Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Γενεύης έδειξαν, μέσω εγκεφαλικής απεικόνισης και ψυχο-γνωστικών αξιολογήσεων που πραγματοποίησαν σε μια κοόρτη ηλικιωμένων, ότι συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας του ατόμου προστατεύουν τις εγκεφαλικές δομές από τον νευροεκφυλισμό. Μεταξύ αυτών, άνθρωποι λιγότερο ευχάριστοι αλλά με μια φυσική περιέργεια για τον κόσμο και λιγότερο κομφορμιστές παρουσιάζουν καλύτερη διατήρηση των εγκεφαλικών περιοχών που τείνουν να χάνουν τον όγκο τους, τόσο λόγω φυσιολογικής γήρανσης όσο και λόγω της νόσου Αλτσχάιμερ. Τα αποτελέσματα της έρευνας, δημοσιεύονται στο Neurobiology of Aging.
Για πολλές δεκαετίες, οι ειδικοί στη νόσο Αλτσχάιμερ προσπαθούν ανεπιτυχώς να αναπτύξουν θεραπευτικά εμβόλια που θα μπορούσαν να επιδιορθώσουν την εγκεφαλική βλάβη που προκαλεί η συγκέντρωση του αμυλοειδούς, της πρωτεΐνης που, σε μεγάλες ποσότητες, είναι επιβλαβής για το κεντρικό νευρικό σύστημα και συντελεί στην καταστροφή των νευρώνων. Σήμερα, λοιπόν, αρχίζει να διερευνάται ένας νέος δρόμος μελετών, ο οποίος αφορά στις πιθανότητες περιορισμού της ζημιάς μέσω ενεργειών στους μη βιολογικούς παράγοντες. Υπάρχουν κάποια άτομα που θεωρούνται πιο ασφαλή λόγω της προσωπικότητάς τους ή τους τρόπου ζωής τους;
«Μεταξύ της καταστροφής των πρώτων νευρώνων και την εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων μεσολαβούν 1-12 χρόνια. Για μεγάλο διάστημα, ο εγκέφαλος είναι ικανός να ανταπεξέρχεται ενεργοποιώντας εναλλακτικά δίκτυα. Όταν εμφανίζονται τα πρώτα κλινικά σημάδια, ωστόσο, είναι συνήθως πολύ αργά. Ο εντοπισμός πρώιμων βιοδεικτών είναι, επομένως, πολύ σημαντικός για την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου», αναφέρει ο Παντελεήμων Γιαννακόπουλος, ψυχίατρος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης και επικεφαλής της παρούσας εργασίας.
Πολυετής παρακολούθηση
Οι ειδικοί εξέτασαν μια μεγάλη κοόρτη ανθρώπων άνω των 65 ετών, χρησιμοποιώντας διάφορες μεθοδολογίες για να αξιολογήσουν τη συγκέντρωση αμυλοειδούς και τον όγκο του εγκεφάλου. Η ατροφία συγκεκριμένων εγκεφαλικών περιοχών αποτελεί ένα από τα κυριότερα στοιχεία της επερχόμενης απώλειας μνήμης και της νόσου Αλτσχάιμερ. «Προκειμένου να έχουμε μια όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένη εικόνα, αποφασίσαμε να εξετάσουμε μη αλλοιώσιμους παράγοντες της εγκεφαλικής βλάβης, όπως το περιβάλλον, ο τρόπος ζωής και η ψυχολογία, κι έτσι πραγματοποιήσαμε γνωστικές μετρήσεις και αξιολογήσεις προσωπικότητας«, εξηγεί ο Δρ. Γιαννακόπουλος. Για να διασφαλίσουν τη στατιστική αξιοπιστία των ευρημάτων τους, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ένα περιοριστικό μοντέλο για να ελέγξουν τις πιθανές δημογραφικές, κοινωνικο-οικονομικές ή ψυχιατρικές μεταβλητές. Τελικά, 65 άνθρωποι, άνδρες και γυναίκες, εξετάστηκαν αρκετές φορές σε ένα διάστημα πέντε ετών.
Ο εγωισμός μας κάνει καλό;
Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: οι άνθρωποι που δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστοι, αυτοί που δεν φοβούνται τις διαφωνίες και δείχνουν αντικομφορμιστές έχουν πιο προστατευμένο εγκέφαλο από τους υπολοίπους, με την προστασία να εντοπίζεται ακριβώς στα κυκλώματα της μνήμης που καταστρέφονται από τη νόσο Αλτσχάιμερ. «Το υψηλό επίπεδα συμβατότητας με τους άλλους χαρακτηρίζει πολύ προσαρμοστικές προσωπικότητες, που πάνω από όλα θέλουν να βρίσκονται σε συμφωνία με τις επιθυμίες των άλλων, να αποφεύγουν τους καυγάδες και να αναζητούν τη συνεργασία. Αυτό διαφέρει από την εξωστρέφεια. Μπορεί κάποιος να είναι εξωστρεφής αλλά όχι ιδιαίτερα ευχάριστος, όπως για παράδειγμα ένας ναρκισσιστής. Ο σημαντικός διαχωριστικός παράγοντας είναι η σχέση με τους άλλους: προσαρμοζόμαστε στις επιθυμίες των άλλων με δικό μας κόστος;», εξηγεί ο καθηγητής.
Σημαντικό το να είναι κάποιος ανοιχτόμυαλος
Ένα ακόμα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας φαίνεται πως έχει προστατευτική επίδραση, αλλά με έναν πιο ασαφή τρόπο: η προθυμία για εμπειρίες. «Γνωρίζουμε ήδη ότι η επιθυμία για μάθηση και το ενδιαφέρον για τον κόσμο γύρω μας προστατεύει από τη γήρανση του εγκεφάλου», σημειώνει ο Δρ. Γιαννακόπουλος. Το γιατί, όμως, και ποιοι είναι οι υπεύθυνοι για αυτό μηχανισμοί παραμένουν ακόμα ένα μυστήριο, με την ομάδα της Γενεύης να αποσκοπεί στην επίλυσή του. Προς το παρόν, πάντως, τα υπάρχοντα ευρήματα υπογραμμίζουν τη σημασία της προσωπικότητας στις νευροψυχιατρικές διαταραχές και ανοίγουν το δρόμο για πιο ακριβείς στρατηγικές πρόληψης του νευροεκφυλισμού.
Διαβάστε επίσης
Νόσος Αλτσχάιμερ: Το ιδανικό πλάνο που προστατεύει το μυαλό μας
Νόσος Αλτσχάιμερ: Μέθοδος την προβλέπει δεκαετίες πριν εμφανιστεί
Νόσος Αλτσχάιμερ: Το επικίνδυνο γονίδιο για την εμφάνιση της νόσου
