Θολή όραση, μάτια που στεγνώνουν και ενοχλούν, τσούξιμο ή φαγούρα και δάκρυα. Μπορεί να φταίνε τα αλλεργιογόνα, ο καπνός, η σκόνη που σηκώθηκε ή απλώς η ξηροφθαλμία. «Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας είναι από τα πλέον συνηθισμένα οφθαλμολογικά προβλήματα στους ηλικιωμένους. Παρουσιάζει υφέσεις και εξάρσεις, λαμβάνοντας όμως μέτρα πρόληψης και αναζητώντας θεραπεία κατά τις περιόδους έξαρσης τα άτομα μπορούν να προφυλάξουν την καθημερινότητά τους από τις επιπτώσεις» εξηγεί η Δρ Nandini Venkateswaran, οφθαλμίατρος στο Κέντρο Massachusetts Eye and Ear του Πανεπιστημίου του Harvard.
Αιτίες και συμπτώματα
Τα δάκρυα λειτουργούν προστατευτικά για τους οφθαλμούς και κάθε συστατικό τους έχει τη δική του χρησιμότητα. Η λιπαρή τους στιβάδα εξασφαλίζει τη λίπανση των οφθαλμών και εμποδίζει την εξάτμιση των δακρύων, το νερό (98%) διατηρεί την υγρασία και μεταφέρει τα θρεπτικά συστατικά, ενώ η βλεννώδης στιβάδα τους επιτρέπει να προσκολλώνται στην επιφάνεια του κερατοειδή.
Η ξηροφθαλμία μπορεί να οφείλεται σε ανεπαρκή παραγωγή δακρύων ή κακής ποιότητας δάκρυα. Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας αποτελεί τη συχνότερη μορφή της διαταραχής και οφείλεται κυρίως στη μικρότερη περιεκτικότητα των δακρύων σε νερό και λιπαρά έλαια. Είναι κάτι που συμβαίνει φυσιολογικά με το γήρας είτε συνεπεία άλλων καταστάσεων όπως το γλαύκωμα και η χειρουργική αντιμετώπιση καταρράκτη, ενώ οι επεμβάσεις laser σε νεαρή ηλικία, η μακροχρόνια χρήση φακών επαφής και ορισμένα φάρμακα (αντικαταθλιπτικά, αντιισταμινικά, αποσυμφορητικά, αγχολυτικά, διουρητικά και άλλα αντιϋπερτασικά) πολλαπλασιάζουν τον κίνδυνο, εξηγεί η Δρ Venkateswaran.
Το σύνδρομο ξηροφθαλμίας μπορεί να εκδηλωθεί με:
- αίσθημα καψίματος ή κνησμό στα μάτια
- οφθαλμικό πόνο κατά την αφύπνιση
- αίσθημα άμμου ή ξένου σώματος στα μάτια
- φωτοευαισθησία
- δυσκολία στη χρήση φακών επαφής
- υπερβολική δακρύρροια
- κολλώδη αίσθηση που προκαλείται από τη βλέννα
- θολή όραση
Προσοχή: Η ειδικός τονίζει ότι η ξηροφθαλμία δεν πρέπει να αγνοείται ως αθώα κατάσταση, αφού μη αντιμετώπισή της μπορεί να οδηγήσει σε ουλές στον κερατοειδή, με περαιτέρω συνέπειες για την όραση.
Photo: Shutterstock
Θεραπείες και μέτρα πρόληψης
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι για τη διάγνωση του συνδρόμου ξηροφθαλμίας, όπως η χρώση του κερατοειδή με ειδικές χρωστικές ουσίες (π.χ. πράσινο της λισσαμίνης, φλουορεσκεΐνη κ.α.) για την ποιότητα των δακρύων και οι οφθαλμικές ταινίες Schirmer Test για την ποσότητα.
Η θεραπεία επιλέγεται βάσει της βαρύτητας του συνδρόμου, ξεκινώντας συνήθως συντηρητικά και έπειτα εντατικά εφόσον κρίνεται απαραίτητο, εξηγεί η Δρ Venkateswaran. Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει:
- τεχνητά δάκρυα (μπορούν να χρησιμοποιηθούν συχνά μέσα στην ημέρα και για μεγάλο χρονικό διάστημα)
- μη συνταγογραφούμενα κολλύρια χωρίς συντηρητικά ή ειδική γέλη (τζελ) που χρησιμοποιούνται πριν τον ύπνο
- οφθαλμικές σταγόνες αυτόλογου ορού
- ειδικά κολλύρια με πρόσθετες ουσίες (λιπίδια, υαλουρονικό οξύ, κορτιζόνη, κυκλοσπορίνη) για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα για την αντιμετώπιση της φλεγμονής και την ύφεση των συμπτωμάτων
- βύσματα σιλικόνης (punctal plugs) που φράζουν στις οπές αποστράγγισης των δακρύων (δακρυϊκό σημείο) για την κατακράτηση των δακρύων
- επεμβάσεις για τη διόρθωση καταστάσεων που προκαλούν ξηροφθαλμία όπως η βλεφαρίτιδα ή το εντρόπιο.
Τα τέσσερα tips που συστήνουν οι ειδικοί του Χάρβαρντ για την προστασία των ματιών περιλαμβάνουν:
- μικρότερη έκθεση σε επιβαρυντικούς παράγοντες όπως ο άνεμος, ο καπνός, οι ατμοί χημικών ουσιών, η ξηρή ατμόσφαιρα και οι ανεμιστήρες
- χρήση προστατευτικών γυαλιών ή γυαλιά ηλίου στους εξωτερικούς χώρους
- χρήση υγραντήρα εσωτερικού χώρου
- τακτικά διαλείμματα εάν απαιτείται πολύωρη χρήση του υπολογιστή.
Διαβάστε επίσης:
Ξηροφθαλμία: Το τεστ που αποκαλύπτει το πρόβλημα
Όραση: Έξι λόγοι που σας «καίνε» τα μάτια σας – Τι να κάνετε
Ψηφιακή κόπωση: Το κόλπο 20-20-20 που ξεκουράζει τα μάτια – Πώς γίνεται
