«Οι μαθητές φορούν πάντα ακουστικά, σωστά; Έχουν πάντα κάτι να παίζει για υπόκρουση» αναφέρει η Psyche Loui, ερευνήτρια ψυχολογίας και νευροεπιστημών, μουσικός, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Northeastern και επικεφαλής του Εργαστηρίου «Music, Imaging, and Neural Dynamics (MIND) (MIND)», βασικός στόχος του οποίου είναι μελέτη της αλληλεπίδρασης μεταξύ μουσικής και εγκεφάλου.
Στην τελευταία της έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο Communication Biology, η Loui με την ομάδα της επικεντρώθηκαν στην επίδραση που μπορεί να έχει η μουσική στην προσοχή και συγκέντρωση. «Πολλοί άνθρωποι εξαίρουν τη δύναμη της μουσικής. Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να συγκεντρωθούν ακούγοντας κάτι να παίζει» σχολιάζει η ψυχολόγος που, σε συνεργασία με την Brain.fm, startup που παράγει μουσικές ειδικές για τη βελτίωση της συγκέντρωσης, θέλησε να διερευνήσει την ως άνω αντίφαση.
Η ερευνητική ομάδα εστίασε σε συγκεκριμένα μουσικά χαρακτηριστικά που διεγείρουν περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη συγκέντρωση. Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά: οι μουσικές αυτές δεν ήταν μόνο αποτελεσματικές αλλά και με ιδιαίτερα οφέλη για άτομα με αδυναμία συγκέντρωσης, όπως τα άτομα με διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).
«Ο ερευνητικός μου στόχος είναι να ανακαλύψω όχι μόνο πώς η μουσική μπορεί να είναι ωφέλιμη για τον εγκέφαλο, αλλά και πώς μπορούμε να τη χρησιμοποιήσουμε ως μέσο για να κατανοήσουμε καλύτερα τη λειτουργία του εγκεφάλου» σχολίασε η Δρ Loui για τις δυνατότητες που έχει η μουσική ως ερευνητικό εργαλείο στις νευροεπιστήμες.
Ο ήχος της καλύτερης συγκέντρωσης
Βασικό στοιχείο μελέτης ήταν οι διαμορφώσεις (ή μετατροπίες, modulations), ακουστικές δηλαδή προσαρμογές που εφαρμόζονται στη μουσική ώστε να ενισχυθούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της.
Εν προκειμένω, η ερευνητική ομάδα εξέτασε τις «γρήγορες διαμορφώσεις» (rapid modulations), γρήγορες αλλαγές στο πλάτος του ήχου (amplitude modulation) για να γίνουν πιο έντονοι οι δυνατοί ήχοι και ασθενέστεροι οι ήσυχοι ή, κατά τα λόγια της Δρ. Loui, «τα δυνατά [ακουστικά σήματα] δυνατότερα και τα ήσυχα πιο ήσυχα». Πιο απλά, εξηγούν στο ygeiamou μουσικοί, πρόκειται για μουσικές με γρήγορες εναλλαγές στο ρυθμό και στη μελωδία που έχει κατά καιρούς δοκιμαστεί θεραπευτικά σε άτομα με διάσπαση προσοχής, επειδή συγχρονίζονται με τα κύματα του εγκεφάλου.
Το παρακάτω ηχητικό δείγμα από το Πανεπιστήμιο Northeastern είναι μελωδία με «γρήγορες διαμορφώσεις»
Πηγή: Northeastern University
Στη μελέτη συμμετείχαν περίπου 40 άτομα, που έπρεπε να εκτελέσουν σε υπολογιστή διάφορες εργασίες ιδιαιτέρως απαιτητικές ως προς τη συγκέντρωση υπό διαφορετικές συνθήκες: ακούγοντας τη μουσική της Brain.fm, μουσική χωρίς τις συγκεκριμένες διαμορφώσεις, ροζ θόρυβο -τύπος ακουστικού θορύβου ασθενέστερου στις υψηλότερες συχνότητες, οπότε γίνεται πιο βαθύς (π.χ. ο ήχος από το θρόισμα των φύλλων ή τη βροχή κ.α.)- και απόλυτη σιωπή.
Η μουσική της Brain.fm, ένα δυναμικό, ηλεκτρονικό ορχηστρικό κομμάτι με δυνατά μπάσα και έντονα συνθεσάιζερ «προκάλεσε τη μεγαλύτερη δραστηριότητα στα εγκεφαλικά δίκτυα προσοχής». Τα αποτελέσματα ήταν εντονότερα σε συμμετέχοντες με δυσκολίες προσοχής ενώ, όταν προσαρμόστηκε η ένταση και το βάθος των γρήγορων διαμορφώσεων, τα οφέλη ήταν ακόμη ισχυρότερα.
Η Loui εξηγεί πως το φαινόμενο συνδέεται με τη ρυθμική δραστηριότητα του εγκεφάλου. «Ο εγκέφαλος ταλαντώνεται σε συγκεκριμένες συχνότητες. Εάν ενσωματώσουμε αυτές τις συχνότητες στη μουσική, μπορούμε να επηρεάσουμε τη δραστηριότητά του στις ίδιες συχνότητες. Παρατηρήσαμε ότι ο εγκέφαλος “κλειδώνει” στη φάση αυτών των διαμορφώσεων, λειτουργώντας σε συγχρονισμό με αυτές» εξήγησε η ψυχολόγος, προσθέτοντας ότι τα άτομα με συμπτώματα ΔΕΠΥ φαίνεται να είναι πιο ευαίσθητα σε αυτό το είδος διέγερσης.
Οφέλη για όλους
Σύμφωνα με τη μελέτη, η χρήση τέτοιας μουσικής δεν αφορά μόνο άτομα με διαγνωσμένη ΔΕΠΥ. «Ακόμα και άτομα χωρίς επίσημη διάγνωση μπορεί να εμφανίζουν περιστασιακά δυσκολία στη συγκέντρωση ή υπερκινητικότητα. Δεν είναι χαρακτηριστικά που πρέπει να ανησυχούν, απλώς σε στιγμές που απαιτείται συγκέντρωση, η μουσική μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά», σημειώνει η Loui.
Η μελέτη ενισχύει προηγούμενα ευρήματα που υποδεικνύουν ότι η μουσική, όταν είναι ειδικά σχεδιασμένη, μπορεί να προσφέρει συγκεκριμένα γνωστικά οφέλη. «Η μουσική είναι μια μορφή διέγερσης του εγκεφάλου» αναφέρει η Loui. «Το Brain.fm είναι μια μοναδική πλατφόρμα, αλλά δεν είναι η μόνη. Υπάρχουν κι άλλες ομάδες που προσπαθούν να δημιουργήσουν μουσική με στόχο τη βελτίωση της γνωστικής λειτουργίας, είτε για συγκέντρωση, είτε για άσκηση, είτε για καλύτερο ύπνο. Χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα για να κατανοήσουμε πλήρως τις δυνατότητες αυτές.»
Σε όσους αναζητούν μουσική που ενισχύει τη συγκέντρωση, η Loui συμβουλεύει: «Επιλέξτε γρήγορη μουσική που σας ενεργοποιεί και σας δίνει ενέργεια χωρίς να σας αποσπά την προσοχή. Ιδανικά, αποφύγετε τους στίχους.»
Ψυχική υγεία: Πόσο επηρεάζουν τα γονίδια την εμφάνιση νευροψυχιατρικών διαταραχών
Φάσμα Αυτισμού: Ερευνητές αποκαλύπτουν το γονιδιακό «ντόμινο» που οδηγεί στη διαταραχή
Άνοια: Η ρυθμική θεραπεία που αναγεννά τη μνήμη και αποφορτίζει από το στρες
