Η Aνοσοθεραπεία κάνει τη διαφορά και στους καρκίνους του γαστρεντερικού συστήματος

*Γράφουν:

η Ζένια Σαριδάκη, Παθολόγος Ογκολόγος και Πρόεδρος της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), Επιστημονικός Υπεύθυνος Ογκολογικού Τμήματος «Ασκληπιός ΔΙΑΓΝΩΣΙΣ»/Κλινική «Ασκληπιείον Κρήτης», Ηράκλειο Κρήτης

και

ο Αναστάσιος Μπούτης, Παθολόγος Ογκολόγος στο Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Θεαγένειο», Επιμελητής Α’ ΕΣΥ, Γενικός Γραμματέας της Εταιρείας Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ)

Η ανοσοθεραπεία είναι ένας από τους λόγους, ενδεχομένως ο σημαντικότερος, που τα τελευταία χρόνια έχουμε δει εξαιρετικές ανταποκρίσεις και σημαντική αύξηση της επιβίωσης σε ασθενείς με πολλούς τύπους καρκίνου, όπως το μελάνωμα, ο μη μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα και το νεφροκυτταρικό καρκίνωμα.

Για τους καρκίνους του γαστρεντερικού συστήματος, όμως, τα πράγματα δεν ήταν μέχρι πρότινος τόσο αισιόδοξα. Εξαίρεση αποτελούσαν – και αποτελούν – οι ασθενείς, των οποίων οι όγκοι εμφανίζουν τη λεγόμενη μικροδορυφορική αστάθεια (Microsatellite Instability, MSI). Στη συγκεκριμένη ομάδα ασθενών, η χορήγηση μιας κατηγορίας ανοσολογικών φαρμάκων που ονομάζονται αναστολείς σημείων ελέγχου (immune checkpoint inhibitors), έχει δείξει πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Ένας από αυτούς τους ανοσολογικούς παράγοντες, το nivolumab, είτε χορηγούμενο μόνο του ή σε συνδυασμό με ipilimumab, αλλά και pembrolizumab, έχει δώσει σημαντικό όφελος στην ολική επιβίωση των ασθενών και αποτελεί καθημερινή κλινική πρακτική στην Ελλάδα, έχοντας ήδη βοηθήσει πολλούς ασθενείς.

Ο συνδυασμός nivolumab με ipilimumab είναι η πρώτη εγκεκριμένη θεραπευτική επιλογή διπλής ανοσοθεραπείας για οποιονδήποτε όγκο του γαστρεντερικού συστήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελώντας ταυτόχρονα και τον πρώτο ανοσοθεραπευτικό συνδυασμό που έλαβε ποτέ έγκριση για τη θεραπεία του καρκίνου. Ειδικότερα, ασθενείς με μεταστατικό καρκίνο παχέος εντέρου και ορθού με MSI, οι οποίοι εμφάνισαν πρόοδο της νόσου αφού προηγουμένως είχαν λάβει χημειοθεραπεία συνδυασμού με βάση το 5FU, εμφάνισαν καλή ανταπόκριση στη συνδυαστική θεραπεία nivolumab με ipilimumab (αντικειμενικές ανταποκρίσεις της τάξης του 65% και πλήρεις ανταποκρίσεις της τάξης του 12,6%). Αξίζει να σημειωθεί επίσης ότι οι ασθενείς που ανταποκρίνονται στο συγκεκριμένο θεραπευτικό σχήμα διατηρούν την ανταπόκριση αυτή για μεγάλο χρονικό διάστημα. Γίνεται επομένως αντιληπτό ότι η συγκεκριμένη επιλογή αποτελεί ένα πάρα πολύ σημαντικό θεραπευτικό εργαλείο στη φαρέτρα μας.

Όσον αφορά στον καρκίνο του οισοφάγου, την έβδομη πιο συχνή μορφή καρκίνου παγκοσμίως, τα ποσοστά της πενταετούς επιβίωσης των ασθενών με μεταστατική νόσο ήταν μέχρι πρότινος ιδιαίτερα απογοητευτικά. Στην Ευρώπη διαγιγνώσκονται περίπου 53.000 νέα περιστατικά κάθε χρόνο, ενώ οι δύο πιο συχνές μορφές της νόσου είναι το αδενοκαρκίνωμα (το 40% του συνόλου τον περιστατικών) και το καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων (το 60% του συνόλου των περιστατικών).

Δυστυχώς, η διάγνωση τις περισσότερες φορές γίνεται σε προχωρημένο στάδιο και συνήθως συνοδεύεται από επιδείνωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς. Μάλιστα, η καθημερινότητά του περιπλέκεται ακόμη και σε θέματα που αφορούν βασικές ανάγκες, όπως η λήψη στερεάς τροφής και υγρών. Μια πολύ σημαντική εξέλιξη σε αυτό το τόσο γκρίζο τοπίο είναι η πρόσφατη ανακοίνωση ότι το nivolumab έλαβε έγκριση για τη θεραπεία ενηλίκων ασθενών με ανεγχείρητο προχωρημένο, υποτροπιάζον ή μεταστατικό καρκίνωμα του οισοφάγου εκ πλακωδών κυττάρων, οι οποίοι εμφάνισαν πρόοδο νόσου μετά από προηγούμενη συνδυαστική χημειοθεραπεία με βάση το 5FU και την πλατίνα, ανεξάρτητα από τα επίπεδα έκφρασης του PD-L1 στον όγκο.

Πρόκειται για μια θεραπευτική προσέγγιση που αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά την κλινική πορεία των ασθενών αυτών. Σύμφωνα με τα στοιχεία σχετικής κλινικής μελέτης, με μείωση του κινδύνου θανάτου κατά 23%, αντικειμενικές ανταποκρίσεις της τάξης του 20% και διάρκεια ανταπόκρισης 7 μηνών, η χορήγηση του nivolumab βελτίωσε την ποιότητα ζωής των ασθενών. Επιπρόσθετα, οι ανεπιθύμητες ενέργειες που παρατηρήθηκαν ήταν σημαντικά λιγότερες από αυτές που παρατηρήθηκαν στους ασθενείς οι οποίοι έλαβαν χημειοθεραπεία.

Η Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ), βρίσκεται πάντα δίπλα στους ασθενείς με καρκίνο στην Ελλάδα, στις οικογένειες και στους φροντιστές τους, αλλά φυσικά και στους γιατρούς ογκολόγους. Με προγράμματα δωρεάν διενέργειας βιοδεικτών και ειδικών μοριακών εξετάσεων που δεν καλύπτονται από το σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, με μελέτες καταγραφής διαφόρων τύπων νεοπλασμάτων, αλλά και της ογκολογικής θεραπευτικής στρατηγικής σε πολλά από αυτά, έχει ως στόχο να είναι ένας κεντρικός πυλώνας στο ογκολογικό γίγνεσθαι της χώρας.