«Σκότος, έρεβος και χάος» στα λογιστήρια των νοσοκομείων του ΕΣΥ: υπέρβαση δαπανών εκατομμυρίων ευρώ, μη τιμολογημένες δαπάνες δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, αδυναμία κατάρτισης οικονομικών καταστάσεων και ισολογισμών, διαγωνισμοί και προμήθειες χωρίς πυξίδα και σχέδιο, στοιχεία για την οικονομική διαχείριση που αποστέλλονται κατά το δοκούν στην πλατφόρμα του υπουργείου Υγείας, είναι ό,τι «εισπράττουν» οι ειδικοί της Ομάδας Εργασίας για τα Νοσοκομεία, που έχει συστήσει η ηγεσία του υπουργείου, κατά τις επισκέψεις τους τις τελευταίες εβδομάδες στα νοσηλευτικά ιδρύματα. Η κατάσταση, που έχει διαμορφωθεί, κινητοποίησε αμέσως τον υπουργό Υγείας, κ. Βασίλη Κικίλια ο οποίος καταρχάς ενεργοποιεί ελεγκτικές εταιρείες (θα αποτυπώσουν το εύρος της (κακο)διαχείρισης που γίνεται εις βάρος των υπηρεσιών υγείας που λαμβάνουν οι πολίτες), και σε δεύτερη φάση τους διοικητές των νοσοκομείων.
Από τις αρχές Αυγούστου που ξεκίνησαν οι «έφοδοι», με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα Υπηρεσιών Υγείας, κ. Ιωάννη Κωτσιόπουλο, στα λογιστήρια των δημόσιων νοσοκομείων μέχρι σήμερα η εικόνα για τα οικονομικά τους γίνεται όλο και πιο μελανή.
Η «μαύρη τρύπα» στα οικονομικά δεδομένα του ΕΣΥ γιγαντώνεται μετά από κάθε έλεγχο και προκαλεί μόνον ερωτήματα σε όλους όσοι γίνονται κοινωνοί αυτής της κατάστασης, τόσο στους επικεφαλής του υπουργείου Υγείας, κ.κ. Κικίλια και Βασίλη Κοντοζαμάνη, όσο και στους ομολόγους τους στο υπουργείο Οικονομικών. Τουλάχιστον 5 εκατ. ευρώ «αναζητούνται» σε ένα μόνο νοσοκομείο της Αττικής, με την απόσταση μεταξύ παρασταστικών και ταμείου να μεγαλώνει και τον έλεγχο να συνεχίζεται.
Τα «ιστορικά πλεονάσματα για πρώτη φορά στη Μεταπολίτευση», ύψους έως και 370 εκατ. ευρώ, τα οποία είχε «ανακαλύψει» και επικαλούνταν συνεχώς η προηγούμενη ηγεσία του υπουργείου Υγείας, με τον πρώην αναπληρωτή υπουργό Υγείας, κ. Παύλο Πολάκη, να επιτίθεται μάλιστα σε όποιον ζητούσε αναλυτικότερα στοιχεία και λεπτομέρειες ή αμφισβητούσε την «επιτυχία» της Αριστοτέλους, δεν υπάρχουν.
Αυτό που υπάρχει κι εντοπίζεται, σύμφωνα με στελέχη του υπουργείου Υγείας, είναι «αριθμητικές αλχημείες» στα λογιστήρια.
Η έλλειψη οικονομικών στοιχείων σε συνδυασμό με το γεγονός ότι σε πολλά νοσοκομεία δεν έχουν καταρτισθεί και δημοσιευθεί ισολογισμοί τα τελευταία χρόνια, αποτέλεσε ένα από τα πρώτα εμπόδια που κλήθηκε να προσπεράσει η ηγεσία του Υπουργείου Υγείας στη μέχρι τώρα διαδρομή της. Υπενθυμίζεται δε και ότι σε αρκετές περιπτώσεις οι προϋπολογισμοί συντάσσονταν από τα νοσοκομεία τα προηγούμενα χρόνια με τον όρο της επιφύλαξης στην εκτέλεσή τους. «Σας παραθέτουμε τον ανωτέρω Προϋπολογισμό, μετ’ επιφυλάξεως επισημαίνοντας ότι δεν μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη των προβλημάτων που ενδεχομένως θα προκύψουν από την εκτέλεση του και τα οποία θα διαταράξουν την ομαλή λειτουργία μας εις βάρος της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Πιστεύουμε δε ότι και φέτος δεν θα αποφύγουμε τροποποιήσεις αυτού» ήταν ο επίλογος του προϋπολογισμού για το 2019 που αναρτήθηκε στη Διαύγεια τον περασμένο Φεβρουάριο από τη διοίκηση του Λαϊκού. Οι τροποποιήσεις και κατά συνέπεια οι έκτακτες χρηματοδοτήσεις ήταν ο κανόνας της λειτουργίας των νοσοκομείων τα προηγούμενα έτη – μέχρι και τον Σεπτέμβριο κάθε έτους τα χρήματα είχαν τελειώσει, ακριβώς λόγω των συρρικνωμένων προϋπολογισμών.
Τι είδε η Ομάδα Εργασίας για τα Νοσοκομεία
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι επισκέψεις σε νοσοκομεία κυρίως της Αττικής ανέδειξαν μια σειρά από προβλήματα. Η ύπαρξη τιμολογημένων δαπανών προηγούμενων ετών, χωρίς δέσμευση πίστωσης, είναι ενδεικτική και εντοπίστηκε σε αρκετά νοσοκομεία. Οι τιμολογημένες δαπάνες πρέπει να εισάγονται στο Μητρώο Δεσμεύσεων κάθε νοσοκομείου. Εφόσον δεν γίνεται αυτό, πρόκειται ουσιαστικά για υπέρβαση της πίστωσης, για δαπάνες δηλαδή που δεν μπορούν να καλυφθούν με βάση το όριο του Μητρώου Δεσμεύσεων κάθε νοσοκομείου.
Άλλος «σκόπελος» που αφορά την οικονομική διαχείριση των νοσοκομείων είναι η ύπαρξη μη τιμολογημένων δαπανών, για τα έτη 2018 και 2019, ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, λόγω έλλειψης πιστώσεων. Σύμφωνα με στελέχη του ΕΣΥ, οι μη τιμολογημένες δαπάνες αφορούν κυρίως υλικά και είδη τα οποία βρίσκονται στις αποθήκες ως παρακαταθήκες από τις εταιρίες για να καλύψουν έκτακτα περιστατικά, πχ ορθοπεδικά, καρδιολογικά κα., και για τα οποία κόβονται ετεροχρονισμένα τα σχετικά τιμολόγια, μετά τη χρήση και τοποθέτηση των υλικών. Ο μεγάλος όγκος των λεγόμενων παρακαταθηκών συσχετίζεται άμεσα με την ορθή και χρηστή διοίκηση κάθε νοσοκομείου και τον έλεγχο των κλινικών. Πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα «προβληματικής διαχείρισης» διαπιστώθηκε από τους Επιθεωρητές Υγείας στις αποθήκες του Γενικού Κρατικού «Γ. Γεννηματάς» όπου βρέθηκε αδικαιολόγητα μεγάλη ποσότητα καρδιολογικού υλικού.
Η αδυναμία κατάρτισης οικονομικών καταστάσεων μετατρέπει αυτόματα τα οικονομικά του ΕΣΥ σε κινούμενη άμμο, που δεν επιτρέπει σχεδιασμό και πρόγραμμα. Η Ομάδα Εργασίας διαπίστωσε πως εκκρεμεί η κατάρτιση και ο έλεγχος των οικονομικών καταστάσεων σε αρκετά νοσοκομεία για τα έτη 2015-2019. Η μη κατάρτιση οφείλεται τόσο στην αδυναμία των οικονομικών υπηρεσιών και των λογιστηρίων των νοσοκομείων αυτών, ενώ κάποιοι επιρρίπτουν ευθύνη στο Ελεγκτικό Συνέδριο, το οποίο εμποδίζει την πληρωμή σε λογιστικές εταιρείες που έχουν αναλάβει την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων.
Επίσης, διαπιστώθηκε δυσλειτουργία στις διαδικασίες προμηθειών, με αποτέλεσμα μεγάλος όγκος προμηθειών να γίνεται χωρίς επαρκείς διαγωνιστικές διαδικασίες, ηθελημένα ή μη και τους ελεγκτές να επισημαίνουν πως η υποστελέχωση και η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στα τμήματα αυτά δυσχεραίνουν την επίλυση του προβλήματος.
Το «μυστήριο» με τους ισολογισμούς των νοσοκομείων
Οι ισολογισμοί των δημόσιων νοσοκομείων χάνονται – και αυτοί- μέσα σε «μαύρη τρύπα». Και είναι πραγματικά απορίας άξιον πως, χωρίς να υπάρχουν ισολογισμοί, γίνονταν βαρύγδουπες ανακοινώσεις όπως η εξής τον Ιανουάριο του 2018 από τον κ. Πολάκη: «σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία ως το Νοέμβριο 2017 και αναγωγή τους στο 12μηνο, θα κλείσουν τη χρονιά με ΚΑΘΑΡΟ ΤΑΜΕΙΑΚΟ ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ 340 εκατ. ευρώ, έναντι 35 εκατ. ευρώ καθαρό ταμειακό πλεόνασμα το 2016 και 935 εκατ. ευρώ καθαρό ταμειακό ΕΛΛΕΙΜΜΑ το 2015»!
Οι οικονομικές καταστάσεις βάσει του νόμου πρέπει να ανεβαίνουν στη Διαύγεια και στην ιστοσελίδα του υπουργείου Υγείας, όπως γίνεται στον ιδιωτικό τομέα που ανεβαίνουν στην υπηρεσία του ΓΕΜΗ. Η σύνταξη, ο έλεγχος και η δημοσίευση των οικονομικών καταστάσεων των νοσοκομείων έχει καταληκτική ημερομηνία την 31η Ιουλίου κάθε έτους και αφορά το προηγούμενο έτος – αποτελεί μάλιστα μνημονιακή υποχρέωση. Ωστόσο, η δημοσίευση ισολογισμού από δημόσιο νοσοκομείο ήταν η εξαίρεση και όχι ο κανόνας κατά το διάστημα 2015-2018.
Μελέτη που παρουσιάστηκε τον περασμένο Νοέμβριο στο 20ο Συνέδριο της Εταιρίας Επιστημόνων Μανατζμεντ Μονάδων Υγείας (ΕΕΜΥΥ) δείχνει την κατιούσα των νοσοκομείων που δημοσιεύουν ισολογισμό τα έτη 2015-2016-2017. Ειδικότερα, το 2014 από τα 106 νοσοκομεία του ΕΣΥ είχαν δημοσιεύσει ισολογισμό τα 105. Το 2015 ισολογισμό δημοσίευσαν τα 100, το επόμενο έτος ο αριθμός μειώθηκε στα 93 και το 2017 τα νοσοκομεία που είχαν αναρτήσει οικονομικά δεδομένα ήταν μόλις 54!
«Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να είναι προσβάσιμα μέσω πύλης επιχειρηματικής ευφυΐας B.I. Health του Υπουργείου Υγείας και διαθέσιμα στο κοινό, ώστε οι πολίτες να γνωρίζουν τι συμβαίνει για σκοπούς διαφάνειας και λογοδοσίας» είχε τονίσει κατά την παρουσίαση της μελέτης η συντάκτριά της, κυρία Ευαγγελία Λάζαρη.
Τα λειψά κι ανεπαρκή στοιχεία βεβαίως δεν εμπόδιζαν τους επικεφαλής του υπουργείου Υγείας να θριαμβολογούν για τα πλεονάσματα…
Η δύσκολη οικονομική πραγματικότητα για την ηγεσία του υπουργείου Υγείας
Το γεγονός ότι αρκετά νοσοκομεία έχουν σταματήσει να αποστέλλουν λεπτομερή στοιχεία που αφορούν την οικονομική τους διαχείριση, μέσω της κεντρικής πλατφόρμας του Υπουργείου Υγείας BI-Health, αλλά και το ότι τα στοιχεία που έχουν υποβάλλει κάποια νοσοκομεία είναι από μη ολοκληρωμένα έως, σε πολλές περιπτώσεις, ελλιπέστατα, έχει φέρει προ τετελεσμένων το υπουργείο Υγείας.
Όπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση, καθίσταται σχεδόν αδύνατον να εκτιμηθεί η ποιότητα των όποιων δεδομένων αποστέλλονται στο Υπουργείο Υγείας. Πρόκειται για μία πολύ θλιβερή διαπίστωση με δεδομένο ότι η χρήση αξιόπιστων δεδομένων αποτελεί το κεντρικό εργαλείο χάραξης πολιτικής στον χώρο της Υγείας – ιδίως δε στον πολύπαθο χώρο του ΕΣΥ.
Όπως πληροφορείται το ΘΕΜΑ, το υπουργείο Υγείας για να αντιμετωπίσει την ασφυκτική για τα οικονομικά κατάσταση, έχει θέσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, κινούμενο στην κατεύθυνση της βελτίωσης των εσωτερικών διαδικασιών των νοσοκομείων καθώς και στη δραστηριοποίηση των εσωτερικών ελεγκτών σε αυτά τα ζητήματα. «Δεδομένης της σοβαρότητας των ευρημάτων που έχουν προκύψει αλλά και της αναγκαιότητας για άμεσες παρεμβάσεις ώστε να τηρηθούν οι δημοσιονομικοί στόχοι, είναι απαραίτητη η άμεση μεταρρύθμιση στη διαχείριση των οικονομικών των νοσοκομείων. Αλλιώς, πόροι που θα έπρεπε να πηγαίνουν σε προσλήψεις ιατρών, νοσηλευτών, διοικητικών, πάνε στη «μαύρη τρύπα» της Υγείας» τονίζει στο ΘΕΜΑ στέλεχος του υπουργείου, που είναι σε γνώση των ευρημάτων της Ομάδας Εργασίας για τα Νοσοκομεία.
Ο στόχος που έχει θέσει η Αριστοτέλους, εκτός από τη συνεργασία με ελεγκτικές εταιρίες, είναι να διεξάγεται προσεκτικός έλεγχος στην τήρηση σε όλα τα στάδια των διαδικασιών προμηθειών, διαγωνισμών, τιμολόγησης και διακίνησης των υλικών στα νοσοκομεία, από την πραγματική ανάγκη αγοράς και την επιλογή υλικών και φαρμάκων, την ενίσχυση των σωστών διαγωνιστικών διαδικασιών ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη δυνατή τιμή μέχρι την τήρηση των σωστών διαδικασιών κατά την παραγγελία και τιμολόγηση και τέλος την παρακολούθηση του ίδιου του υλικού από την παραλαβή στην αποθήκη μέχρι και στη χρήση του στον ασθενή.
Κομβικό ρόλο σε όλη αυτή τη διαδρομή θα έχουν οι νέες διοικήσεις των νοσοκομείων – είναι οι νέοι επικεφαλής εκείνοι που ανάλογα με τα ευρήματα του ελέγχου σε κάθε νοσοκομείο, θα κληθούν να υλοποιήσουν και τους στόχους ανά νοσοκομείο που θα θέσει η Υγειονομική Περιφέρεια με το υπουργείο Υγείας.
