Ο καθηγητής καρδιολογίας Χριστόδουλος Στεφανάδης, – εξελέγη βουλευτής Σάμου με τη ΝΔ  το 2019 – με πάνω από 260 διαλέξεις σε Διεθνή Επιστημονικά Συνέδρια, παραχώρησε συνέντευξη στο «ΘΕΜΑ», μιλώντας, μεταξύ άλλων, για την εξέλιξη της πανδημίας, τις μεταλλάξεις του ιού,  την αναγκαιότητα τήρησης των μέτρων και τους σημαντικούς λόγους που  η διαχείριση της πανδημίας από την κυβέρνηση έχει, μέχρι σήμερα, πρόσημο θετικό.

Για τον εμβολιασμό του πληθυσμού και σε σχετική ερώτηση, ο  καθηγητής υπογραμμίζει την αναγκαιότητα  του καθολικού εμβολιασμού, υποστηρίζοντας ότι  τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά.

-Που βρισκόμαστε σήμερα στην εξέλιξη της πανδημίας;

Είμαστε μπροστά σε ένα νέο τρίτο κύμα της πανδημίας COVID-19. Τα κρούσματα παραμένουν σε πολύ υψηλά επίπεδα και το ίδιο συμβαίνει για τους σοβαρά πάσχοντες που χρειάζονται νοσοκομειακή νοσηλεία ή νοσηλεία σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας. Το πρόβλημα αφορά σχεδόν ολόκληρη τη χώρα, αλλά κυρίως εστιάζεται το τελευταίο χρονικό διάστημα, στον νομό Αττικής.

-Ποιοι κατά τη γνώμη σας είναι οι λόγοι που παρά τα μέτρα (lockdown κτλ.) δεν υπάρχει ακόμα εκτόνωση, αλλά απεναντίας πιέζεται το σύστημα υγείας;

Τα μέτρα που εξαγγέλλονται, βασίζονται σε επιδημιολογικά και επιστημονικά δεδομένα. Στον πυρήνα είναι το lockdown, διαφόρων επιπέδων αυστηρότητας. Δυστυχώς, πολλοί συμπολίτες μας, είτε από κόπωση είτε από διαφορετικές απόψεις ως προς το πρόβλημα της πανδημίας, δεν πειθαρχούν στα μέτρα, με αποτέλεσμα να καταγράφονται εικόνες συνωστισμού που ευνοεί τα μέγιστα τη διάδοση του ιού. Ένα άλλο πρόβλημα προκύπτει και από τον αναγκαστικό συνωστισμό στα μέσα μαζικής μεταφοράς, από μετακινούμενους πολίτες αναγκαστικά για το χώρο εργασίας τους.

Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να επισημάνω τη σημασία της σωστής ενημέρωσης από τα ΜΜΕ. Δυστυχώς, παρατηρείται το φαινόμενο εκτός από τους ειδήμονες (μέλη ή και όχι της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων του Υπουργείου Υγείας), να παρουσιάζονται και μη ειδικοί, οι οποίοι εκφέρουν προσωπικές απόψεις μη επιστημονικά τεκμηριωμένες, προκαλώντας με αυτόν τον τρόπο σύγχυση στους πολίτες.

-Οι μεταλλάξεις του ιού συμβάλλουν σε αυτή την αύξηση των κρουσμάτων;

Ο κορωνοϊός που προκαλεί την COVID-19, όπως και όλη η οικογένεια των κορωνοϊών, χαρακτηρίζεται από μεταλλάξεις. Οι μεταλλάξεις είναι ένα βιολογικό φαινόμενο που συμβάλλει στην επιβίωση των ιών. Όσον αφορά στον κορωνοϊό που προκαλεί την COVID-19, όπως ήταν επόμενο, έχει μεταλλαχθεί με αποτέλεσμα πολλές μεταλλάξεις του να έχουν επισημανθεί σε κλινικό επίπεδο. Ορισμένες από αυτές, καθιστούν τον ιό περισσότερο μεταδοτικό, και άλλες περισσότερο νοσογόνο.

Μέχρι τώρα έχουν επισημανθεί η μετάλλαξη της Νότιας Αφρικής, η μετάλλαξη της Βρετανίας, η μετάλλαξη της Βραζιλίας, και η μετάλλαξη της Δανίας. Και τα τέσσερα αυτά νέα μεταλλαγμένα στελέχη, φαίνεται ότι πιθανόν είναι πιο μεταδοτικά. Μέχρι τώρα υπάρχουν ενδείξεις ότι μόνο η μετάλλαξη της Βρετανίας είναι περισσότερο θανατηφόρα, ωστόσο αυτό δεν έχει αποδειχθεί ακόμα από μεγάλες επιστημονικές μελέτες.

-Πως πιστεύετε ότι έχει διαχειριστεί η Κυβέρνηση μέχρι σήμερα την πανδημία; Υπάρχουν αστοχίες και εάν ναι ποιες;

Με αντικειμενικούς δείκτες, η διαχείριση της πανδημίας μέχρι στιγμής είναι επιτυχής. Σε αυτό έχει συμβάλλει ο υπερδιπλασιασμός των κλινών ΜΕΘ, η αύξηση των κλινών νοσηλείας και του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και ο επιτυχής σχεδιασμός όσον αφορά στην έγκαιρη μετατροπή κλινών νοσοκομείων αλλά και ολόκληρων νοσηλευτικών μονάδων σε μονάδες νοσηλείας COVID-19.

Οι χειρισμοί αυτοί της Κυβέρνησης τοποθετούν τη χώρα μας, σε σύγκριση με το περιβάλλον, σε πολύ ικανοποιητική θέση. Στις επιτυχίες της Κυβέρνησης μπορεί να πιστωθεί και το γεγονός ότι από την πρώτη στιγμή, πριν από ένα έτος, στην έναρξη δηλαδή της πανδημίας, συγκροτήθηκε Επιτροπή από ειδικούς, οι εισηγήσεις της οποίας γίνονταν και γίνονται αποδεκτές από την πολιτική ηγεσία για την τελική χάραξη της στρατηγικής στον τομέα αυτό. Αυτό αποδεικνύει ότι πρωταρχικός και αμετακίνητος στόχος της κυβέρνησης είναι η προστασία της δημόσιας υγείας, με το όποιο κόστος στην οικονομία, τον τουρισμό ή οποιοδήποτε εν γένει πολιτικό κόστος.

Αν θα μπορούσα να κάνω μία κριτική όσον αφορά στην Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων, θα προτιμούσα να είναι πιο ολιγομελής. Αυτό θα είχε ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτερη λήψη αποφάσεων. Επιπλέον, μια ακόμη παρενέργεια της πολυμελούς επιτροπής είναι αυτό που επεσήμανα προηγουμένως, δηλαδή η συχνή παρουσία μελών της Επιτροπής στα ΜΜΕ, που πολλές φορές εκφράζουν προσωπικές απόψεις, αποστασιοποιούμενοι από τις συλλογικές αποφάσεις της επιτροπής. Αυτό το γεγονός, σε ορισμένες περιπτώσεις , μπορεί να προκαλέσει σύγχυση στους πολίτες.

-Η αυστηροποίηση των μέτρων που εξήγγειλε η Κυβέρνηση πιστεύετε ότι θα ελέγξουν την εξάπλωση της πανδημίας;

Εφόσον τα μέτρα τηρηθούν, πιστεύω πως ναι. Εδώ βέβαια υπεισέρχεται και το αίσθημα ατομικής ευθύνης του καθενός, με δεδομένο ότι δε μπορεί, και δεν πρέπει, να υπάρχει αστυνόμευση σε κάθε πολίτη της χώρας μας. Θα πρέπει όλοι να αντιληφθούμε, παρά την κόπωση που έχει προκαλέσει η πανδημία και παρά την ανασφάλεια και το βαθμό κατάθλιψης που προκαλούν τα μέτρα, ότι η συμμόρφωση με αυτά , είναι η καλύτερη οδός για την ασφαλή και γρήγορη έξοδο από την επιδημιολογική κρίση.

-Ο καθολικός εμβολιασμός του πληθυσμού που είναι σε εξέλιξη θα δώσει οριστική λύση στο πρόβλημα;

Ο εμβολιασμός του Ελληνικού πληθυσμού αντικειμενικά εξελίσσεται πολύ ικανοποιητικά. Αυτό προκύπτει από τα αριθμητικά δεδομένα, αφού περισσότεροι από ένα εκατομμύριο συμπολίτες μας έχουν εμβολιαστεί με την πρώτη ή και τις δύο δόσεις. Ο αριθμός αυτός προβλέπεται να ανέλθει στους 1.700.000 πολίτες μέχρι το τέλος του μήνα. Με τους ρυθμούς αυτούς, η πρόβλεψη είναι ότι μέχρι το καλοκαίρι θα έχει εμβολιαστεί το 70% του πληθυσμού με καθοριστικό μήνα τον Απρίλιο, κατά τη διάρκεια του οποίου ο αριθμός των δόσεων θα αυξηθεί σημαντικά.

Εάν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, σημαίνει ότι θα έχει δημιουργηθεί ασπίδα ανοσίας, και η πανδημία θα έχει μετεξελιχθεί σε μια επιδημία ανάλογη με την εποχική γρίπη. Δηλαδή, παρότι ο κορωνοϊός θα είναι «μαζί» μας, τα κρούσματα θα είναι πολύ περιορισμένα και η ζωή θα έχει επανέλθει στους φυσιολογικούς ρυθμούς.

-Τα εμβόλια που χορηγούνται σήμερα είναι αποτελεσματικά έναντι των μεταλλάξεων;

Τα στοιχεία που μέχρι τώρα διαθέτουμε δείχνουν ότι τα εμβόλια είναι αποτελεσματικά. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα πρώτα επιστημονικά δεδομένα, το εμβόλιο της Pfizer φαίνεται ότι προστατεύει επαρκώς από τις μεταλλάξεις. Δύο ακόμα εμβόλια – Novavax και Janssen – που αναμένουν έγκριση- δείχνουν ότι επίσης προστατεύουν από τις μεταλλάξεις. Το Βραζιλιάνικο στέλεχος παρουσιάζεται πιο ανθεκτικό, ενώ για τα υπόλοιπα δεν έχουμε επαρκή στοιχεία.

Τα δεδομένα από το εμβόλιο Oxford-AstraZeneca είναι πολύ αισιόδοξα, ειδικά για την Βρετανική μετάλλαξη, αν και υπάρξουν ενδείξεις ότι ίσως προσφέρει λιγότερη προστασία έναντι της μετάλλαξης της Νότιας Αφρικής, ενώ παράλληλα προστατεύει και από την σοβαρή εξέλιξη της νόσου. Τα πρώτα αποτελέσματα από το εμβόλιο της Moderna δείχνουν ότι το είναι αποτελεσματικό έναντι της μετάλλαξης της Νότιας Αφρικής, αν και κάποιες ενδείξεις κάνουν τους επιστήμονες να πιστεύουν ότι η ανοσολογική απόκριση μπορεί να μην είναι τόσο ισχυρή ή μακροχρόνια.

Σαν γενικό σχόλιο, θέλω να τονίσω ότι μεταλλάξεις μπορούν να εμφανιστούν και άλλες στο μέλλον, αφού, όπως προανέφερα, είναι κύριο γνώρισμα της οικογένειας των κορωνοϊών. Ακόμα όμως και στο χειρότερο σενάριο, τα εμβόλια μπορούν να προσαρμοστούν, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, για να καλύπτουν και τις νέες μεταλλάξεις. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το εμβόλιο τις γρίπης, το οποίο κάθε χρόνο τροποποιείται λαμβάνοντας υπόψιν τυχόν μεταλλάξεις του ιού.

-Τι άλλο αναμένει η επιστημονική κοινότητα, πέραν των εμβολίων, για την αντιμετώπιση της πανδημίας;

Η ιατρική έρευνα προχωράει με ταχύτατους ρυθμούς. Δοκιμάζονται σε πολλές κλινικές μελέτες γνωστά φάρμακα, αλλά και νέα, που στοχεύουν είτε στην αντιμετώπιση επικίνδυνων επιπλοκών του κορωνοϊού είτε κατευθείαν στην εξάλειψη του. Ορισμένα από αυτά τα φάρμακα, χρησιμοποιούνται ευρέως στην κλινική πράξη.

Παράλληλα, η ιατρική έρευνα διερευνά τους παράγοντες και τις συνθήκες που καθιστούν τον ιό επικίνδυνο. Αυτοί οι παράγοντες αναζητούνται στο γενετικό υπόστρωμα του οργανισμού αλλά και στο περιβάλλον. Παραδείγματος χάριν, γνωρίζουμε ότι η πιο επικίνδυνη επιπλοκή που καθιστά τον ιό πολλές φορές θανατηφόρο, αφορά τη βλάβη του ενδοθηλίου, που αποτελεί την εσωτερική «φόδρα» των αγγείων, με αποτέλεσμα θρομβώσεις και καρδιοαναπνευστική ανεπάρκεια.

Μία πολύ σημαντική παρατήρηση που διερευνούμε, αφορά στους κατοίκους της Ικαρίας. Είναι γνωστό ότι το νησί συγκαταλέγεται στις πέντε περιοχές του πλανήτη «blue zones» με τον μακροβιότερο πληθυσμό. Είναι χαρακτηριστικό, ότι από τους 8.500 γηγενείς κατοίκους, έχουν νοσήσει πέντε όλο το έτος της πανδημίας και μόνο δύο από αυτούς , ήταν γηγενείς κάτοικοι του νησιού. Και σε αυτούς, η νόσος εξελίχθηκε ελαφρά. Αυτό το δεδομένο μας οδήγησε στη διερεύνηση του φαινομένου και ήδη έχουμε καταλήξει σε σημαντικά συμπεράσματα, τα οποία πρόκειται να δημοσιευθούν.

-Πιστεύετε ότι τους επόμενους μήνες, και εν όψει της τουριστικής περιόδου, η χώρας μας θα μπορέσει να επανέλθει, έστω και εν μέρει, στην κανονικότητα και η οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει;

Είμαι αισιόδοξος πως ναι. Βέβαια, βασική παράμετρος για αυτή την ευνοϊκή εξέλιξη είναι η τήρηση των μέτρων, η εξέλιξη του καθολικού εμβολιασμού, και η καθιέρωση πιστοποιητικού εμβολιασμού, όπως έχει προτείνει ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Το πιστοποιητικό αυτό , θα βοηθήσει τα μέγιστα στην ασφαλή μαζική είσοδο τουριστών στη χώρα μας.