Παρά την επιστημονική πρόοδο, η θεραπεία της φυματίωσης εξακολουθεί να αποτελεί μια πρόκληση, που ενισχύεται περαιτέρω από τις ανθεκτικές στα φάρμακα μορφές της νόσου. Σε ένα σημαντικό βήμα προς τα εμπρός, μια διεθνής κλινική δοκιμή εντόπισε τρία νέα ασφαλή και αποτελεσματικά φαρμακευτικά σχήματα για τη φυματίωση που είναι ανθεκτική στη ριφαμπίνη, το πιο αποτελεσματικό από τα αντιβιοτικά πρώτης γραμμής που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της.
Η έρευνα, η οποία δημοσιεύθηκε στο New England Journal of Medicine, έγινε υπό την καθοδήγηση ερευνητών της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και άλλων μελών του προγράμματος endTB, μιας συνεργασίας μεταξύ των Partners In Health (PIH), των Γιατρών Χωρίς Σύνορα και της Interactive Research and Development, με τη βοήθεια ερευνητών και κλινικών ιατρών σε ακαδημαϊκά ιατρικά κέντρα και ερευνητικούς φορείς σε όλο τον κόσμο.
Τα προσφάτως αναγνωρισμένα συνδυαστικά σχήματα αξιοποιούν φάρμακα που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα για να διευρύνουν τη φαρμακευτική φαρέτρα. Με αυτόν τον τρόπο, δίνονται νέες επιλογές στους γιατρούς να μειώσουν και να εξατομικεύσουν τη θεραπεία, να ελαχιστοποιήσουν τις παρενέργειες και να θεραπεύσουν τους ασθενείς χρησιμοποιώντας μόνο χάπια στη θέση των καθημερινών ενέσεων. Προσφέρουν επίσης εναλλακτικές λύσεις σε περίπτωση δυσανεξίας στα φάρμακα, έλλειψης ή μη διαθεσιμότητας φαρμάκων ή αντίστασης στα φάρμακα, δήλωσαν οι ερευνητές.
Αποτελεσματικότητα μέχρι και 90%
Η δοκιμή ξεκίνησε το 2017 και συμπεριέλαβε 754 ασθενείς από επτά χώρες: Γεωργία, Ινδία, Καζακστάν, Λεσότο, Πακιστάν, Περού και Νότια Αφρική. Το δείγμα περιλάμβανε παιδιά, καθώς και άτομα που είχαν μολυνθεί από τον ιό HIV ή την ηπατίτιδα C, δύο παθήσεις συχνά κοινές σε πληθυσμούς με υψηλά ποσοστά φυματίωσης. Επιπλέον, συμπεριλήφθηκαν και γυναίκες που έμειναν έγκυες κατά τη διάρκεια της θεραπείας, μια καινοτομία της μελέτης, καθώς συνήθως αυτοί οι πληθυσμοί αποκλείονται από κλινικές δοκιμές.
Στόχος ήταν η βελτίωση της θεραπείας για ασθενείς με φυματίωση ανθεκτική στη ριφαμπίνη, οι οποίοι υπολογίζονται σε περίπου 410.000 κάθε χρόνο από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), από τους οποίους μόνο το 40% διαγιγνώσκεται και θεραπεύεται, το 65% με επιτυχία.
Όσον αφορά στη θεραπεία, εξετάστηκαν δύο φάρμακα: η βεδακιλίνη και η ντελαμανίδη. Οι συγκεκριμένες ουσίες, όταν κυκλοφόρησαν στην αγορά το 2012-2013, ήταν τα πρώτα νέα φάρμακα για τη φυματίωση που αναπτύχθηκαν εδώ και σχεδόν 50 χρόνια. Προκειμένου, όμως, να βρεθούν συντομότεροι και μη ενέσιμοι συνδυασμοί φαρμάκων, δοκιμάστηκαν πέντε νέα, αποκλειστικά από το στόμα χορηγούμενα σχήματα διάρκειας 9 μηνών, χρησιμοποιώντας τα δύο φάρμακα σε συνδυασμό με παλαιότερα.
Ένα τρίτο φάρμακο, η πρετομανίδη, έλαβε έγκριση έκτακτης ανάγκης από τον FDA για ειδική χρήση στο πλαίσιο ενός σχήματος κατά της φυματίωσης υψηλής ανθεκτικότητας στα φάρμακα το 2019, όσο η κλινική δοκιμή endTB βρισκόταν σε εξέλιξη. Γι’ αυτό και δεν περιλαμβάνεται στα σχήματα που χρησιμοποιούνται σε αυτές τις δοκιμές.
Όπως διαπιστώθηκε, τα τρία νέα θεραπευτικά πλάνα ήταν επιτυχή για το 85 έως 90% των ασθενών, σε σύγκριση με το 81% των ατόμων στην ομάδα ελέγχου. Η ομάδα ελέγχου υποβλήθηκε σε μεγαλύτερης διάρκειας θεραπείες, οι οποίες περιλάμβαναν επίσης τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα φάρμακα.
Σε μια ειδική έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο του 2024, ο ΠΟΥ πρόσθεσε τα τρία μη κατώτερα σχήματα από τη δοκιμή endTB στον κατάλογο των θεραπευτικών επιλογών για τη θεραπεία της ανθεκτικής στη ριφαμπίνη και της πολυανθεκτικής φυματίωσης (MDR-TB). Οι συστάσεις επεκτείνονται και στις ομάδες που εξετάστηκαν από τη μελέτη καθώς και στις έγκυες γυναίκες.
Η δοκιμή endTB αποτελεί μέρος ενός σημαντικού μετασχηματισμού στον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιμετωπίζει τη φυματίωση, δήλωσε η συν-κύρια ερευνήτρια της δοκιμής, Δρ. Carole Mitnick, καθηγήτρια παγκόσμιας υγείας και κοινωνικής ιατρικής στο Ινστιτούτο Blavatnik της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ και διευθύντρια έρευνας του PIH για το πρόγραμμα endTB.
«Αυτή η συνεργασία υπό την ηγεσία του Χάρβαρντ μεταξύ ΜΚΟ, υπουργείων υγείας και άλλων ακαδημαϊκών εταίρων εντόπισε τρία νέα σχήματα που θα καταστήσουν τη σωτήρια περίθαλψη δραματικά πιο προσιτή», δήλωσε η Δρ. Mitnick. «Επιλύσαμε επίσης ένα κρίσιμο ερώτημα που έμεινε ανοιχτό από τις δοκιμές της φαρμακοβιομηχανίας που έφεραν στην αγορά την βεδακιλίνη και τη δαλαμανίδη: Πώς μπορούν αυτά τα νέα φάρμακα να χρησιμοποιηθούν για να συντομεύσουν και να απλοποιήσουν τη θεραπεία, διατηρώντας παράλληλα την αποτελεσματικότητά τους;» τόνισε.
Φυματίωση: Βελτίωση στους δείκτες διάγνωσης και παρακολούθησης της νόσου
ΕΟΔΥ: Να διασφαλιστεί η ολοκληρωμένη θεραπεία της φυματίωσης
«Καμπανάκι» από τον ΠΟΥ – Η φυματίωση επιστρέφει σε όλο τον κόσμο
