πλευράς αθλητού.
Είναι γεγονός πως στρες έχουν όλοι οι αθλητές, ακόμα και οι πλέον ικανοί, ενώ η αντικειμενική δυσκολία επίτευξης του εκάστοτε στόχου και η δυνατότητα πραγματοποίησης του είναι δύο από τους βασικούς παράγοντες που το επιτείνουν. Μερικές ακόμα αιτίες στρες είναι ο φόβος για έναν «δυνατό» αντίπαλο, η πιθανότητα πρόκλησης σοβαρού τραυματισμού και η μη επαρκής προετοιμασία. Χαρακτηριστικά, το στρες αυξάνει πριν τους αγώνες ή σε περίπτωση αποτυχίας του αθλητή, ενώ αντίστοιχα μειώνεται σε περιπτώσεις επιτυχίας.
Το αίσθημα του φόβου για αποτυχία, με τη σειρά του, οδηγεί τους αθλητές σε λάθη, μείωση της απόδοσής τους και σε ανάπτυξη αρνητικών συναισθημάτων για αυτό που κάνουν. Στην ανησυχία των αθλητών γρήγορα έρχεται να προστεθεί και εκείνη των γονέων τους, οι οποίοι αναπτύσσουν υπέρμετρες φιλοδοξίες, ασκούν έντονη πίεση, ακόμα και κριτική σε περιπτώσεις μη ικανοποιητικής απόδοσης.
Δυστυχώς, αρκετοί από τους τελειομανείς αθλητές οι οποίοι απογοητεύονται υπερβολικά από τα λάθη τους, χάνουν το κίνητρο για άθληση και συμμετοχή σε αγώνες. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τη χαμηλή αυτοπεποίθηση, τις αρνητικές σκέψεις για επικείμενα λάθη και την πίεση από το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον, δημιουργούν στρες και όχι σπάνια οδηγούν στην εγκατάλειψη του αθλητισμού. Χαρακτηριστικά, οι τελειομανείς αθλητές δεν «συνέρχονται» εύκολα μετά από λάθη που κάνουν κατά τη διάρκεια του αγώνα. Αυτό που φαίνεται να βοηθάει είναι τα «προσωπικά στάνταρτς» τα οποία σχετίζονται με μια γενική τάση προς επιτυχία και με όνειρα για τέλεια εκτέλεση πριν τον αγώνα.
Στην εποχή μας, λοιπόν, κάθε αθλούμενος και ειδικά κάθε ταλαντούχος αθλούμενος, δεν περιορίζεται απλά και μόνο στη χαρά και ικανοποίηση που του προσφέρει το άθλημά του, αλλά μπαίνει στην πρόκληση του πρωταθλητισμού. Ωστόσο, καθώς η εξασφάλιση μιας «καλής θέσης» προκαλεί αυξανόμενα επίπεδα στρες, δημιουργείται έντονα ο κίνδυνος εμφάνισης σοβαρών προβλημάτων σωματικής αλλά και ψυχικής υγείας. Επομένως, απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή και προστασία, κυρίως των νέων αθλητών, από τους γονείς τους.
Μερικές συμβουλές:
• Τα παιδιά θα είναι καλό να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε αθλήματα ανάλογα των σωματικών διαστάσεων και ικανοτήτων τους.
• Το πρόγραμμα άθλησης θα πρέπει να είναι ευέλικτο.
• Οι ασχολούμενοι με μικρά παιδιά προπονητές καλό θα είναι να λαμβάνουν υπόψη τους διαφορετικούς ρυθμούς στην ανάπτυξη.
• Απαιτείται τόνωση της αυτοπεποίθησης του αθλητή και ευαισθησία προς τις ανασφάλειές του.
• Οι προσδοκίες των γονέων δεν θα πρέπει να γίνονται προσδοκίες των παιδιών.
• Τόσο οι γονείς όσο και οι προπονητές θα πρέπει να προσέχουν αρκετά προκειμένου να εντοπίσουν τυχόν σημάδια συναισθηματικής διαταραχής στα παιδιά (προβλήματα ύπνου, διατροφής, διάθεσης).
• Η καλή επικοινωνία προπονητή – γονέα κρίνεται απαραίτητη.
• Καλό είναι η πετυχημένη απόδοση να μην ταυτίζεται με τη νίκη, αλλά να τίθενται πολλαπλοί στόχοι.
