Τη μεγάλη σημασία της διατροφής θυμίζει η 16η Οκτωβρίου που καθιερώθηκε από την Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, τον Οκτώβριο του 1980, ως Παγκόσμια Ημέρα Διατροφής.
Στα πλαίσια της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Διατροφής, η Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία – Πανελλήνια Ένωση Ενδοκρινολόγων θέτει τον προβληματισμό σχετικά με τις διατροφικές συνήθειές μας και το διατροφικό μας μέλλον. Σημαντικός στόχος είναι η ευαισθητοποίηση σε υγιή μοντέλα διατροφής, η αποφυγή κατανάλωσης τροφών που βασίζονται στις αρχές της βιομηχανοποίησης και εμπορευματοποίησης, και η απομάκρυνση του «δυτικού» τρόπου διατροφής.
Για την υλοποίηση του στόχου κρίνεται αναγκαία η ανάπτυξη συγκεκριμένων στρατηγικών, προσεγγίσεων και οργανωμένων μοντέλων δράσης, για τη βελτίωση της πληροφόρησης και την προώθηση της υγιεινής διατροφής στην οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνική και πολιτιστική ζωή και την πρόληψη και/ή αντιμετώπιση των σύγχρονων νοσημάτων και των επιπλοκών τους.
Η αυξημένη επίπτωση διαφόρων νοσημάτων όπως, η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος και ο καρκίνος, προβληματίζει την επιστημονική κοινότητα διεθνώς. Το ενδιαφέρον στρέφεται στην αναζήτηση των αιτίων με στόχο τόσο την πρόληψη όσο και την αντιμετώπιση αυτών και των επιπλοκών τους.
Η διατροφή με την έννοια της ποσότητας και/ή της ποιότητας, των προτύπων, του τρόπου παρασκευής, αποστείρωσης, συντήρησης της τροφής, του χρόνου και του τρόπου κατανάλωσης τροφής, φαίνεται ότι αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την διατήρηση της σωματικής και ψυχικής υγείας, τη μακροβιότητα και την πρόληψη ή θεραπεία των διαφόρων νοσημάτων και των επιπλοκών τους.
Η φυσιολογία της ανθρώπινης διατροφικής συμπεριφοράς αποτελεί ένα πολύπλοκο μεταβολικό σύστημα. Οι κύριες παράμετροι πού την καθορίζουν, φαίνεται να διαμορφώνονται από τις εκάστοτε ενεργειακές ανάγκες του ανθρώπου, στη ρύθμιση των οποίων συμμετέχει ο εγκέφαλος, και πιο συγκεκριμένα ο υποθάλαμος και το στέλεχος του εγκεφάλου. Σημαντικοί θεωρούνται διάφοροι ενδογενείς παράγοντες (π.χ. ηλικία, φύλο, γενετική προδιάθεση, προσωπικότητα, ψυχοσυναισθηματική κατάσταση, βιώματα, μορφωτικό επίπεδο, διατροφικές γνώσεις, ικανότητες μαγειρικής, απόψεις και στάσεις του ατόμου σχετικά με τη διατροφική υγεία κ.α.). Ωστόσο, εξωγενείς παράγοντες συμβάλλουν επίσης σημαντικά (π.χ. φυσικό, οικογενειακό, πολιτισμικό, κοινωνικό και θρησκευτικό περιβάλλον, πρόσβαση, διαθεσιμότητα και κόστος τροφίμων, μέσα μαζικής ενημέρωσης, εποχή, χαρακτηριστικά τροφίμου, μέθοδοι παρασκευής, περιεκτικότητα σε μπαχαρικά – αρωματικά, συνδυασμοί με άλλα τρόφιμα).
Η μελέτη και ερμηνεία της διατροφικής συμπεριφοράς , αποτελεί αντικείμενο πολλών επιστημών (π.χ. Ανθρωπολογία, Κοινωνιολογία, Ψυχολογία, Βιολογία, Θεολογία, Ιατρική, κ.ά.), επεκτείνεται σε επίπεδο πληθυσμιακών ομάδων και λαών, και θεωρείται ο εκφραστής της κουλτούρας μιας πληθυσμιακής ομάδας ή ενός λαού. Ήδη από τον 4ο π.Χ. αιώνα ο πατέρας της σύγχρονης (βασισμένης σε κλινικά σημεία και ορθολογική προσέγγιση) Ιατρικής, Ιπποκράτης, διέκρινε τις τροφές που συνιστούν τη βασική διατροφή ανάλογα με τις ιδιότητες τους, καθόρισε τις προκαλούμενες διαταραχές και τις αντενδείξεις κατανάλωσης ορισμένων εξ αυτών σε συγκεκριμένες ασθένειες. Στον σύγχρονο κόσμο συναντάται το παράδοξο, πάνω από 800 εκατομμύρια άνθρωποι να αντιμετωπίζουν πείνα και υποσιτισμό, ενώ το 42.4% των ενηλίκων και το 19.3% των παιδιών και εφήβων να είναι παχύσαρκοι, με σημαντική νοσηρότητα και θνητότητα και στις 2 πληθυσμιακές ομάδες.
Η εντατικοποιημένη παραγωγή προϊόντων φυτικής και ζωικής προέλευσης, η τεχνολογία παραγωγής, μεταφοράς, συντήρησης και αποθήκευσης τροφίμων, η αυξημένη κατανάλωση «έτοιμων προϊόντων», η κλιματική αλλαγή και κρίση, οι επιδημικές λοιμώξεις, η μείωση ελεύθερου χρόνου, η αλλαγή της οικογενειακής δομής, άλλαξαν σημαντικά τις διατροφικές συνήθειες του σύγχρονου κόσμου με αποτέλεσμα να «πεινάμε» ή να «ζούμε για να τρώμε και όχι να τρώμε για να ζούμε» ή να τρώμε ανθυγιεινά.
Υγιεινή θεωρείται η διατροφή που προασπίζει την ανθρώπινη υγεία και είναι χαμηλή σε υδατάνθρακες (ζάχαρη) και λιπαρά, δεν περιέχει τεχνητές χημικές ουσίες, ελέγχει την πρόσληψη ενέργειας, δίνει τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες, προσφέρει το αίσθημα της ευεξίας, προάγει την αθλητική απόδοση, τη σωματική και ψυχική υγεία, μειώνει τη νοσηρότητα και είναι βιώσιμη μακροπρόθεσμα.
Η ημερήσια πρόσληψη θερμίδων εξαρτάται από την ηλικία, το βάρος σώματος, τις συνήθειες και την πιθανή συνοσηρότητα. Ιδανική δίαιτα δεν υπάρχει γιατί ακριβώς δεν είναι εφαρμόσιμη από όλους. Πλην των γενικών συστάσεων του Εθνικού Διατροφικού Οδηγού και των Διεθνών Κατευθυντήριων οδηγιών, υπάρχουν αρκετές δίαιτες που συστήνονται παραδοσιακά ή κερδίζουν έδαφος τα τελευταία χρόνια. H Μεσογειακή Δίαιτα, η οποία το 2013 ανακηρύχθηκε από την UNESCO ως «Άυλο Πολιτιστικό Αγαθό της Ανθρωπότητας», θεωρείται ως πρότυπο υγιεινής διατροφής παγκοσμίως. Η Μεσογειακή δίαιτα και/ή οι παραλλαγές της με κύριο εκπρόσωπο την ορθόδοξη νηστεία, καθιστούν την Ελλάδα σημαντική για την «διατροφική» κληρονομιά της.
Διαβάστε επίσης:
Μακροζωία: Αυτές οι πρωτεΐνες επιβραδύνουν τη γήρανση
Αντιγήρανση: Οι σπόροι της μακροζωίας – Βάζουν φρένο στην φλεγμονή
