Παρά τις προόδους της επιστήμης, πολλοί τύποι καρκίνου παραμένουν αθεράπευτοι ή δύσκολοι στην αντιμετώπιση, όπως του παγκρέατος, των ωοθηκών, το μεσοθηλίωμα (στον πνεύμονα) και του επιθετικού καρκίνου του προστάτη. Οι ερευνητές τα τελευταία χρόνια έχουν επικεντρωθεί στις λεγόμενες «στοχευμένες θεραπείες με συμπλέγματα θορίου» (TTCs), που βρίσκονται επί του παρόντος στο στάδιο των δοκιμών σε πειραματόζωα με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.
Το Θόριο (Th) είναι ένα μαλακό, παραμαγνητικό, στιλπνό ασημόγκριζο ραδιενεργό μέταλλο που ανακαλύφθηκε το 1829 από τον Νορβηγό ορυκτολόγο Μόρταν Θράνε Έσμαρκ. Ωστόσο αναγνωρίστηκε από τον Σουηδό χημικό Γιονς Γιάκομπ Μπερζέλιους, ο οποίος του έδωσε το όνομα του Θορ, του θεού της αστραπής των Βίκινγκς. Οι πρώτες εφαρμογές του θορίου αναπτύχθηκαν στο τέλος του 19ου αιώνα, ενώ η ραδιενεργή του ιδιότητα αναγνωρίστηκε στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα, το θόριο αντικαταστάθηκε σε πολλές χρήσεις του λόγω των κινδύνων που απορρέουν από τα ραδιενεργά χαρακτηριστικά του.
Ωστόσο, σήμερα το θόριο έχει βρεθεί στο επίκεντρο της επιστημονικής έρευνας στο πλαίσιο της γενικότερης ανάπτυξης των στοχευμένων θεραπειών με άλφα-σωματίδια κατά των δύσκολων καρκίνων. Οι συγκεκριμένες θεραπείες, βασίζονται στην στοχευμένη μεταφορά των άλφα-σωματιδίων στα καρκινικά κύτταρα, περιορίζοντας τη βλάβη στους περιβάλλοντες υγιείς ιστούς και επιτρέποντας τη στοχευμένη θεραπεία του καρκίνου, με τη δυνατότητα να ξεπεραστούν οι μηχανισμοί αντίστασης που αναπτύσσουν τα καρκινικά κύτταρα.
Να σημειωθεί ότι, ήδη μια στοχευμένη θεραπεία με άλφα-σωματίδια, το διχλωριούχο ράδιο-223, έχει εγκριθεί για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτη με μεταστάσεις στα οστά και μάλιστα χορηγείται και σε Έλληνες ασθενείς ήδη από το 2017, προσφέροντας τους καλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης και ποιότητα ζωής.
Τα προαναφερόμενα καλά αποτελέσματα των στοχευμένων θεραπειών με άλφα-σωματίδια, έχουν ανοίξει τον δρόμο και για το θόριο, που βρίσκεται στο στάδιο των δοκιμών σε πειραματόζωα (ποντίκια).
Τα συμπλέγματα θορίου (TTCs), τα οποία συνδέουν τα άλφα-σωματίδια με ένα μόριο στόχευσης όγκου (όπως τα αντισώματα), είναι μια διαφοροποιημένη προσέγγιση στο πλαίσιο των στοχευμένων θεραπευτικών μεθόδων με άλφα-σωματίδια, που αξιολογούνται ως πιθανές νέες θεραπείες για ασθενείς με υποτροπιάζοντες ή δύσκολα αντιμετωπίσιμους τύπους καρκίνου, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου προστάτη, του μαστού και του αίματος, καθώς και του μεσοθηλιώματος.
Οι υπό έρευνα θεραπείες TTC με αλφά διαφοροποιημένο μηχανισμό δράσης μέσω του θορίου-227 βασίζονται σε ένα σύμπλεγμα που αποτελείται από ένα χηλικό παράγοντα (οργανική ένωση που «περιβάλλει» ένα μέταλλο όπως το θόριο) και θόριο-227. Όταν το θόριο συνδέεται με ένα μόριο στόχευσης όγκου, όπως ένα αντίσωμα, το θόριο-227 μπορεί να μεταφερθεί απευθείας στον όγκο. Μετά την ένεση, το μόριο στόχευσης όγκου αναγνωρίζει και δεσμεύεται με συγκεκριμένες πρωτεΐνες του όγκου. Το TTC συσσωρεύεται στον όγκο και το εξαιρετικά εντοπισμένο αποτέλεσμα προκαλεί μη αναστρέψιμη βλάβη στον όγκο, πράγμα που σημαίνει ότι τα καρκινικά κύτταρα δεν είναι σε θέση να προβάλλουν άμυνα, οδηγώντας τα σε κυτταρικό θάνατο, όπως έδειξαν τα προκαταρκτικά πειράματα στα ποντίκια.
Μάλιστα, το σύμπλεγμα χρησιμοποιώντας ένα πλήθος διαφορετικών μορίων στόχευσης όγκων, όπως αντισώματα και πεπτίδια, γεγονός που κάνει τους επιστήμονες να πιστεύουν ότι μπορεί να στοχεύει διαφορετικούς τύπους όγκων.
«Ενώ έχουμε δει τεράστιες εξελίξεις στην αντιμετώπιση του καρκίνου στις τελευταίες δεκαετίες, η ανομοιογένεια και η αντίσταση του καρκίνου συνεχίζουν να περιορίζουν την αποτελεσματικότητα της θεραπείας που μπορούμε να προσφέρουμε στους ασθενείς με την πάροδο του χρόνου. Είμαστε ενθουσιασμένοι με τις δυνατότητες που μπορεί να μας προσφέρουν οι νέες στοχευμένες θεραπείες με συμπλέγματα θορίου, στο να ξεπεράσουμε πολλούς από τους μηχανισμούς αντίστασης του καρκίνου σε ασθενείς με όγκους που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες», εξηγεί μιλώντας στο ygeiamou.gr η Δρ. Anna Minchom, Ιατρός Ογκολόγος στο Νοσοκομείο Royal Marsden και του Ινστιτούτο Έρευνας του Καρκίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η Δρ. Anna Minchom παραχωρεί συνέντευξη στο ygeiamou.gr
Και συμπληρώνει ότι «το πλεονέκτημα της πειραματικής αυτής θεραπείας είναι ότι μπορούμε να προσδέσουμε στο σύμπλεγμα θορίου μια μεγάλη γκάμα αντισωμάτων και έτσι να στοχεύσουμε πολλούς και διαφορετικούς μεταξύ τους καρκίνους. Βέβαια θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι είμαστε ακόμα σε πολύ αρχικό στάδιο ανάπτυξης των καινοτόμων αυτών θεραπειών και χρειαζόμαστε περισσότερα ερευνητικά δεδομένα πριν μπορέσουμε να πούμε με βεβαιότητα ότι αυτά τα νέα ακτινοθεραπευτικά σχήματα θα έχουν ουσιαστικό όφελος για τους ασθενείς».
Κάνοντας μια πρόβλεψη για το εγγύς μέλλον και τη θεραπεία των καρκίνων προχωρημένου σταδίου, που σήμερα γίνονται αιτία θανάτου εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως, η Δρ. Anna Minchom υπενθυμίζει ότι «όταν ένας ασθενής έχει καρκίνο προχωρημένου σταδίου, δυστυχώς με τα υπάρχοντα διαθέσιμα θεραπευτικά σχήμα (χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία) δεν μπορούμε να του παράσχουμε ίαση και έτσι βρίσκεται αντιμέτωπος με το ενδεχόμενο του θανάτου. Θεωρώ, όμως, ότι οι στοχευμένες θεραπείες με άλφα-σωματίδια θα μπορέσουν τουλάχιστον να ελέγξουν τους καρκίνους προχωρημένου σταδίου και όχι να τους εξαλείψουν ή να τους θεραπεύσουν. Αλλά αυτό θα μας προσφέρει το πλεονέκτημα να συνεχίσουμε να ερευνούμε τις στοχευμένες θεραπείες ως τρόπο ανάπτυξης αποτελεσματικότερων αντικαρκινικών αγωγών».
Στο ερώτημα του ygeiamou.gr αν οι στοχευμένες θεραπείες με άλφα-σωματίδια διευρύνουν τις επιλογές των κλινικών γιατρών η Δρ. Minchom απαντά πως «οπωσδήποτε ναι, έχουμε περισσότερες επιλογές, αν σκεφτεί κανείς ότι ο καρκίνος είναι μια περίπλοκη νόσος που έχει καταφέρει σε ορισμένες περιπτώσεις να βρίσκεται ένα βήμα πιο μπροστά από τους γιατρούς, αναπτύσσοντας αντίσταση στη θεραπεία. Άρα κάθε νέα θεραπευτική στρατηγική που αναπτύσσουμε, ειδικά στο κομμάτι της στοχευμένης ακτινοθεραπείας, αποτελεί ένα νέο όπλο στα χέρια μας να ελέγξουμε τον επιθετικό καρκίνο».
Ενώ στην εύλογη απορία μας για τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να συνοδεύουν τις νέες αυτές στοχευμένες θεραπείες με άλφα-σωματίδια η Δρ. Anna Minchom, Ιατρός Ογκολόγος στο Νοσοκομείο Royal Marsden και του Ινστιτούτο Έρευνας του Καρκίνου στο Ηνωμένο Βασίλειο, λέει ότι «φυσικά και πάντα οι αντικαρκινικές θεραπείες θα έχουν ανεπιθύμητες ενέργειες, αλλά το στοίχημα είναι αν στην προκειμένη περίπτωση αυτές θα είναι λιγότερες και ηπιότερες. Ελπίζουμε ότι δεδομένου του καλύτερου προφίλ παρενεργειών των Ακτινοθεραπευτικών Σχημάτων, συγκριτικά με τις Χημειοθεραπείες, θα μπορέσουμε να το εκμεταλλευθούμε και να δομήσουμε ένα ασφαλέστερο θεραπευτικό σχήμα θορίου με άλφα-σωματίδια. Αλλά αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να συνεχίσουμε να μελετάμε πρώτα σε πειραματικό στάδιο και έπειτα με αργά και σταθερά βήματα και σε κλινικό επίπεδο, δηλαδή σε ασθενείς. Αυτό, πάντως, προς το παρόν αργεί σε ότι αφορά ειδικά το θόριο».
