Η ερευνητική συνεργασία του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης και του τμήματος Έρευνας της εταιρείας IBM ανοίγει τον δρόμο για νέες αποτελεσματικότερες θεραπείες του καρκίνου του μαστού.
Η διεπιστημονική ομάδα, στην οποία ενέχει καίρια θέση η Ελληνίδα ερευνήτρια Μαριάννα Ραψομανίκη, έχει επικεντρωθεί στη μελέτη της σύστασης των καρκινικών και ανοσοκυττάρων περισσοτέρων από 100 μαστικών όγκων. Σε άρθρο που δημοσιεύεται στο Cell, οι επιστήμονες αναφέρουν ότι ανακάλυψαν πως οι επιθετικοί όγκοι συχνά κυριαρχούνται από έναν συγκεκριμένο τύπο καρκινικού κυττάρου. Αν όμως συγκεκριμένα ανοσοκύτταρα είναι επίσης παρόντα, τότε μια ανοσοθεραπεία θα μπορούσε να αποδειχθεί αποτελεσματική για συγκεκριμένες ασθενείς με καρκίνο του μαστού.
Σύμφωνα με επιδημιολογικά στοιχεία, κάθε χρόνο πάνω από 1,7 εκατομμύρια γυναίκες διαγιγνώσκονται, παγκοσμίως, με καρκίνο του μαστού και περίπου 500.000 πεθαίνουν εξαιτίας της νόσου. Διάφορες επιστημονικές ομάδες ανά τον κόσμο προσπαθούν να αναπτύξουν καινοτόμες θεραπείες που να στοχεύουν τα καρκινικά κύτταρα με ακρίβεια και να ενεργοποιούν ταυτόχρονα το ανοσοποιητικό σύστημα που σχετίζεται με τον όγκο. Μέχρι σήμερα, όμως, έχει συντελεστεί μικρή πρόοδος ως προς τις γνώσεις που έχουν οι ειδικοί για τα καρκινικά και ανοσοκύτταρα που είναι παρόντα εντός του όγκου και πως διαφέρουν αυτά από ασθενή σε ασθενή.
Η Μαριάννα Ραψομανίκη, απόφοιτη του Πανεπιστημίου Πατρών και σήμερα μέλος του προγράμματος MetastasiX της IBM (για τη μελέτη του μεταστατικού καρκίνου του μαστού) σε συνεργασία με την Johanna Wagner από το Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, χρησιμοποίησαν κυτταρομετρία μάζας για να εξετάσουν αρκετά εκατομμύρια καρκινικά και ανοσοκύτταρα από 140 ασθενείς. Αυτό το υλικό αποτέλεσε και τη βάση για ένα άτλαντα που σχεδίασαν στη συνέχεια για τα όγκο- και ανοσοκύτταρα.
«Χρησιμοποιώντας την κυτταρομετρία μάζας μπορέσαμε να εξετάσουμε την ποικιλία των καρκινικών κυττάρων με μεγάλη ακρίβεια και να περιγράψουμε πως πολλοί διαφορετικοί τύποι καρκινικών κυττάρων είναι ταυτόχρονα παρόντες σ’ έναν όγκο», εξηγεί η Δρ. Wagner.
Παράλληλα, ανέλυσαν τα σχετιζόμενα με τον καρκινικό όγκο μακροφάγα και Τ-κύτταρα, που έχουν την διπλή ιδιότητα είτε να επιτίθενται στον όγκο, είτε να τον υποστηρίζουν λειτουργικά. Αν το ενεργοποιημένο ανοσοποιητικό σύστημα εξαπολύσει μια επιτυχημένη επίθεση, τα καρκινικά κύτταρα καταστρέφονται. Αλλά αν τα γειτονικά ανοσοκύτταρα είναι ανενεργά, τότε τα καρκινικά κύτταρα του μαστού επιβιώνουν της επίθεσης.
Οι ερευνήτριες ανακάλυψαν επίσης ότι μια παλαιότερη επιστημονική υπόθεση ότι όσο μεγαλύτερη η ποικιλία των ογκοκυττάρων, τόσο πιο επιθετικοί οι όγκοι, τελικά ήταν λανθασμένη. Οι πιο επιθετικοί όγκοι στις περισσότερες περιπτώσεις κυριαρχούνταν από έναν συγκεκριμένο τύπο ογκοκυττάρου, που συχνά διακρινόταν από υψηλού βαθμού ανωμαλία.
«Κάθε όγκος που μελετήσαμε έχει μια μοναδικότητα τουλάχιστον ως προς την κυτταρική σύστασή του, η οποία μάλιστα διέφερε από ασθενή σε ασθενή. Αυτό μπορεί να είναι και ένας από τους λόγους που έχουν μεγάλη δυσκολία σήμερα στο να θεραπεύσουμε αποτελεσματικά τον καρκίνο του μαστού», σημειώνει η Δρ. Wagner.
Οι ερευνήτρια ανακάλυψαν όμως και ομοιότητες στο σχετιζόμενο με τον όγκο ανοσοποιητικό σύστημα μεταξύ των επιθετικών όγκων. Σε μια ομάδα ασθενών βρήκαν μια συνάθροιση ανενεργών ανοσοκυττάρων που ενεργοποιήθηκαν όμως επιτυχώς από το ανοσοποιητικό σύστημα για να καταπολεμήσουν τον καρκίνο των πνευμόνων και του δέρματος. Σε αυτή την ομάδα περιλαμβάνονταν ασθενείς που προηγουμένως δεν είχαν θεωρηθεί κατάλληλοι υποψήφιοι για ανοσοθεραπεία του καρκίνου του μαστού.
«Η μελέτη μας δείχνει ότι η ανοσοθεραπεία μπορεί να είναι αποτελεσματική στον καρκίνο του μαστού. Και συνεχίζουμε την έρευνα επ’ αυτού. Αν τα καταφέρουμε επόμενος στόχος μας είναι να σχεδιάσουμε μια κλινική μελέτη σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού», καταλήγει η ερευνήτρια.
