Πολύ κοντά στην δημιουργία φαρμάκου που θα αυξάνει την HDL («καλή») χοληστερόλη στο αίμα, βρίσκονται επιστήμονες του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας στο Σίδνεϊ.
Όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο του Molecular Cell, οι επιστήμονες φαίνεται να έλυσαν το μυστήριο της πρωτεΐνης που μεταφέρει τη χοληστερόλη στην κυτταρική μεμβράνη. Και αυτό μπορεί με τη σειρά του να χρησιμοποιηθεί στην ανάπτυξη νέων θεραπειών και για τον καρκίνο.
Μέχρι σήμερα, τα φάρμακα όπως οι στατίνες, στοχεύουν κυρίως στην μείωση της LDL «κακής» χοληστερόλης αναστέλλοντας τη σύνθεση της στο ήπαρ σε μια προσπάθεια αναχαίτισης του κινδύνου εκδήλωσης καρδιακής νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου.
Αλλά ενώ οι στατίνες είναι αποτελεσματικές στη μείωση της LDL χοληστερόλης, δεν συμβάλουν στην αύξηση της HDL και δεν υπάρχουν γενικώς φάρμακα που να ενισχύσουν την προσπάθεια του σώματος να παράγει περισσότερη «καλή» χοληστερόλη.
Ο Δρ. Rob Yang και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν όμως μια πρωτεΐνη που ευθύνεται για τη μεταφορά της χοληστερόλης στο κύτταρο. Η ORP2 παίρνει την χοληστερόλη από τα οργανίδια του κυττάρου και την μεταφέρει στην μεμβράνη επιφανείας (μεμβράνη πλάσματος) του κυττάρου, όπου εκεί χρησιμοποιείται σαν δομικό υλικό για δύναμη και ευελιξία.
Έως και το 90% της χοληστερόλης ενός κυττάρου εντοπίζεται στην μεμβράνη επιφανείας.
«Όταν υπάρχει αφθονία παραγόμενης χοληστερόλης στο κύτταρο, μερική εξέρχεται από το κύτταρο μέσω της μεμβράνης πλάσματος για να σχηματίσει HDL που στη συνέχεια μεταφέρεται σε όλο το σώμα. Γνωρίζοντας ποια μόρια μεταφέρουν την χοληστερόλη στην μεμβράνη πλάσματος είναι ένα σημαντικό βήμα για την επιστημονική έρευνα. Η μεταφορά της χοληστερόλης στη μεμβράνη πλάσματος είναι το “κλειδί” για την παραγωγή της “καλής” χοληστερόλης», εξηγεί ο Δρ. Yang.
Και προσθέτει ότι «η ORP2 μπορεί να αυξήσει την ποσότητα της χοληστερόλης που βγαίνει από το κύτταρο, μια διαδικασία που ονομάζεται εκροή χοληστερόλης. Έχουμε λοιπόν κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι μπορούμε να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη φαρμάκων που θα αυξάνουν την “καλή” χοληστερόλη».
Η λύση του μυστηρίου
Για πολλά χρόνια οι επιστήμονες προσπαθούσαν να απαντήσουν στο ερώτημα ποια πρωτεΐνη είναι υπεύθυνη για την μεταφορά της χοληστερόλης στην μεμβράνη πλάσματος.
«Για πολλά χρόνια οι βιολόγοι έψαχναν την απάντηση στο απλό ερώτημα: πως φτάνει η χοληστερόλη στην μεμβράνη πλάσματος; Ξέρουμε ότι το 90% της χοληστερόλης βρίσκεται στην μεμβράνη πλάσματος. Γνωρίζουμε ότι παράγεται στο ενδοπλασματικό δίκτυο ή απελευθερώνεται από τα λυσοσώματα. Αλλά δεν γνωρίζουμε πώς από τα εσωτερικά οργανίδια περνάει στη μεμβράνη πλάσματος όπου είναι περισσότερο αναγκαία», λέει ο καθηγητής Yang.
Όταν ο ερευνητής και οι συνεργάτες του ξεκίνησαν τη μελέτη δεν ήταν σίγουροι για το τι θα βρουν.
Η ανακάλυψη λοιπόν της πρωτεΐνης ORP2 θα δώσει την ευκαιρία στους βιολόγους να βρουν τρόπους αύξησης της χοληστερόλης που φτάνει στην κυτταρική μεμβράνη, αυξάνοντας έτσι την ποσότητα που βγαίνει από το κύτταρο για να σχηματίσει την HDL. Μια στρατηγική μπορεί να είναι η αύξηση του αριθμού των πρωτεϊνών ORP2 στο κύτταρο, ενώ μια άλλη μπορεί να είναι η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της πρωτεΐνης.
Ο καθηγητής Yang λέει ότι αν όντως μπορεί να δημιουργηθεί ένα τέτοιο φάρμακο, δεν θα μπορούσε να αντικαταστήσει τις στατίνες αλλά θα χορηγούνταν συμπληρωματικά για την αύξηση της «καλής» χοληστερόλης.
Νέες προοπτικές αντικαρκινικής θεραπείας
Μια άλλη πραγματικά ενδιαφέρουσα πτυχή της έρευνας είναι ότι η πρωτεΐνη ORP2 μπορεί να συμβάλλει και στην καταπολέμηση του καρκίνου. Η αχαλίνωτη και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων που χαρακτηρίζουν τον καρκίνο θα μπορούσε να σταματήσει στα προκαταρκτικά στάδια μειώνοντας την ποσότητα της χοληστερόλης που παράγεται, καθώς αυτή είναι ζωτικής σημασίας για τη δομή της μεμβράνης του καρκινικού κυττάρου.
«Σε πολλούς τύπους καρκινικών κυττάρων, η πρωτεΐνη ORP2 είναι υπερρυθμισμένη, δεδομένου ότι θα χρειαζόταν πολύ περισσότερη χοληστερόλη να φτάσει στη μεμβράνη πλάσματος για την ταχεία επέκταση των καρκινικών κυττάρων. Αλλά αν μπλοκάρουμε την δράση της πρωτεΐνης τότε μπορούμε να σταματήσουμε την ανάπτυξη των κυττάρων και τον γρήγορο πολλαπλασιασμό τους», λέει ο καθηγητής Yang.
Αν και η ιδέα της στόχευσης της παραγωγής της χοληστερόλης σε κυτταρικό επίπεδο δεν είναι καινούρια ως αντικαρκινική τακτική, η ORP2 μπορεί να προσφέρει μια νέα στρατηγική και να είναι πιο αποτελεσματική εκεί όπου έχουν αποτύχει οι στατίνες.
Αλλά σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Δρ. Yang θα χρειαστούν τουλάχιστον δέκα χρόνια ακόμα πριν από τη θεωρία φτάσουμε στην πράξη και οι φαρμακευτικές εταιρίες καταφέρουν να αναπτύξουν ένα σκεύασμα για ευρεία εμπορική χρήση.
